Bác sỹ trò chuyện: Hội chứng “mặc cảm hèn kém tương đối”

Hại người vì thành công hơn mình

Ganh tỵ quá mức cũng là bệnh

Trong một số vụ án đã xảy ra ở Việt Nam, các nhà tội phạm học cũng đã nhìn thấy sự hiện diện của hội chứng “mặc cảm hèn kém tương đối” ở người phạm tội. Tuy nhiên do đánh giá chưa đúng mức nên chứng cứ hội chứng này không được ghi nhận đầy đủ. Vì là một dạng bệnh tâm thần nên việc điều trị có thể thực hiện được. Tuỳ mức độ, các bác sĩ sẽ sử dụng các loại thuốc trị trầm cảm và các liệu pháp tâm lý trị liệu phù hợp. Khi thấy thường xuyên có cảm giác ganh tỵ, luôn mặc cảm thua kém… mọi người nên tìm các bác sĩ tâm lý để được tham vấn. Với người bình thường, để tránh những hậu quả xấu, cần có ý thức đề phòng. Khiêm nhường và thận trọng trong khi làm việc bởi rất khó biết những người làm việc bên cạnh hằng ngày có thể vẫn cư xử bình thường nhưng trong một lúc nào đó, họ có thể phát rồ vì những suy nghĩ ganh tỵ.

Hội chứng “mặc cảm hèn kém tương đối” được nghiên cứu kỹ vào năm 1966 bởi bác sỹ Runciman và mãi đến năm 1980 mới được công nhận đưa vào danh mục các bệnh tâm thần. Việc đưa một rối loạn vào danh mục các bệnh tâm thần hoặc rút ra khỏi danh mục không phải dễ dàng, luôn đòi hỏi có sự thẩm tra kỹ lưỡng, như “đồng tính luyến ái” trước đây được xem là một rối loạn tâm thần thì nay đã được đưa ra khỏi danh mục. Còn mặc cảm hèn kém tương đối phải sau 14 năm mới được công nhận là bệnh tâm thần nhờ công trình của tiến sĩ Braithwaite. Công trình này giải thích tại sao tội ác gia tăng tại Mỹ sau thế chiến thứ hai, khi mà đời sống mọi người được cải thiện. Khi đó, cuộc sống không còn đồng lao cộng khổ nữa mà đã khá lên, một số người có cơ hội tiến thân có tiền đồ xán lạn còn một số khác thì số phận không đẹp, bị cuộc sống bỏ lại đằng sau trên nhiều phương diện. Thế là hội chứng mặc cảm hèn kém tương đối xảy ra. Những người mắc phải hội chứng này luôn cảm giác có sự bất công, luôn trong tư thế sẵn sàng bùng nổ tức giận và trút sự tức giận ấy vào mạng sống của kẻ có cuộc sống tốt hơn. Ngoài ra, theo TS.BS Levin, hội chứng mặc cảm hèn kém tương đối có lúc còn đi cùng với một rối loạn tâm lý có tên “Thái độ muốn kiểm soát sự việc theo ý mình” (Controlling behavior). Người có thói quen muốn kiểm soát mọi việc thường hay dễ nóng giận và bạo hành. Có thể Clark là người đã bị rối loạn này. Là người chăm sóc và vệ sinh chuồng thú phòng thí nghiệm nhưng theo lời kể của một số người cận kề, Clark xem phòng thí nghiệm là lãnh địa riêng và muốn mọi người tuân theo sự mong muốn của mình.

Có một sự cách biệt khá xa nghề nghiệp giữa những người làm khảo cứu y học và những người giữ trách nhiệm cung cấp và bảo trì các phương tiện khảo cứu (tức chăm sóc súc vật thí nghiệm, công việc Clark làm tại nơi Annie Lê đang nghiên cứu học vị tiến sĩ về bệnh ung thư, đái tháo đường) nhưng đối với người bình thường thì không có lý do gì để thù hận nhau. Tuy những điều trình bày ở trên mới chỉ là giả thuyết, sự thật của nguyên nhân vụ sát hại Annie Lê còn tuỳ thuộc vào khai nhận trước toà của Clark sắp tới, nhưng đứng ở góc độ tội phạm học, có thể khẳng định rằng có những tội ác đang chực chờ bùng lên từ những người mang trong mình mặc cảm hèn kém.