Nhà thơ Lê Cảnh Nhạc: Người đi 'gieo' hướng dương

Lê Cảnh Nhạc đã gợi lên những không gian văn hóa lương thiện

"Nhà thơ Lê Cảnh Nhạc hôm nay là người hạnh phúc nhất và chúng ta hôm nay, cũng đã có những khoảnh khắc hạnh phúc". Nhà phê bình văn học Bùi Việt Thắng nói như thế sau khi đưa ra những nhận xét, cảm nhận của riêng ông về thơ Lê Cảnh Nhạc khi dự buổi ra mắt tập thơ "Đi về phía mặt trời" và tuyển tập "Duyên tình Thơ nhạc".

Tác giả hạnh phúc không chỉ vì ngày hôm đó ông là nhân vật chính, đón nhận sự chúc mừng cho sự đa tài mà ông đóng góp cho thơ, nhạc, hợp xướng… mà ngay khâu chuẩn bị từ cơ quan cũ nơi ông từng là Tổng biên tập (Báo Gia đình và Xã hội, nay là chuyên trang Báo Sức khỏe và Đời sống – Cơ quan ngôn luận của Bộ Y tế), Trường Đại học Văn hóa nghệ thuật Quân đội, các ca sĩ luyện tập trước chương trình… đều khiến ông cảm động.

Hay sự có mặt của những người bạn thân thiết, đồng hương Hà Tĩnh… trong một ngày cuối tuần cũng đủ khiến ông trân quý. TS. Uông Chu Lưu - Chủ tịch Ủy ban Hòa bình Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội; PGS.TS. Nhà văn Nguyễn Thế Kỷ - Phó Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng; nhà báo Hồ Quang Lợi, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam; PGS.TS. Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Liên hiệp các hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam; TSKH Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam… đã dự trọn vẹn buổi ra mắt, đồng thời sẻ chia nhiều kỷ niệm đẹp với tác giả.

Nhà báo, đại tá Trần Hồng – nghệ sĩ nhiếp ảnh nổi tiếng đã có một ngày "bội thu" khi tại đây, ông gặp gỡ và "canh" được nhiều khoảnh khắc chân dung đẹp của các nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình... Ngồi ở hàng ghế khán giả quan sát, ông nói rằng, từng dự nhiều buổi ra mắt sách, có những cuộc làm hoành tráng lắm nhưng nhìn vào chỉ thấy sự rỗng tuếch, khoa trương. Còn ở đây, từ khu vực đón tiếp đã thấy sự chỉn chu, trang trọng, đẹp mắt nhưng cũng chân chất như chính con người của tác giả: lịch lãm và khiêm nhường.

Những ai từng gặp nhà thơ Lê Cảnh Nhạc đều cảm nhận sự hồn hậu trong cách sống và nhìn nhận cuộc sống ở ông. Để không mang tính... cảm tính, có người còn "soi" cả tử vi của tác giả: Người sinh năm 1957 "ăn" vào Can "Đinh" đều khoáng đạt, tài hoa, hào hiệp. Thêm nữa, cái tên Cảnh Nhạc của ông như cũng "vận" vào tài năng nên giờ đây ngoài thơ, ông có nhiều thành tựu với nhạc. 

Nhà nghiên cứu Bùi Việt Thắng đúc kết con người tác giả qua tập thơ "Đi về phía mặt trời" với ba từ "chân" không gì đúng hơn: chân thành, chân thực và chân phương. Đó cũng là biểu hiện chân thực của cái đẹp, vì cái đẹp chính là sự giản dị.

Hiểu và đọc nhiều thơ của Lê Cảnh Nhạc, nhà phê bình văn học Bùi Việt Thắng còn nhận thấy, chất văn hóa trong thơ Lê Cảnh Nhạc rất rõ. Chính cái đó giúp nhà thơ đi đường xa, đường trường, giống như người đi buôn, làm kinh tế vậy. Lưng vốn ít thì không đi xa được. "Lê Cảnh Nhạc hẳn là ‘nhà tài phiệt văn hóa’ vì anh đi rất nhiều, đi với tâm thế xuyên văn hóa, thu hút những tinh hoa của vùng miền để chưng cất vào thơ. Anh ‘phải lòng’ với thiên nhiên đất nước như trai gái ‘phải lòng’ nhau. Chính nhà thơ Lê Cảnh Nhạc đã gợi lên trong tôi những không gian văn hóa lương thiện về Hà Tĩnh quê tôi", nhà phê bình Bùi Việt Thắng nói.

Cũng tại buổi ra mắt, các nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu phê bình đã đưa ra nhiều nhận định về đóng góp của tác giả ở lĩnh vực thơ ca, âm nhạc. Các ca khúc từ mối lương duyên nhà thơ – nhạc sĩ cũng được biểu diễn trong chương trình, khắc họa rõ nét hơn sự đa tài của nhà thơ, như bài: Mơ về Hà Nội, Áo trắng vùng cao, Bão giông lòng mẹ, Đêm Phiêng Lơi… Nhạc sĩ Lê Mây, người chắp cánh cho Đêm Phiêng Lơi cùng 6 ca khúc khác, có vẻ tâm đắc nhất với ca khúc này, phần vì cũng nhận được nhiều sự yêu thích từ khán giả yêu nhạc.

Bài hát thành công hơn nữa khi có thêm điểm chạm là chất giọng mạnh mẽ đầy nội lực, cách nhả chữ đầy lả lơi của ca sĩ Mai Trang. Từ chữ "lướt khướt" và "vòng xòe em chuốc say", nhạc sĩ đã có đoạn nhạc đầy men rượu và men tình: "Trăng lướt khướt người lướt khướt, đôi chân bước ríu vào. Bóng cây thấp bóng cây cao, uống trăng sao nên chao đảo".

GS. TS - Nhà phê bình văn học Văn Giá cho rằng để thơ phổ được nhạc thì trước hết, trong thơ phải có nhịp điệu. Vì bản chất của thơ là tính nhạc, thể hiện chủ yếu qua nhịp điệu. Thơ Lê Cảnh Nhạc không chỉ có nhịp điệu ở câu chữ mà có cả nhịp điệu của tâm hồn. Các bài thơ của anh không quá sâu về tâm tưởng cá nhân mà chủ yếu thiên về những ‘tâm tình công dân’, hướng về thời đại, dân tộc, đất nước, quê hương nên khi phổ nhạc, sức lao động của nhạc sĩ cũng ‘nhàn’ hơn".

Những lần sáng tác "thần tốc"

Những bài thơ về quê hương đất nước, tình yêu giờ thì có vẻ quá dễ với nhà thơ Lê Cảnh Nhạc rồi. Vì đến khó như bài ca về ngành tuyên giáo, công an cũng không làm khó được tác giả với các nhạc sĩ Đức Trịnh, Lê Mây.

Nhà báo Hồ Quang Lợi kể một kỷ niệm khi ông còn làm Trưởng ban Tuyên giáo thành ủy, nhân kỷ niệm 80 năm thành lập ngành tuyên giáo, ông ngỏ ý muốn có một ca khúc về ngành và nghĩ ngay đến nhà thơ Lê Cảnh Nhạc. "Nhận đặt hàng, Lê Cảnh Nhạc kêu ‘ca này khó quá’. Nhưng không ngờ một ngày sau anh đã có tác phẩm gửi cho tôi. Bài thơ không có câu chữ nào nói về tuyên giáo mà nói về cuộc đời, về nhịp sống mà vẫn thấy bóng dáng của báo chí, của tuyên giáo trong đó. Và tuyệt vời hơn nữa, khi bài thơ được phổ nhạc thành bài hát "Thắp niềm tin cuộc sống", cái nghề tưởng chừng khô khan, khó đi vào nhạc cuối cùng đã hiện lên đầy sinh động. Trong đó có câu rất hay: "Biết dân nghĩ gì, cái mới sẽ đơm hoa". Và còn rất nhiều bài mà tôi tin sẽ đi cùng năm tháng, như "Mơ về Hà Nội" cũng do anh Lê Mây phổ nhạc, một bài hát rất hay về Thủ đô", nhà báo Hồ Quang Lợi kể.

Riêng với nhạc sĩ Lê Mây dù sau này có nhiều duyên nợ hơn với nhà thơ nhưng ông vẫn nhớ nhất cái lần đầu tiên.

Đó là năm 1996, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Bảo vệ và chăm sóc trẻ em Việt Nam Trần Thị Thanh Thanh cho mời nhạc sĩ Phạm Tuyên, nhạc sĩ Lê Mây, nhà thơ Phùng Ngọc Hùng (người từng có ca khúc được phổ nhạc rất nổi tiếng là "Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai" cũng do Lê Mây phổ) và nhà thơ Lê Cảnh Nhạc đến trao đổi để sáng tác ca khúc về đề tài bảo vệ, chăm sóc trẻ em.

"Lê Cảnh Nhạc mang bài thơ đến nhà tôi. Chúng tôi hẹn nhau ở quán bia, trong lúc Lê Cảnh Nhạc ngồi uống bia đợi thì tôi lật ngược tờ giấy ra sau để viết nhạc. Sau hai chầu bia thì tôi bảo xong rồi", nhạc sĩ Lê Mây nhớ lại.

Ca khúc "Xin làm hạt phù sa" ra đời chỉ vài ngày sau đó. Nghe ca khúc, Bộ trưởng Trần Thị Thanh Thanh rất xúc động, cho phát hành, phổ biến rộng rãi trong toàn ngành và làm nhạc phim về đề tài bảo vệ và chăm sóc trẻ em. Đây cũng là ca khúc đầu tiên đưa tác giả đến với "duyên tình thơ nhạc".

Trong số 70 ca khúc, hợp xướng, nhạc kịch, nhạc phim… là những tác phẩm chung của nhà thơ Lê Cảnh Nhạc và Thiếu tướng, nhạc sĩ Đức Trịnh - Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam, nhà thơ Lê Cảnh Nhạc nhớ mãi lần sáng tác "thần tốc" chỉ trong 1 ngày 1 đêm.

"Có bài anh Trịnh viết nhạc trước rồi đưa tôi viết lời. Điều khó hơn gấp trăm lần so với việc viết lời trước. Nhưng tại hội nghị văn hóa toàn quốc, anh gọi cho tôi nói rằng đã đăng ký tác phẩm mở màn chương trình rồi, đặt tựa là Hồn Việt. Anh viết luôn lời để tối phổ nhạc và ngày mai cho ca sĩ tập. Lúc đó tôi đang đi đánh golf tức tốc trở về và đến 12h đêm thì viết xong. Đêm đó, anh Trịnh cũng thức đến sáng để kịp ngày hôm sau ca sĩ tập và tối thì diễn khai mạc", tác giả kể lại.

Nhiều nhưng cho đến nay, theo nhạc sĩ Đức Trịnh "không ca khúc nào trùng lặp về giai điệu, cũ mòn về cấu tứ. Lời thơ hầu hết được giữ nguyên nhưng các ca khúc không hề rơi vào tình trạng "hát thơ" mà ngược lại, đôi cánh âm nhạc với luyến láy, vocal, âm điệu… luôn dẫn dắt thơ bay lên". Nhiều tác phẩm âm nhạc đã được các nghệ sĩ, diễn viên và các đoàn nghệ thuật dàn dựng, biểu diễn, giành nhiều HCV tại các kì Liên hoan Ca Múa Nhạc chuyên nghiệp toàn quân và toàn quốc. Với bộ đôi tác giả, mối duyên tình thơ nhạc đã mang đến 3 lần đoạt giải A Giải thưởng Văn học Nghệ thuật - Báo chí 5 năm của Bộ Quốc phòng (2009-2014, 2014-2019 và 2015-2020)...

Ở góc độ âm nhạc và cũng từng hợp tác với nhà thơ Lê Cảnh Nhạc và giành được 2 HCV hội diễn ở Đà Nẵng, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân thừa nhận, thơ của Lê Cảnh Nhạc có tính giai điệu, tính nhạc nên nếu có câu chữ nào cần sửa thì cũng là làm cho hợp với giai điệu hoặc được gợi ý từ những câu thơ của anh. Với hơn 150 ca khúc, Lê Cảnh Nhạc hoàn toàn có thể tự hào là nhà thơ – nhạc rồi. Với những thành tựu như vậy, anh hoàn toàn có thể nghĩ tới một loại hình lớn hơn, như trường ca, hợp xướng chẳng hạn.

Buổi ra mắt sách xúc động của nhà thơ Lê Cảnh Nhạc

GĐXH - “Ngày hôm nay, nhà thơ Lê Cảnh Nhạc là người hạnh phúc nhất" - Nhà phê bình văn học Bùi Việt Thắng nhận xét khi chứng kiến sự xúc động của tác giả trong ngày ra mắt tập thơ "Đi về phía mặt trời" và tuyển tập "Duyên tình thơ nhạc".

‘Nhà thơ Lê Cảnh Nhạc đã có những đóng góp xứng đáng vào thi ca Việt Nam đương đại’

GĐXH - Trong buổi ra mắt tập thơ "Đi về phía mặt trời" và tuyển tập "Duyên tình Thơ nhạc", rất nhiều nhà văn nhà thơ nổi tiếng đã đến chúc mừng tác giả - nhà thơ Lê Cảnh Nhạc.