Vì sao người miền Bắc hay nói “trộm vía”, “cơm muối”?
Lâu nay, khi nói về trẻ nhỏ, người miền Bắc vốn quen với những thành ngữ cửa miệng như “trộm vía”, hay “cơm muối” mà đa phần không hiểu ý nghĩa thực sự của những thành ngữ này là gì.
“Trộm vía, em bé bụ bẫm quá”, “trộm vía, em bé ngoan quá” hay sau khi trẻ hắt hơi, phụ huynh thường nói “cơm muối”. Như một thói quen, những thành ngữ này đã và đang được sử dụng một cách rộng rãi, phổ biến mà không phải ai cũng biết ý nghĩa của nó.
Hiểu như thế nào cho đúng và ý nghĩa của những thành ngữ này là gì? Chúng tôi đã có những trao đổi với nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ xung quanh những thành ngữ này.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Hùng Vĩ cho biết, người miền Bắc quen nói “trộm vía” là vì người xưa quan niệm nam có ba hồn bảy vía còn nữ có ba hồn chín vía. Vía ở đây, theo nhà nghiên cứu Nguyễn Hùng Vĩ là năng lượng tinh thần và mà nhờ năng lượng đó mà con người ta có thể sống được một cách khỏe mạnh.
“Khi con người bị đau yếu thì người ta tin có một vía nào đó bị phạm, nó có thể phạm theo nhiều cách nhưng người Việt tin rằng những tác động bên ngoài vào mắt, mũi miệng lưỡi thì khiến cho vía bị lay động và có thể dẫn tới bệnh tật.
Đối với trẻ nhỏ, người xưa quan niệm vía trẻ con còn yếu, cần bảo vệ, giữ gìn nên trước khi khen trẻ nhỏ, phải xin phép các vía trước. Ví dụ như nói “Trộm vía đứa bé xinh, ngoan”, thì cụm từ “trộm vía” coi như là một lời xin phép.
Cái xin đó thì về mặt tín ngưỡng là xin thần thánh và người ta cũng quan niệm như một lời xin đối với gia chủ”, ông Vĩ nói.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Hùng Vĩ nói thêm, sở dĩ, người ta hay gọi là trộm vía, chứ không phải trộm hồn là vì: hồn vía là cách đọc cổ xưa của hai chữ HỒN PHÁCH trong cổ Hán ngữ.
Hồn là phần tinh thần thiêng liêng của con người. Phách là phần tinh khí trong con người. Từ “phách” cổ ngữ chuyển âm sang tiếng Việt cổ là “vía”
Vậy “vía” mới liên quan đến khí chất, thể chất nên người ta nói trộm vía chứ không nói trộm hồn. Nói trộm hồn là nói trước người đã mất chứ không phải nói trước trẻ em.
Còn về thành ngữ “cơm muối” sau mỗi lần trẻ hắt hơi, nhà nghiên cứu Nguyễn Hùng Vĩ lý giải, cơm và muối là hai vật để thầy cúng trừ tà, có thể dùng muối trộn cơm hoặc muối không để trừ tà ma.
“Khi đứa bé bị hắt hơi thì người ta tin là tà nhập, ma quỷ nhập thì hắt hơi sổ mũi. Nói “cơm muối” là để cho tà nhập vào thì nghe cơm muối sợ và không nhập vào đứa bé nữa. Từ đó đứa bé sẽ không ốm”, ông Vĩ cho hay.
Về nguồn gốc và xuất phát của những thành ngữ cửa miệng này, theo chuyên gia Nguyễn Hùng Vĩ, nó đều xuất phát từ cuộc sống tinh thần và từ tín ngưỡng thờ vía, hay trước đây từng dùng ma thuật chữa bệnh của người dân: “Người ta tin khi nói ra như vậy là để kiêng kỵ nhưng thực chất là không phải như vậy.
Vì kiêng nên nhiều khi người ta muốn khen thì khen ngược. Ví dụ như nói “ôi xấu quá”, nếu không thì nói “trộm vía, em bé xinh quá”. Khen ngược ở đây là để tránh cái kiêng kỵ”.
Chuyên gia Nguyễn Hùng Vĩ khẳng định: Những thành ngữ này không có ảnh hưởng hay tác hại gì mà ngược lại, nó còn tạo ra sắc thái về mặt văn hóa của người Việt nói chung và người miền Bắc nói riêng.
Theo An Du (Dân Việt)

Cụ ông nổi tiếng yêu vợ, cuối đời nói 1 câu khiến hàng triệu trái tim thổn thức
Gia đình - 1 giờ trướcCụ ông 80 tuổi nổi tiếng với chuyện tình ngọt ngào, tình yêu giản dị, ấm áp bên vợ, thu hút hơn 2,5 triệu người theo dõi trên mạng xã hội.

Chờ đợi 10 năm để ly hôn, chồng bất ngờ đem về tờ giấy khiến vợ rụng rời
Gia đình - 4 giờ trướcCầm tờ giấy trên tay, tim tôi run rẩy. Tôi không ngờ đúng lúc quyết tâm ly hôn lại gặp tình huống trớ trêu như vậy.

Người khôn ngoan không bao giờ nghỉ hưu mà thiếu 3 'bùa hộ mệnh' này
Gia đình - 5 giờ trướcGĐXH - Để tận hưởng khoảng thời gian sống yên bình, hạnh phúc khi về hưu, ta cần hoạch định rõ 1 vài việc trước khi nghỉ hưu để tránh gặp khủng hoảng tinh thần.

Những cung hoàng đạo dễ để cảm xúc chi phối công việc: Thông minh nhưng khó bứt phá trong sự nghiệp
Gia đình - 9 giờ trướcGĐXH - Một số cung hoàng đạo vốn sống thiên về tình cảm, đôi khi lại để cảm xúc riêng tư chi phối quá nhiều, khiến sự nghiệp gặp không ít trở ngại.

Gia đình người yêu ở quê chê tơi tả khi tôi về ra mắt
Gia đình - 10 giờ trướcNgay từ lần đầu về nhà bạn trai, tôi luôn có cảm giác mọi người không thiện cảm với mình. Nhiều người có vẻ không hài lòng, rằng tôi vụng về, chải chuốt sẽ khó làm dâu ở quê.

10 năm nghỉ hưu và cú sốc tinh thần ít ai ngờ tới
Gia đình - 10 giờ trướcGĐXH - Nhiều người cho rằng, bước vào tuổi nghỉ hưu, điều đáng lo nhất là tiền bạc. Nhưng một người từng trải qua 10 năm nghỉ hưu tiết lộ một thách thức lớn hơn, âm thầm bào mòn người cao tuổi.

Cô dâu Lâm Đồng ngồi xe lăn vào lễ đường khiến hai họ xúc động, giờ ra sao?
Chuyện vợ chồng - 12 giờ trướcHành trình tìm thấy hạnh phúc đích thực của cô dâu Lâm Đồng đầy gian nan và trắc trở.

Vượt 600km về ra mắt, chàng trai Ấn Độ bật cười khi bị nhà gái 'đe' mấy câu
Chuyện vợ chồng - 23 giờ trướcChàng trai Ấn Độ chạy xe suốt 12 tiếng đồng hồ, vượt 600km từ TPHCM về Quảng Ngãi để ra mắt nhà người yêu vào đêm giao thừa.

Bỏ phố về quê rồi ở cùng con cái, cụ ông nhận ra: "Tuổi già, chỉ nơi này mới thật sự bình yên”
Gia đình - 24 giờ trướcGĐXH - Tuổi già ở đâu là chốn an yên nhất? Quê nhà bình yên, sống cùng con cháu hay một góc riêng tự tại?

Nghỉ hưu, thắt lưng buộc bụng để chu cấp con trai: Một cơn bạo bệnh khiến tôi tỉnh ngộ
Gia đình - 1 ngày trướcGĐXH - Suốt nhiều năm sau khi nghỉ hưu, tôi sống tằn tiện, gửi con trai 17 triệu đồng mỗi tháng và chăm cháu từ sáng đến tối. Nhưng đến khi tôi nằm viện, người tôi mong đợi nhất lại hoàn toàn vắng bóng.

Nếu con bạn có 3 hành vi này, thường sẽ rất thành công khi lớn lên
Nuôi dạy conGĐXH - Nếu con bạn có 3 “thói quen xấu” dưới đây thì bạn hãy mừng thầm vì sau này con lớn lên sẽ rất giỏi giang đấy.