Gặp truyền nhân duy nhất võ sáo của Đề Thám
GiadinhNet - Để hạ gục quân thù cũng như giúp anh em trong nghĩa quân bớt buồn nơi núi rừng heo hút, cụ Đề Thám – người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Yên Thế, đã sáng tạo ra một thế võ hết sức độc đáo gọi là võ sáo.
Sau khi cuộc khởi nghĩa Đề Thám tan rã, võ sáo cũng theo đó chìm vào quên lãng hoặc chỉ được lưu truyền qua những câu chuyện dân gian. Chỉ đến khi ông Trịnh Như Quân (TP Bắc Giang) có cơ may sưu tầm được và đưa võ sáo từ trong huyền thoại ra giữa cuộc đời thì môn võ độc đáo này mới được nhiều người biết đến.
Thiên “vận” khó tránh
Đón tôi ở bến xe Chũ – TP Bắc Giang là một người đàn ông có mái tóc dài buông thõng, nước da trắng hồng, dáng đi hùng dũng đúng chất con nhà võ. Dù được nghe nói trước là ông Quân đã bước vào tuổi lục tuần nhưng tôi vẫn không thể tin vào mắt mình vì người đàn ông này trẻ quá nhiều so với tuổi. Ông đưa tôi về căn nhà thênh thang bốn tầng một mình ông “bá chủ”.
Hỏi vợ con ông đâu, ông cười bí ẩn rồi nhẹ nhàng lấy cây sáo sắt dài 1,4m, nặng 3,5kg ra thổi bài “Buồn tàn thu”. Tiếng sáo réo rắt, u buồn, lúc lên cao, lúc xuống thấp, tiếng càng già lại càng cay như xoáy vào buổi trưa tĩnh mịch khiến tôi nghe xong mà bủn rủn tay chân.
 |
|
Cây sáo dài 1,4m thường được ông Quân dùng để luyện tập hàng ngày. |
Sau bài sáo “phủ đầu”, nhấp xong mấy ngụm trà đắng Bắc Giang, ông Quân mới chịu khai thật là cả vợ và con trai, con gái đều đang ở Hà Nội. Họ không bỏ ông vì ông quá kỳ dị như một số lời đồn đại, mà đang làm ăn ở đó. Vợ ông về Hà Nội giúp con gái trông coi một quán cà phê ở gần Hồ Tây, hàng tháng vẫn đều đặn lên thăm ông.
Câu chuyện của chúng tôi bắt đầu lan man khi ông mở đĩa nhạc “Vạn cổ sầu” gồm 12 khúc ca do ông độc tấu bằng sáo sắt vừa thu xong ở phòng thu của Đại học Văn hóa Hà Nội. Ông Quân chia sẻ, mặc dù bố ông là võ sư có tiếng của đất Bắc Giang, nhưng lúc còn trẻ, ông có dáng dấp nghệ sỹ hơn vì rất lãng mạn, yêu thơ văn và âm nhạc.
Nhưng không hiểu vì sao, võ cứ “vận” vào ông như một nhân duyên tiền định, có muốn chạy trốn cũng không được, không muốn si mê cũng không xong. Cũng chính nhờ học võ mà ông mới có cơ duyên đến được với võ sáo và trở thành truyền nhân duy nhất còn lại của môn võ độc đáo vào loạt bậc nhất Việt Nam này.
Vào những năm 1990 – 1991, ông làm ở Sở Thể dục - Thể thao Bắc Giang và được giao đi sưu tầm các thế võ cổ của địa phương. Trong một lần đặt chân đến núi rừng Yên Thế, nơi trong suốt 30 năm, đội quân nghĩa khí của cụ Đề Thám luyện binh chống lại bọn thực dân cướp nước, ông may mắn nghe được tin có cụ Triệu Quốc Uý - một lão tướng của cuộc khởi nghĩa Yên Thế còn lưu giữ được nhiều thế võ độc đáo của nghĩa quân Đề Thám khi xưa.
Ông liền tìm đến Rừng Phe (thuộc bản Phe, xã Tân Hiệp, Yên Thế) để gặp truyền nhân cuối cùng của bài võ sáo “Dạ nguyệt Phồn Xương”, tương truyền là ngón võ sở trường của cụ Đề Thám. Lúc này, cụ Triệu Quốc Úy đã cận kề tuổi 90 nhưng may thay còn khỏe mạnh, tinh anh và không ngần ngại truyền lại những gì mình biết.
Cây xà beng biết “khóc”
Sau một hồi say sưa vừa kể chuyện, vừa thổi sáo, vừa đi quyền… ông Quân dẫn tôi đến bên bốn cây “Thiết địch thần phong” mà theo ông, đó là gia tài quý giá nhất đời ông. Bốn cây sáo sắt được đặt ngay ngắn, trang trọng bên một góc phòng của phòng khách.
Mỗi cây sáo được dắt trên một khối bê tông hình tròn cực lớn. Nhìn từ xa, không ai nghĩ những cây sáo trông rất “bình thường” này lại làm nên những điều kỳ diệu, có thể đưa hồn người lên chốn bồng lai nhưng cũng có thể khiến người ta bị đả thương, mất mạng trong nháy mắt.
 |
|
Ông Quân vừa thổi sáo vừa kết hợp biểu diễn các thế võ. |
Ông Quân gọi những cây sáo này là những “cây xà beng biết khóc”. Ông bảo: “Nếu chỉ gọi là xà beng biết hát thì bình thường quá, vì nó không chỉ biết phát ra âm thanh mà nó còn lay động lòng người. Mỗi một âm thanh của nó là một tiếng đời thổn thức, lúc réo rắt, nhẹ nhàng, nhưng lúc bi ai, thảm thiết như cấu xé vào lòng người khiến cho đau mà không thốt nên lời, chỉ biết rơi lệ mà thôi”.
Ông cho phép tôi cầm từng cây sáo lên để cảm nhận được sức nặng của nó. Quả đúng như lời ông nói, phải gọi đây là những cây “xà beng” mới đúng. Tôi cũng không hiểu sao, những cây sáo sắt mà tôi chỉ mới cầm được một lúc đã thấy chân tay run rẩy, thì ông Quân lại có thể cầm một cách nhẹ nhàng trong hàng mấy tiếng đồng hồ, thổi hết bài sáo này đến bài sáo khác.
Đặc biệt, cây sáo dài 2,1m với độ dày tới 6 ly khi thổi lên, âm sắc của nó không nhạc cụ nào có thể sánh tày. Theo yêu cầu, ông Quân thổi cho tôi nghe bài “Thiên Thai” và “Trương Chi” của cố nhạc sỹ Văn Cao bằng cây đại sáo này.
 |
|
4 cây sáo sắt của ông Quân được đặt trang trọng trong phòng khách. |
Trong buổi trưa thanh vắng, tiếng sáo vút lên cao giữa tầm không trong vắt. Cái điệu buồn thê lương của tiếng sáo như thấm vào da thịt, len vào từng ngóc ngách của người nghe khiến họ như mơ màng trong muôn cơn ảo thực.
Ông Quân cho biết, để chơi được cây sáo “vĩ đại” này, ông phải bỏ ra gần 8 năm trời kiên trì tập luyện. Mỗi ngày ông dành ra ít nhất là 6 tiếng đồng hồ chỉ tập thổi sáo mà thôi. Luyện được sáo rồi nhưng không phải gặp ai ông cũng biểu diễn cho họ nghe mà chỉ những người ông thấy thực sự hiểu biết về nó ông mới thổi. Ông chỉ buồn một nỗi, cho đến bây giờ vẫn chưa tìm được một đệ tử nào đủ tâm và tài để ông truyền lại ngón võ sáo kỳ diệu này.
|
Kỳ công tạo tác Thiết địch thần phong
Việc không chọn tre, trúc... những nguyên liệu truyền thống dân gian thường dùng làm sáo mà lại chọn sắt để làm được ông Quân lý giải: “Cây sáo đúng nghĩa là “Thiết địch thần phong” trong “Dạ nguyệt Phồn Xương” của cụ Đề Thám xưa vốn là sáo kim loại, dài 1m, nặng gần 1kg.
Đây được xem là vũ khí lợi hại để hạ gục mọi đối thủ. Nhưng tôi muốn nâng cao những cây sáo này lên thành những cây sáo lớn hơn tương đương với kiếm đao, gậy, thù… để làm được nhiều điều kỳ diệu hơn thế”.
Để làm được 4 cây sáo sắt “vĩ đại”, ông Quân phải đi khắp nơi lùng mua được thứ sắt đặc biệt, sau đó nhờ một lò rèn nổi tiếng ở đất Bắc Ninh rèn hộ theo những kích thước khác nhau.
Riêng những chữ Hán khắc trên thân sáo ông Quân phải nhờ một nghệ nhân cao tay, từng đục khắc bia ở Văn Miếu (Hà Nội), đục khắc hàng tháng trời mới xong.
Cây thứ nhất dài 1m, dày 2 ly, nặng 1kg – đây là cây sáo có kích thước giống cây sáo của nghĩa quân Đề Thám xưa. Cây thứ hai dài 1,4m, nặng 3,5kg. Cây thứ ba dài 1,6m, nặng 4kg và cây cuối cùng dài tới 2,1m, nặng 6kg, dày 6 ly. |
|
Võ sáo - môn võ độc đáo của làng võ Việt?
Một năm trời, ông Quân bỏ vợ con, bỏ cả ngôi nhà bốn tầng đang xây dở để lao vào chốn “long đàm, hổ huyệt” theo thầy học võ. Cả hai thầy trò hết sáng lại chiều, không màng mưa nắng, “tu luyện” đến mức nhuần nhuyễn “Thiết địch thần phong” (Cây sáo có sự cuốn hút và sức mạnh như cơn giáo thần giữa đại ngàn tiêu dao) hay còn gọi là “Ngọc tiêu diệu khúc” (cây sáo có sức mạnh như cơn gió thần hay khúc sáo ngọc kỳ diệu).
“Thế hiểm” của các bài võ từ “Thiết địch thần phong” này là sự kết hợp giữa âm thanh bay bổng, sâu lắng, réo rắt của cây sáo kim loại với sự hỗ trợ của chưởng, quyền, cước... tạo nên các thế võ huyền diệu có thể hạ gục đối thủ ngoạn mục.
“6 thế tấn, 13 đặc dị kiếm pháp và 51 chiêu thức cụ thể ẩn chứa bao nhiêu là sự tinh túy của trời, đất và người. Càng học càng thấy võ sáo nhiệm màu, bí hiểm đến khó tả. Một năm ròng rã theo thầy học mà tôi vẫn chưa thể lĩnh hội được hết sự nhiệm màu của các bài võ” – ông Quân cho biết. |
Hà Tùng Long
Gia đình và Xã hội Cuối tuần Xuân Canh Dần
Ý kiến của bạn
Người đẹp màn ảnh Việt gắn bó với Johnny Trí Nguyễn hơn 10 năm không cưới là ai, giờ ra sao?
Giải trí - 7 giờ trướcGĐXH - Nhung Kate chính là mỹ nhân màn ảnh Việt với nhiều tác phẩm chiếu rạp ấn tượng. Về đời tư, sau hơn một thập kỷ gắn bó với Johnny Trí Nguyễn, cô ở đâu và ra sao?
Nhạc sĩ Đức Huy tuổi 76: Tự cho mình về hưu vì đã đủ tiền bạc, dậy lúc 3 rưỡi sáng, dành 2 tiếng vận động
Giải trí - 8 giờ trước"Tôi thức dậy sớm lắm. 3 rưỡi sáng tôi đã dậy rồi và dành đến 2 tiếng đồng hồ để vận động, chăm lo cho hơi thở của mình" – nhạc sĩ Đức Huy chia sẻ.
Á hậu thay thế BTV Quỳnh Nga làm Giám đốc quốc gia Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam là ai?
Giải trí - 10 giờ trướcGĐXH - Thông tin Á hậu Hương Ly thay BTV Quỳnh Nga làm giám đốc quốc gia mới của Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam (Miss Universe Vietnam) đang nhận được sự quan tâm của fan sắc đẹp.
Cát Phượng bị tai nạn kinh hoàng 10 năm trước: Xe ô tô móp méo, gây ngỡ ngàng nhất điều này
Giải trí - 11 giờ trướcTừ hơn 10 năm trước, diễn viên Cát Phượng bị tai nạn khiến xe ô tô hư hỏng nghiêm trọng.
Con gái 12 tuổi của Lý Hải, đạo diễn phim 'Lật mặt': Phổng phao, thừa hưởng nét đẹp từ mẹ
Giải trí - 14 giờ trướcGĐXH - Cherry, con gái Lý Hải - Minh Hà ngày càng xinh xắn đáng yêu thừa hưởng nét đẹp từ bố mẹ. 12 tuổi, cô bé bắt đầu bước vào giai đoạn "trổ mã" và có cá tính riêng.
Lưu Gia Linh và Lương Triều Vỹ vi vu tại châu Âu, phủ nhận tin đồn rạn nứt
Giải trí - 15 giờ trướcTheo một số nguồn tin thân cận, nữ diễn viên Lưu Gia Linh đã sang Pháp đoàn tụ với ông xã Lương Triều Vỹ giữa thời điểm, tin đồn hôn nhân rạn nứt giữa họ bùng phát trên mạng xã hội Trung Quốc.
Nam NSND nhạc đỏ nức tiếng một thời: Tuổi xế chiều hưởng an nhàn bên vợ đảm
Giải trí - 15 giờ trướcGĐXH - NSND Trung Đức là giọng ca nức tiếng một thời với khán giả yêu nhạc đỏ. Hiện tại, ở tuổi xế chiều, nam nghệ sĩ gạo cội tận hưởng cuộc sống bình yên bên vợ con.
Phạm Quỳnh Anh tiết lộ được con gái ủng hộ khi quyết định 'tiến thêm bước nữa'
Giải trí - 17 giờ trướcTâm sự chuyện hôn nhân với Thảo Trang, Phạm Quỳnh Anh tiết lộ con gái lớn là người ủng hộ cô tiến thêm bước nữa.
Tuổi xế chiều của nam danh ca một thời gây sốc vì tự phong là Giáo sư âm nhạc, yêu thầm Lý Nhã Kỳ ra sao?
Giải trí - 19 giờ trướcTài năng và nổi bật trong nghệ thuật nhưng danh ca Ngọc Sơn cũng có sự nghiệp khá ồn ào và cả đời tư khiến nhiều người tò mò xen lẫn bất ngờ.
Động thái của Trương Ngọc Ánh và tình trẻ kém 14 tuổi sau ồn ào 'đòi nợ' 24 tỷ đồng
Giải trí - 1 ngày trướcGĐXH - Trương Ngọc Ánh diện đầm rạng rỡ xuất hiện một mình tại một sự kiện sau khi công khai đòi nợ đối tác 24 tỷ đồng.
Cuộc sống về hưu của nhà báo Lại Văn Sâm
Giải tríGĐXH - Là một MC tài năng, hóm hỉnh và giản dị, nhà báo Lại Văn Sâm, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả thông qua nhiều chương trình truyền hình nổi tiếng.
