Hải sâm - thuốc bổ thận ích tinh

Hải sâm.

Đông y cho rằng, HS có vị mặn, tính ấm đi vào các kinh Tâm, Tỳ, Thận và Phế. Có công năng bổ thận ích tinh, thêm tinh tủy, tráng dương, sát khuẩn, dưỡng huyết, nhuận táo, sử dụng trị mọi chứng hư lao như: các chứng huyết hao tổn, hư nhược, liệt dương, di tinh, mộng tinh, tiểu tiện nhiều lần, táo bón, lị kinh niên. Liều dùng trung bình cho mỗi ngày là 12-20g, có khi tới 40g. Thứ HS to lớn, mình có gai gọi là HS tử, sắc xanh đen, mềm là loại tốt.

Trong nhiều y thư cổ như: Bản thảo tùng tân, Bản thảo nhiếp yếu, Cương mục thập di, Dược tính chỉ nam… đều nói HS bổ được thận kinh, ích tinh tủy, tiêu đờm dãi, có tính tráng dương đạo, sát khuẩn, chữa trị được chứng lở có sâu, lại giáng được hỏa, bổ ích thận, thông lợi tràng vị, nhuận chỗ táo kết, trị mọi chứng hư lao, ốm yếu gầy còm. Đặc biệt là tác dụng bổ ích cường tráng (y học hiện đại thấy sự có mặt của testosterol trong HS) nên công hiệu bổ thận điều tinh, thích hợp với các phương trị liệu chứng di tinh liệt dương, tiểu tiện đêm nhiều… Đặc biệt có khả năng kháng ung nên còn được phối hợp trong trị liệu ung thư…

Bởi thế, ngay từ xa xưa HS đã được coi như một trong tứ đại danh thái (bốn loại thực phẩm nổi tiếng), sánh cùng óc khỉ, tay gấu, yến sào của ẩm thực cổ truyền phương Đông nên được mệnh danh là “Nhân sâm của biển cả”. Song về mặt thực phẩm, có nhiều y gia đã coi thịt HS ngang tầm với tám món ăn cao lương mỹ vị nổi tiếng trong “bát trân” của phương Đông, mà ngày xưa vẫn được sử dụng trong cung đình.

Phương thuốc trị bệnh tiêu biểu từ HS

Trị suy nhược thần kinh do thận hư (biểu hiện đầu choáng váng, mắt hoa, lưng đau, gối mỏi, tai ù, điếc, mất ngủ, di tinh, xuất tinh sớm): dùng HS 30g, gạo nếp 100g, cho cả 2 thứ ninh nhừ thành cháo, nêm gia vị vừa miệng và ăn ngày 1 liều chia vài lần, cần ăn trong 5 - 7 ngày liền.

Trị chứng đái tháo đường: HS 2 con, trứng gà 1 quả, tụy lợn 1 cái, cho cả 3 thứ vào bát hấp chín và ăn ngày 1 lần, cần ăn liền 5 - 7 ngày.

Chữa chứng huyết áp cao (kể cả xơ vữa động mạch): dùng HS 50g, cho hầm nhừ, thêm chút đường phèn và ăn hết trong ngày, cần ăn 7 ngày liền.

Chữa đau lưng và suy giảm trí nhớ do thận hư: dùng HS 30g, xương sống lợn 60g, hạch đào nhân 15g, cho vào hầm nhừ, nêm đủ gia vị vừa miệng, ngày ăn 1 lần, cần ăn 5 ngày.

Trị dương nuy (liệt dương): HS 20g, thịt dê 100g, hai thứ hầm chung đến nhừ, nêm đủ gia vị ăn 1 lần trong ngày. Cần ăn 5-7 ngày.

Trị liệt dương, di tinh, tinh lạnh, do thận hư (loại làm hoàn): dùng HS 480g (sao thơm), hạch đào nhân 100 hạt, thận dê 4-6 đôi, đỗ trọng 240g, thỏ ty tử 240g, ba kích 124g (tẩm nước cam thảo sao), câu kỷ tử 120g, lộc giác giao 120g, bổ cốt chỉ 120g (sao với muối), đương quy 120g, ngưu tất 120g (tẩm giấm sao), quy bản 120g (sao với giấm), sau đó tất cả sấy khô tán bột mịn, trộn đều luyện với mật ong làm hoàn, mỗi viên nặng 9g, ngày uống 3 lần, mỗi lần 3 viên (27g).

Chữa động kinh: dùng nội tạng của HS sấy khô nghiền bột, mỗi lần uống 12g, chiêu với rượu vàng (rượu vàng là loại rượu được cất từ loại cơm nâu bởi 3 loại: gạo nếp, gạo tẻ, kê hạt vàng rồi rải mỏng cho nguội nhưng còn ấm, rắc men rượu đã tán nhỏ trộn đều, ủ thành cái rượu lấy ngâm nước cất thành rượu có màu vàng, độ cồn thấp có tác dụng thông hành huyết mạch, dưỡng huyết nhuận da), uống liên tục 7-10 ngày liền.

Chữa thiếu máu: HS, đại táo lượng bằng nhau, đem sấy khô tán bột, ngày uống 2 lần, mỗi lần 9g, chiêu với nước ấm hoặc lấy 1 con HS hầm cùng mộc nhĩ, lấy nước pha chút đường phèn vừa ngọt uống cùng, sau ăn cái.

Trị trĩ xuất huyết: lấy HS lượng vừa đủ đốt tồn tính, tán bột, mỗi lần uống 1,5g hòa với a giao 6g trong nước sôi cho tan mà uống. Ngày uống 3 lần, cần uống 5-7 ngày.

Táo bón do âm hư: HS 30g, đại tràng lợn 120g, mộc nhĩ đen 15g, 3 thứ cho vào hầm nhừ ăn ngày 1 lần, cần ăn liền trong nhiều ngày.