Khai quật mộ Tiến sỹ Nguyễn Kiều: Gia đình vẫn bán tín, bán nghi

Sau 3 ngày tiến hành khai quật, đến ngày 26/7, các nhà khảo cổ học đã phát hiện được một số hiện vật và dấu tích trong mộ Tiến sỹ Nguyễn Kiều. TS Nguyễn Lân Cường - người trực tiếp phụ trách khai quật cho biết, ngôi mộ dòng họ Nguyễn vẫn thờ tụng được xây dựng phần trên năm 1931, còn bên dưới đã có từ trước đó. Ban đầu, công tác khai quật phát lộ ra dấu vết của phần tiểu bằng gỗ đã bị mối ăn mục ruỗng. Phần tiểu gỗ khá nhỏ, có bề ngang chừng hơn 40cm và chiều dài khoảng 1m nên có thể khi Tiến sỹ Nguyễn Kiều mất đã được chôn ở một vị trí khác, sau đó cải táng về ngôi mộ hiện tại. TS Nguyễn Lân Cường cho rằng, đã phát hiện ra dấu vết của xương trong phần tiểu gỗ này.

Ngoài chiếc bia đá màu xám ghi năm 1931 trên đầu ngôi mộ, các nhà khảo cổ học cũng tìm thấy một phiến đá nhỏ hơn, màu trắng ở phía chân ngôi mộ. Trên phiến đá nhỏ này không có ký tự nào. TS Nguyễn Lân Cường phán đoán đây có thể là chiếc bia được dựng cùng lúc chôn cất. Bên cạnh ngôi mộ, các nhà khảo cổ phát hiện 1 chiếc bát úp lên 1 chiếc bình, bên trong chứa đất. "Đây là 2 hiện vật nằm cùng bình tuyến với chiếc bia có ghi năm 1931; căn cứ vào hình dáng hiện vật cho thấy chúng có niên đại muộn, khoảng cuối thế kỷ XIX- đầu thế kỷ XX. Có thể đây là những hiện vật được chôn cạnh mộ để thực hiện các nghi lễ tâm linh", TS Cường cho hay.

Điều đáng nói là bên dưới phía chân ngôi mộ của Tiến sỹ Nguyễn Kiều, các nhà khảo cổ lại phát hiện dấu tích của một hố chôn khác từng tồn tại; đồng thời, bên hông của dấu tích chiếc tiểu gỗ cũng có dấu hiệu từng tồn tại một chiếc hố hình hơi tròn. Theo nhận định ban đầu của các nhà khảo cổ, hố chôn dưới chân ngôi mộ Tiến sỹ Nguyễn Kiều là hố chôn xuất hiện trước khi có ngôi mộ của vị tiến sỹ này.

TS Nguyễn Lân Cường cũng khẳng định, người đàn ông trong ngôi mộ xác ướp từng được phát hiện gần mộ Tiến sỹ Nguyễn Kiều hoàn toàn không có liên quan gì đến Nguyễn Kiều. Chúng tôi lại đặt giả thiết về mộ thật - mộ giả thì TS Nguyễn Lân Cường vẫn cho rằng không có căn cứ về giả thiết đó bởi Nguyễn Kiều chỉ là một vị quan nhỏ và không thù oán với ai. Theo TS Nguyễn Lân Cường, sau khi khai quật sẽ mang toàn bộ phần dấu tích của chiếc tiểu gỗ về đình làng Phú Xá thực hiện nghi lễ và chôn cất.

Bà Nguyễn Thị Sơn - hậu duệ đời thứ 9 của Tiến sỹ Nguyễn Kiều cho biết, với những gì đã phát lộ dưới ngôi mộ, gia đình và dòng họ vẫn còn bán tín, bán nghi bởi cho dù đó là mộ giả hay mộ thật thì cũng sẽ có những dấu hiệu gì đó để lại. Theo bà Sơn, trong gia phả dòng họ có ghi rõ cụ Nguyễn Kiều khi mất: "Đặt trên cán lọng vàng, cắm trên quyển sách, cạnh gò Voi đồng xu". Theo bà Sơn, nếu căn cứ vào những thông tin này thì khu vực chôn cất mộ cụ Nguyễn Kiều đúng là khu vực có mộ hiện tại. Tuy nhiên, trong gia phả không hề ghi chép bất cứ thông tin nào liên quan đến việc cải táng Tiến sỹ Nguyễn Kiều.

Bà Sơn và nhiều người trong dòng họ Nguyễn cho biết, họ vẫn chưa có bất cứ quyết định gì trong việc đưa phần "dấu vết" của các nhà khảo cổ phát hiện về chôn cất. Trong trường hợp tìm thấy thêm các hiện vật cụ thể thì dòng họ sẽ họp bàn và quyết định phương án, còn nếu không tìm thêm được căn cứ đáng tin cậy nào thì gia đình cũng không dám nhận.      

Hoàng Phương