Khi danh hài phương Bắc "Nam tiến"

Khổ nhọc trên đường mưu sinh

Hầu hết các nghệ sĩ đất Bắc vào Nam lưu diễn trong thời gian qua đều khẳng định đất phương Nam là nơi biểu diễn tốt nhất với số lượng chương trình giải trí được tổ chức dày đặc trong mùa khô. Hầu như các bến bãi tổ chức biểu diễn từ Bình Thuận đến Cà Mau, từ thứ hai đến chủ nhật, nơi các nghệ sĩ hài đất Bắc đi qua đều thu hút đông khán giả.

NSƯT Chí Trung cho biết: “Trừ khi trời mưa lớn phải ngưng biểu diễn, chứ mưa nhỏ, bà con vẫn đến xem và cười thỏa thích”. Chính điều này đã giúp cho các nghệ sĩ miền Bắc phấn khởi, dù có cực nhọc đến mấy họ cũng vui. Và mỗi chuyến lưu diễn vào Nam, họ lại hiểu rõ hơn giá trị của cuộc mưu sinh.

NSƯT Ngọc Huyền cho biết từ khi vợ chồng chị dẹp tiệm cho thuê áo cưới, đời sống gia đình càng gặp nhiều khó khăn về kinh tế. Chồng chị - NSƯT Chí Trung - làm công tác quản lý Nhà hát Tuổi Trẻ (đoàn kịch) nên phải dồn hết tâm trí cho công việc dàn dựng, tổ chức.

Những ngày được nghỉ phép (12 ngày trong một năm theo tiêu chuẩn của Nhà nước), vợ chồng chị mới dám nhận sô lưu diễn trong Nam, hoặc khi đoàn vào TPHCM lưu diễn thì tranh thủ chạy sô ở các quán bar, sân khấu.

NSƯT Chí Trung kể có lần chạy sô kẹt xe, bánh xe lại xì hơi, hai vợ chồng phải dẫn bộ toát mồ hôi. May là đến nơi kịp giờ diễn, nếu không bầu sô không trả lương.

Còn NSƯT Minh Vượng vào Nam lưu diễn nhiều lần, chuyến đi gần nhất là diễn tại Cần Thơ. Từ khi trải qua căn bệnh tai biến mạch máu não, chị tưởng chừng không thể trở lại sân khấu vì bị méo miệng. Ngày chị hết bệnh cũng là lúc Nhà hát Kịch Hà Nội vào Nam lưu diễn, chị đã tranh thủ chạy sô.

“Chạy sô trong Nam cực lắm. Đi xe đò nêm cứng như đi buôn. Ở ba sân bãi: Phụng Hiệp, Sóc Trăng và Cần Thơ, bọn mình diễn ở điểm đầu sau đó lại lên xe chạy xuống điểm hai, rồi kết thúc ở điểm ba. Lần đó cứ tưởng bệnh huyết áp sẽ đánh gục mình vì phải chạy quá sức. Nhưng nhờ tổ nghiệp thương và khán giả quý mến, động viên, nên đã ráng sức vượt qua” - chị kể.

Bây giờ mỗi chuyến chạy sô vào Nam, Minh Vượng ky cóp tiền lương để mua thuốc và trị bệnh. Tại TPHCM, chị có quen một bác sĩ giỏi về tim mạch và huyết áp. Được bạn bè giúp đỡ nên cuộc sống hiện nay của chị cũng đỡ phần nào.

Quang Thắng hiểu rõ hơn ai hết về cảnh chạy sô trong Nam. Anh nói: “Tấu hài ở miền Nam hơn thua nhau ở số phút diễn. Một tiết mục chỉ 10 đến 15 phút là vừa nhưng nếu không thể hiện được câu chuyện và làm khán giả cười dồn dập là thua.

Ở miền Bắc, thời lượng một vở kịch ngắn lắm cũng 30 phút, không thể cắt ngắn hơn. Nhưng vào Nam phải ứng biến để không ảnh hưởng đến chương trình. Cái khó lớn nhất là cắt sao cho ngắn, cho súc tích và tạo tiếng cười.

Theo đoàn Sao Đêm của bà bầu Hương Loan vào Nam lưu diễn, tôi nhận thấy nỗi vất vả của mình chẳng sánh với đồng nghiệp trong Nam”.

Quang Thắng cho biết trung bình thu nhập mỗi lần diễn là 1,5 triệu đồng, nếu tính chi phí đi lại, ăn uống, trả tiền cho đạo cụ, trang phục thì chẳng còn bao nhiêu. Nhưng nếu ở mãi ngoài Bắc, diễn loanh quanh ở Hà Nội, Hải Phòng thì không có nhiều sô vì rất ít tụ điểm giải trí.

Giang Còi, Chiến Thắng, Quang Tèo cũng thế, mỗi người đều có những hoàn cảnh khác nhau trên con đường tìm kiếm nơi biểu diễn trong Nam. Họ đều mong ước sân khấu miền Bắc được năng động như phía Nam, có nhiều tụ điểm, nhiều sân khấu xã hội hóa để họ có thể “canh tác” mà không phải ngược xuôi vất vả ra Bắc vào Nam.

Lại còn cảnh chạy sô ở tỉnh, các danh hài sợ nhất là bị bầu sô quỵt tiền. “Thúy Nga, Việt Hương mách, ai mời anh thì bảo phải đưa trước nửa số lương, còn không đừng “OK”. Vậy mà vẫn bị. Thế mới đau” - danh hài Xuân Hinh nói.

Học thêm nhiều kinh nghiệm

Vào Nam lưu diễn, Quang Thắng học được nhiều ngón nghề bổ sung cho nghề diễn. Anh kể: “Thuở nhỏ, tôi đã từng làm nhiều nghề ở Hải Phòng để sinh sống. Vào Nam lưu diễn, tôi lại càng có thêm nhiều kinh nghiệm để bổ sung cho nghề nghiệp, nhất là học được cách diễn quăng bắt tạo tiếng cười trong 15 phút. “Đi một ngày đàng học một sàng khôn” mà!”.

NSƯT Minh Vượng dù cảm thấy cực nhọc và bị ám ảnh những chuyến chạy sô ở miền Nam, nhưng vẫn phải thừa nhận: “Học được nhiều điều hay lắm. Ví dụ cụ thể nhất là cách chuyển đổi ngữ âm cho đúng vùng miền. Vì sao khán giả miền Bắc không cười khi diễn viên hài trong Nam biểu diễn, bởi vì họ không hiểu ngữ âm khác nhau giữa các vùng miền. Vào Nam, tôi được chị Ngọc Giàu, Hồng Nga, Hồng Vân chỉ dẫn: “cái bát” phải nói “cái tô”, “cái thìa” phải chuyển thành “cái muỗng” hoặc “hắn đang tia mày” phải đổi là “nó đang địa mày...”.

Hạnh phúc nhất là được khán giả thương

Quang Thắng có biệt danh "Thắng mũi bự", nên được bà con nông thôn Nam Bộ rất thích, nhất là từ khi xem anh diễn trong phim Lấy vợ Sài Gòn, quay cảnh Quang Thắng về Nam Bộ lội sông, làm ruộng.

NSƯT Minh Vượng kể: “Có hơn 12 năm tôi mới về lại Cần Thơ, bà con khán giả vẫn yêu tiếng cười miền Bắc. Vì xem Gặp nhau cuối tuần nên chỉ cần giới thiệu mụ béo Minh Vượng là bà con cười giòn.

Có lần, đến điểm diễn thứ ba đã gần 23 giờ 30 vậy mà bà con vẫn chờ để được cười. Khổ nỗi bị cúp điện, bà con không chịu ra về mà bảo Minh Vượng phải lên sân khấu cầm loa phóng thanh sử dụng bình điện ắc-quy để kể chuyện vui. Rồi cả những chuyến lưu diễn trên ghe, vui và thú vị biết bao nhiêu”.

Theo Thanh Hiệp

Người Lao Động