Ôm mộng 'giàu sang' từ dự án bò Mông ở Bắc Kạn (kỳ 1): Thức tỉnh muộn màng vì lời hứa 'năm xưa'

Nuôi hi vọng và rồi ngậm "trái đắng"

Theo tìm hiểu của PV Gia đình và Xã hội, dự án đầu tư xây dựng trung tâm bảo tồn gen và phát triển giống bò Mông tại xã Quảng Chu, huyện Chợ Mới là dự án được thực hiện trên cơ sở hợp tác giữa Bộ khoa học Công nghệ, UBND tỉnh Bắc Kạn và nhà đầu tư (Công ty CP Đầu tư và Phát triển bò Mông Việt Nam).

Mục tiêu của dự án ứng dụng công nghệ phát triển bò thịt chất lượng cao thành hàng hóa theo chuỗi giá trị ở khu vực miền núi phía Bắc. Dự án đã được UBND tỉnh Bắc Kạn chấp thuận chủ trương đầu tư cho Công ty CP đầu tư và phát triển bò Mông Việt Nam tại quyết định số 589/QĐ-UBND ngày 28/4/2017 và quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư số 1342/QĐ-UBND ngày 5/9/2017.

Sau đó, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt cho triển khai thực hiện dự án "Ứng dụng công nghệ phát triển bò thịt chất lượng cao thành hàng hóa theo chuỗi giá trị ở miền núi phía Bắc" tại Quyết định số 1754/QĐ-BKHCN ngày 25/6/2018.

Quy mô dự án gồm 300 bò cái sinh sản, 30 con bò đực thuần, nuôi vỗ béo 1.000 con bò thương phẩm/tháng. Ngoài ra dự án còn hạng mục chế biến thức ăn TMR 50 tấn/ngày, giết mổ tập trung 100 con/ngày đêm, liên kết phát triển các hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác chăn nuôi bò sinh sản, bò thịt thương phẩm chất lượng cao ở tỉnh Bắc Kạn và các địa phương khác thuộc miền núi phía Bắc. Tổng vốn đầu tư của dự án hơn 136 tỷ đồng.

Tuy nhiên, sau 5 năm triển khai, những gì dự án này đem lại chỉ là sự thất vọng và bức xúc của những người dân đã tham gia liên kết thành lập các HTX. Sau nhiều năm trì trệ, dự án đầu tư xây dựng trung tâm bảo tồn gene và phát triển giống bò Mông tại xã Quảng Chu chính thức bị cơ quan chức năng tỉnh Bắc Kạn ra thông báo "khai tử". Tuy đã không còn dự án, thế nhưng những ngày đầu mới bắt đầu, những người dân sinh sống ở xã Quảng Chu đã được "mời chào" với mộng làm giàu, về sau lâm cảnh nợ nần.

Thông tin với PV, ông Lục Văn Cường, Chủ tịch UBND xã Quảng Chu, cho biết, đây là dự ân lớn của tỉnh Bắc Kạn, xã Quảng Chu đã kỳ vọng nhiều. Xã Quảng Chu trước khi có Quốc lộ 3 mới đi qua thuộc vùng sâu, vùng xa, đời sống người dân còn rất khó khăn. Trên địa bàn có 6 dân tộc sinh sống, chiếm số đông là người Tày. Người dân sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi nhỏ lẻ nên dự án nuôi bò Mông được kỳ vọng sẽ là giải pháp xóa đói giảm nghèo. Tuy nhiên, dự án thất bại, mang theo nỗi thất vọng cùng cực của chính quyền và người dân xã Quảng Chu.

Chủ tịch xã Quảng Chu thông tin thêm, để theo dự án này, toàn xã đã thành lập HTX liên kết để nuôi bò. Các HTX đã trồng cỏ, làm chuồng trại nhưng về sau không được cấp bò. Những năm gần đây, người dân hầu như không còn nuôi gia súc lớn, do đó, toàn bộ diện tích cỏ voi đã trồng nay đều phải phá bỏ.

Tuy nhiên, theo các thành viên của các HTX và người dân địa phương, để phá bỏ hết cỏ voi không đơn giản vì đây là cây có sức sống mãnh liệt. Nhiều hộ phải mất tiền thuê thợ, máy xúc đào gốc, sau đó đốt mới trừ được giống cỏ này.

"Tỉnh mộng" đã quá muộn

Để được hiểu rõ về những thất vọng của các chủ nhiệm HTX, người dân là "nạn nhân" của dự án bò Mông nêu trên, những ngày cuối tháng 12/2024, qua lời giới thiệu từ UBND xã Quảng Chu, PV tìm đến thôn Bản Đén 1 để tìm hiểu. Sau khi rời UBND xã Quảng Chu, từ Quốc lộ 3 mới, men theo con đường dốc, quanh co dưới các ngọn núi, PV tìm đến nhà ông Nông Văn Quân, Chủ nhiệm HTX số 1 là một trong những người xung phong tham gia khi nghe về dự án phát triển bò Mông.

Trong căn nhà dưới sườn đồi thuộc thôn Bản Đén 1, ông Quân chia sẻ, HTX số 1 được thành lập năm 2017, có 8 thành viên. Để thành lập được HTX, ông phải đi vận động từng hộ ở gần nhà. Sau khi thành lập, HTX được phía công ty cam kết hỗ trợ 50 con bò. Để được nhận bò, HTX phải xây dựng vùng trồng cỏ khoảng 5ha và chuồng trại quy mô phù hợp để nuôi.

"Thời điểm năm 2017, khi dự án được tỉnh Bắc Kạn phê duyệt, tôi đang là Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Quảng Chu, có uy tín nên khi kêu gọi, nhiều hộ dân đã nhiệt tình tham gia. Bản thân tôi cũng tham gia nên người dân càng thêm tin tưởng. Sau khi thành lập HTX, tôi không ngừng kêu gọi các thành viên mở rộng diện tích trồng cỏ như công ty đã nói. Thôn Bản Đén 1 hầu hết diện tích đồi núi nên thấy chỗ đất nào trống tôi và các thành viên đều tận dụng để trồng cỏ voi. Nếu như trước đây, người dân trồng ngô, trồng lúa, mùa được mùa mất thì cây cỏ voi lại hợp đất này nên chỉ một thời gian ngắn đã xanh mướt.

Vậy mà, chờ mãi không được cấp bò giống, tôi liên tục đến công ty để hỏi. Mỗi lần đến, họ lại đưa ra một lý do khác nhau. Đến năm 2019, họ nói lý do dịch Covid-19 nên dự án bị chậm. Chúng tôi tin và động viên nhau chờ thêm thời gian nữa. Thế nhưng hết dịch tình cảnh vẫn thế, ngày này qua ngày khác chỉ thấy hiệu quả trên "giấy" và lời nói "bánh vẽ". Đến ngày 27/11/2024, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bắc Kạn đã có thông báo số 2432/TB-SKH&ĐT chấm dứt hoạt động của dự án. HTX và các thành viên đau xót, có người lâm cảnh nợ nần, phải đi làm thuê trả nợ" - ông Quân nghẹn ngào nói.

Vị Chủ nhiệm HTX số 1 cho rằng, đối với vùng quê còn khó khăn này, khi tham gia liên kết với dự án, các thành viên HTX phấn khởi, hi vọng chẳng bao lâu sẽ có thêm kế sinh nhai, đời sống người dân cải thiện dần. Vậy nhưng, mọi thứ dường như "sụp đổ" khi chờ mãi không thấy con bò nào. Bản thân ông cũng là nạn nhân nhưng dự án nuôi bò phá sản vẫn khiến ông cảm thấy có lỗi với người dân.

Không chỉ ông Quân, hàng loạt hộ dân khác ở thôn Bản Đén 1 cũng lâm vào cảnh khó khăn khi tin lời dự án "bánh vẽ", vấn đề này chúng tôi sẽ thông tin ở bài sau.

Xem thêm video đang được quan tâm: