Sức khoẻ vị thành niên - Những điều cần biết (Phần II)
Cùng với sự phát triển nhanh về thể chất, ở trẻ vị thành niên xuất hiện những hiện tượng sinh lý đặc biệt.
2. Những biến đổi về sinh lý ở nữ giới
Kinh nguyệt (còn gọi là hành kinh) lần đầu tiên xảy ra khi một em gái bước vào tuổi dậy thì, đa số ở khoảng tuổi 12, một số ít có kinh lần đầu có thể sớm hơn hoặc chậm hơn. Đó là một sự kiện tự nhiên và hạnh phúc, một đảm bảo về nữ tính và là dấu hiệu thông báo sự trưởng thành của bộ máy sinh sản ở nữ giới.
Nữ giới có kinh nguyệt là do bên trong thành tử cung có lớp niêm mạc đặc biệt, hàng tháng nó từ từ dày lên với nhiều mạch máu. Nếu trứng rụng, gặp tinh trùng và thụ thai thì mầm thai sẽ bám vào đó, được nuôi dưỡng và lớn lên. Nếu không thụ thai thì lớp niêm mạc này sẽ bong ra, các mạch máu bị vỡ ra và một lượng máu chảy ra ngoài cơ thể qua đường âm đạo. Đó là hiện tượng kinh nguyệt hay còn gọi là hành kinh. Sau đó, niêm mạc dạ con được tái tạo và hàn gắn, xung huyết ngừng và chuẩn bị cho một vòng kinh mới lại bắt đầu.
Có 4 yếu tố đặc trưng cho kinh nguyệt là :
-Chu kì kinh nguyệt.
-Số ngày hành kinh.
-Khối lượng kinh.
-Màu sắc kinh.
Khi mới có kinh thì những yếu tố trên thường dao động trong năm đầu rồi mới định hình rõ rệt trong từng người.
Về chu kỳ kinh nguyệt : Từ ngày thứ nhất có kinh lần này đến ngày thứ nhất có kinh lần tiếp theo được tính là một chu kỳ (còn gọi là vòng kinh). Đa số phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt bình thường khoảng 28 ngày, một số có thể ngắn hơn hoặc dài hơn, có khi đến 40 ngày.
Số ngày hành kinh : Kinh nguyệt thường xảy ra nhanh hay chậm tuỳ từng người, có người chỉ hành kinh 2-3 ngày, một số người khác có thể đến 6-7 ngày.
Khối lượng kinh: Mỗi lần hành kinh có thể mất 50 – 60 ml máu kinh.
Màu sắc kinh: Màu sắc kinh đỏ, không có máu cục.
Người phụ nữ nào có những bất thường về thời gian hành kinh, khối lượng của kinh và chu kỳ kinh tức là bị rối loạn kinh nguyệt.
Khi một em gái đến tuổi 17 mà không có kinh nguyệt và vú chưa phát triển, được coi như dậy thì đến muộn, trong trường hợp này phải đi khám để xem có phải do chậm phát triển nội tiết hay do một rối loạn nào khác của cơ thể.
b. Các thay đổi ở buồng trứng:
Buồng trứng có hai hoạt động: Ngoại tiết và nội tiết.
- Ngoại tiết: Một nang noãn phát triển sau hai tuần thì trứng rụng, phần vỏ nang phát triển thành hoàng thể.
- Nội tiết: Nang noãn sản xuất ra Estrogen, hoàng thể sản xuất ra Progesteron.
c. Các thay đổi khác:
- Thân nhiệt:
Trong một vòng kinh có trứng rụng, thân nhiệt (nhiệt độ cơ thể) trước khi trứng rụng thấp hơn sau khi trứng rụng. Bằng cách này các em gái vị thành niên đều có thể tự theo dõi ngày rụng trứng: Lấy thân nhiệt đều đặn vào các buổi sáng, nếu thấy có 6 ngày nhiệt độ thấp, tiếp theo đó có 3 ngày nhiệt độ cao là có trứng rụng. Căn cứ vào sự thay đổi thân nhiệt trong thời gian rụng trứng, người ta đã sử dụng loại nhiệt kế Woman C (do công ty Terumo Nhật Bản chế tạo) để xác định ngày rụng trứng của phụ nữ vừa chính xác vừa thuận lợi.
- Thay đổi âm đạo:
Độ toan (pH) cao nhất ở giữa vòng kinh, khoảng 4,5 và kém toan nhất ở trước và sau khi hành kinh, khoảng 5,6.
- Thay đổi ở tử cung:
Dịch tiết ở cổ tử cung phụ thuộc vào hoạt động rụng trứng. Thời điểm có rụng trứng, dịch ở cổ tử cung sẽ tăng. Nữ vị thành niên sẽ có cảm giác ướt ở bộ phận sinh dục ngoài. Trước và sau rụng trứng sẻ có cảm giác khô. Nếu vòng kinh không có trứng rụng thì suốt chu kỳ sẽ không có cảm giác ướt.
Nam giới dậy thì sau nữ giới khoảng 2-3 năm, cho nên ngày trước người ta thường hay nói “nữ thập tam, nam thập lục” (gái 13, trai 16 được xem là tuổi trung bình của dậy thì) cũng là đúng.
Như buồng trứng, tinh hoàn cũng có hai hoạt động: ngoại và nội tiết.
- Ngoại tiết: Từ ống sinh tinh, các tinh bào được sản xuất. Ra khỏi ống sinh tinh, tinh bào thành tiền tinh trùng và khi qua mào tinh hoàn đã thành tinh trùng trưởng thành để đưa vào tập kết tại túi tinh, sau đó theo ống dẫn tinh ra ngoài.
- Nội tiết: Từ tinh hoàn, một hormone sinh dục nam là Testosterone được sản xuất. Như vậy, tinh hoàn chỉ sản xuất một hormone chứ không phải sản xuất ra hai hormone như buồng trứng. Đặc biệt, đối với con người, sự sinh tinh trùng ở nam giới sau tuổi dậy thì là liên tục và diễn ra suốt đời.
b. Hoạt động của túi tinh và tuyến tiền liệt
2/3 tinh dịch do túi tinh sản xuất và 1/3 do tuyến tiền liệt sản xuất. Tinh dịch có Fructoza, kẽm, phosphataza axít. Khác với phụ nữ, mỗi tháng chỉ sản xuất một trứng và đến khi mãn kinh thì hết khả năng sinh đẻ, nam giới sau tuổi dậy thì, tinh hoàn sản xuất tinh trùng liên tục và diễn ra suốt đời. Vì vậy, không có hạn chế về tuổi tác đối với khả năng sinh sản của đàn ông.
Hiện tượng cương dương vật và xuất tinh ban đêm (giấc mộng ướt hay còn gọi là mộng tinh) cho thấy khả năng sinh sản của nam giới đã bắt đầu. Nhưng từ đó đến tuổi hôn nhân cũng còn trên dưới 10 năm. Vì vậy, trẻ vị thành niên cần hiểu điều này mà tăng cường việc học tập, rèn luyện để tránh những hành động sai lầm đáng tiếc làm tổn hại đến sức khoẻ và hạnh phúc, tương lai như quan hệ tình dục sớm, tảo hôn…
(Còn nữa…)
Theo VTV

Giả thuyết gây tranh cãi của NASA: Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta không phải là nền văn minh tiên tiến đầu tiên trên Trái Đất?
Chuyện đó đây - 53 giây trướcGiả thuyết Silurian, ra đời từ một bài báo khoa học năm 2018, không nhằm khẳng định một nền văn minh đã mất, mà đặt ra một câu hỏi cốt lõi: Liệu dấu vết của một nền văn minh tiên tiến có thể tồn tại trong hồ sơ địa chất suốt hàng triệu năm hay không?

Hai nàng dâu cùng sinh đôi, bố mẹ chồng quay cuồng vẫn hạnh phúc vô bờ
Gia đình - 2 phút trướcTrước đây, Tống Sen và em dâu thường nghe bố mẹ chồng giục "cứ đẻ đi rồi bố mẹ trông con cho". Không ngờ, sau này cả hai nàng dâu đều sinh đôi.

Hãy thử ngay món ăn này: Làm trong chốc lát mà nguyên liệu rẻ, hương vị lại cực ngon
Ăn - 6 phút trướcVào những ngày bận rộn, ít có thời gian nấu ăn bạn có thể làm ngay món này cho gia đình thưởng thức hoặc dùng cho bữa sáng cũng mau lẹ, đủ năng lượng.

3 đôi giày mang tiếng "xấu" nhưng lại đang hot, có nhiều cách phối đồ để trẻ trung và thời thượng
Thời trang - 9 phút trước3 đôi giày xấu này đang siêu hot mùa hè, tôi tin là bạn sẽ mê mẩn đấy nhé.

'Không thể để hoa hậu tràn lan mỗi tuần một cuộc thi, cần tinh gọn'
Câu chuyện văn hóa - 12 phút trướcPGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội khẳng định cần tinh gọn là để giữ cho vương miện sáng hơn, cho danh xưng hoa hậu Việt Nam thực sự trở thành một niềm tự hào chứ không phải một trò đếm số.

Tin sáng 6/7: Sổ BHXH sắp thay đổi thế nào; Dự báo tình hình nắng nóng ở miền Bắc
Thời sự - 24 phút trướcGĐXH - Sổ BHXH bản điện tử sẽ được cấp chậm nhất từ ngày 1/1/2026, có giá trị pháp lý như bản giấy; Cơ quan khí tượng cảnh báo mưa sau những giờ nắng mạnh tiềm ẩn nguy cơ cao xảy ra các hiện tượng thời tiết cực đoan ở Bắc Bộ...

Choáng với tỷ lệ 1 ‘chọi’ hơn 80 vào một trường công an
Giáo dục - 29 phút trướcNăm nay, Học viện Chính trị Công an Nhân dân tuyển 100 chỉ tiêu nhưng có tới 8.000 thí sinh đăng ký thi đánh giá của Bộ Công an xét tuyển vào Học viện.

Nếu thấy xung quanh con có 4 kiểu bạn này thì cha mẹ phải can thiệp ngay lập tức: Càng để lâu, hậu quả càng khó lường!
Nuôi dạy con - 10 giờ trướcCó 4 kiểu “bạn xấu” nguy hiểm nhất mà cha mẹ cần đặc biệt cảnh giác.

Phẫn nộ hình ảnh bé trai bị bố xích chân kéo lê trên đường phố Hải Phòng
Đời sống - 11 giờ trướcHình ảnh một bé trai bị xích chân, kéo lê bằng xe máy trên đường, tay chân bầm tím, chảy máu khiến dư luận phẫn nộ.

Gia tộc hiếm có ở Việt Nam với 3 NSND, 3 NSƯT, cả mẹ và con gái đều nổi tiếng
Giải trí - 11 giờ trướcGia đình NSƯT Lê Mai là một trong những trường hợp đặc biệt, với ba thế hệ kế tiếp nhau sống và cống hiến cho nghệ thuật.

Giá lăn bánh Hyundai Grand i10 mới nhất giảm chưa từng có, rẻ kỷ lục, dẫn đầu xe hatchback hạng A rẻ nhất
Giá cả thị trườngGĐXH - Giá lăn bánh Hyundai Grand i10 mới nhất có thể khiến cho Kia Morning thua trong cuộc đua doanh số ở phân khúc cỡ A.