Sức khoẻ vị thành niên - Những điều cần biết (Phần II)
Cùng với sự phát triển nhanh về thể chất, ở trẻ vị thành niên xuất hiện những hiện tượng sinh lý đặc biệt.
2. Những biến đổi về sinh lý ở nữ giới
Kinh nguyệt (còn gọi là hành kinh) lần đầu tiên xảy ra khi một em gái bước vào tuổi dậy thì, đa số ở khoảng tuổi 12, một số ít có kinh lần đầu có thể sớm hơn hoặc chậm hơn. Đó là một sự kiện tự nhiên và hạnh phúc, một đảm bảo về nữ tính và là dấu hiệu thông báo sự trưởng thành của bộ máy sinh sản ở nữ giới.
Nữ giới có kinh nguyệt là do bên trong thành tử cung có lớp niêm mạc đặc biệt, hàng tháng nó từ từ dày lên với nhiều mạch máu. Nếu trứng rụng, gặp tinh trùng và thụ thai thì mầm thai sẽ bám vào đó, được nuôi dưỡng và lớn lên. Nếu không thụ thai thì lớp niêm mạc này sẽ bong ra, các mạch máu bị vỡ ra và một lượng máu chảy ra ngoài cơ thể qua đường âm đạo. Đó là hiện tượng kinh nguyệt hay còn gọi là hành kinh. Sau đó, niêm mạc dạ con được tái tạo và hàn gắn, xung huyết ngừng và chuẩn bị cho một vòng kinh mới lại bắt đầu.
Có 4 yếu tố đặc trưng cho kinh nguyệt là :
-Chu kì kinh nguyệt.
-Số ngày hành kinh.
-Khối lượng kinh.
-Màu sắc kinh.
Khi mới có kinh thì những yếu tố trên thường dao động trong năm đầu rồi mới định hình rõ rệt trong từng người.
Về chu kỳ kinh nguyệt : Từ ngày thứ nhất có kinh lần này đến ngày thứ nhất có kinh lần tiếp theo được tính là một chu kỳ (còn gọi là vòng kinh). Đa số phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt bình thường khoảng 28 ngày, một số có thể ngắn hơn hoặc dài hơn, có khi đến 40 ngày.
Số ngày hành kinh : Kinh nguyệt thường xảy ra nhanh hay chậm tuỳ từng người, có người chỉ hành kinh 2-3 ngày, một số người khác có thể đến 6-7 ngày.
Khối lượng kinh: Mỗi lần hành kinh có thể mất 50 – 60 ml máu kinh.
Màu sắc kinh: Màu sắc kinh đỏ, không có máu cục.
Người phụ nữ nào có những bất thường về thời gian hành kinh, khối lượng của kinh và chu kỳ kinh tức là bị rối loạn kinh nguyệt.
Khi một em gái đến tuổi 17 mà không có kinh nguyệt và vú chưa phát triển, được coi như dậy thì đến muộn, trong trường hợp này phải đi khám để xem có phải do chậm phát triển nội tiết hay do một rối loạn nào khác của cơ thể.
b. Các thay đổi ở buồng trứng:
Buồng trứng có hai hoạt động: Ngoại tiết và nội tiết.
- Ngoại tiết: Một nang noãn phát triển sau hai tuần thì trứng rụng, phần vỏ nang phát triển thành hoàng thể.
- Nội tiết: Nang noãn sản xuất ra Estrogen, hoàng thể sản xuất ra Progesteron.
c. Các thay đổi khác:
- Thân nhiệt:
Trong một vòng kinh có trứng rụng, thân nhiệt (nhiệt độ cơ thể) trước khi trứng rụng thấp hơn sau khi trứng rụng. Bằng cách này các em gái vị thành niên đều có thể tự theo dõi ngày rụng trứng: Lấy thân nhiệt đều đặn vào các buổi sáng, nếu thấy có 6 ngày nhiệt độ thấp, tiếp theo đó có 3 ngày nhiệt độ cao là có trứng rụng. Căn cứ vào sự thay đổi thân nhiệt trong thời gian rụng trứng, người ta đã sử dụng loại nhiệt kế Woman C (do công ty Terumo Nhật Bản chế tạo) để xác định ngày rụng trứng của phụ nữ vừa chính xác vừa thuận lợi.
- Thay đổi âm đạo:
Độ toan (pH) cao nhất ở giữa vòng kinh, khoảng 4,5 và kém toan nhất ở trước và sau khi hành kinh, khoảng 5,6.
- Thay đổi ở tử cung:
Dịch tiết ở cổ tử cung phụ thuộc vào hoạt động rụng trứng. Thời điểm có rụng trứng, dịch ở cổ tử cung sẽ tăng. Nữ vị thành niên sẽ có cảm giác ướt ở bộ phận sinh dục ngoài. Trước và sau rụng trứng sẻ có cảm giác khô. Nếu vòng kinh không có trứng rụng thì suốt chu kỳ sẽ không có cảm giác ướt.
Nam giới dậy thì sau nữ giới khoảng 2-3 năm, cho nên ngày trước người ta thường hay nói “nữ thập tam, nam thập lục” (gái 13, trai 16 được xem là tuổi trung bình của dậy thì) cũng là đúng.
Như buồng trứng, tinh hoàn cũng có hai hoạt động: ngoại và nội tiết.
- Ngoại tiết: Từ ống sinh tinh, các tinh bào được sản xuất. Ra khỏi ống sinh tinh, tinh bào thành tiền tinh trùng và khi qua mào tinh hoàn đã thành tinh trùng trưởng thành để đưa vào tập kết tại túi tinh, sau đó theo ống dẫn tinh ra ngoài.
- Nội tiết: Từ tinh hoàn, một hormone sinh dục nam là Testosterone được sản xuất. Như vậy, tinh hoàn chỉ sản xuất một hormone chứ không phải sản xuất ra hai hormone như buồng trứng. Đặc biệt, đối với con người, sự sinh tinh trùng ở nam giới sau tuổi dậy thì là liên tục và diễn ra suốt đời.
b. Hoạt động của túi tinh và tuyến tiền liệt
2/3 tinh dịch do túi tinh sản xuất và 1/3 do tuyến tiền liệt sản xuất. Tinh dịch có Fructoza, kẽm, phosphataza axít. Khác với phụ nữ, mỗi tháng chỉ sản xuất một trứng và đến khi mãn kinh thì hết khả năng sinh đẻ, nam giới sau tuổi dậy thì, tinh hoàn sản xuất tinh trùng liên tục và diễn ra suốt đời. Vì vậy, không có hạn chế về tuổi tác đối với khả năng sinh sản của đàn ông.
Hiện tượng cương dương vật và xuất tinh ban đêm (giấc mộng ướt hay còn gọi là mộng tinh) cho thấy khả năng sinh sản của nam giới đã bắt đầu. Nhưng từ đó đến tuổi hôn nhân cũng còn trên dưới 10 năm. Vì vậy, trẻ vị thành niên cần hiểu điều này mà tăng cường việc học tập, rèn luyện để tránh những hành động sai lầm đáng tiếc làm tổn hại đến sức khoẻ và hạnh phúc, tương lai như quan hệ tình dục sớm, tảo hôn…
(Còn nữa…)
Theo VTV
Phát hiện chấn động về thành phố cổ bị động đất nhấn chìm
Tiêu điểm - 16 phút trướcCác nhà khảo cổ phát hiện tàn tích đô thị lớn trên Con đường Tơ lụa, tồn tại hơn 1.500 năm trước khi bị động đất nhấn chìm dưới hồ Issyk Kul.
LocknLock có mặt tại Avakids: Mở rộng trải nghiệm mua sắm cho mẹ & bé
Sản phẩm - Dịch vụ - 44 phút trướcLocknLock chính thức hợp tác và ra mắt tại hệ thống cửa hàng Avakids trên toàn quốc cũng như các nền tảng trực tuyến.
Thuê xe Quy Nhơn cùng Touring.vn lựa chọn tiện nghi, an toàn cho hành trình
Sản phẩm - Dịch vụ - 44 phút trướcViệc thuê xe Quy Nhơn đang trở thành xu hướng khi đi du lịch nhờ sự chủ động và linh hoạt trong di chuyển. Hình thức này giúp du khách dễ dàng di chuyển đến tham quan các điểm đến nổi bật mà không bị giới hạn về thời gian hay lịch trình cố định.
Mẹo sử dụng điều hòa mùa đông an toàn sức khỏe cho người sử dụng lại tiết kiện điện
Ở - 48 phút trướcGĐXH - Vào mùa đông, không ít gia đình sử dụng điều hòa nhiệt độ để sưởi ấm, chống lạnh nhưng lại băn khoăn về lượng điện năng tiêu tốn. Nếu bạn biết áp dụng mẹo sử dụng điều hòa dưới đây, sẽ tiết được tiền điện hơn cả lò sưởi.
Phụ nữ muốn phòng ngừa thiếu máu, hãy ăn ngay món ăn này!
Ăn - 50 phút trướcGĐXH - Đây là loại hải sản được nhiều gia đình ưa chuộng, chứa thành phần dinh dưỡng tuyệt vời giúp hỗ trợ phòng ngừa thiếu máu.
Tâm sự của người đàn ông bị áp lực sinh con đến căng thẳng, mất ham muốn
Tâm sự - 51 phút trướcGĐXH - Anh Cường, 36 tuổi, nhiều lần bị gia đình thúc giục sinh con dẫn đến căng thẳng, mất ham muốn tình dục.
Họp lớp 18 năm, tôi nhận ra 3 sự thật cay đắng về cách sống của người trưởng thành
Gia đình - 1 giờ trướcGĐXH - Gặp lại những gương mặt từng rất quen trong buổi họp lớp, tôi chợt nhận ra thời gian đã âm thầm thay đổi tất cả.
Góc nhỏ của dân Kế toán: Tìm đâu một "điểm tựa" yên tâm giữa bão táp chứng từ?
Sản phẩm - Dịch vụ - 1 giờ trướcCó ai đó từng nói vui rằng: "Làm kế toán giống như đi trên dây, bên trái là luật, bên phải là trách nhiệm, còn trên vai là áp lực từ sếp."
Những con giáp sinh ra để làm chỗ dựa tinh thần cho người khác: Ở bên họ, nỗi buồn cũng nhẹ tênh
Đời sống - 1 giờ trướcGĐXH - Theo tử vi, 4 con giáp dưới đây được xem là những "liều thuốc tinh thần", luôn biết cách an ủi, động viên và giúp người khác tìm lại sự bình yên trong lòng.
Người đẹp quê Hưng Yên 'gây sốt' Miss World Vietnam 2025, là ai?
Giải trí - 1 giờ trướcGĐXH - Đỗ Thùy Linh đến từ Hưng Yên - vừa gây chú ý khi xuất sắc giành danh hiệu "Người đẹp ấn tượng" tại Miss World Vietnam 2025.
Tin sáng 16/12: Bác sĩ cúi đầu trước quyết định của gia đình có người thân chết não; Thay đổi quan trọng của chính sách tiền lương từ 1/1/2026
Thời sựGĐXH - Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, gia đình một người bệnh chết não đã quyết định hiến tạng của người thân để mang lại cơ hội sống cho những người bệnh khác; từ ngày 1/1/2026, mức lương tối thiểu vùng sẽ tăng 7,2%.
