"Tâm thư" của Đạo diễn Lê Hoàng: Cũng là chuyện... thường tình!?

Không phê phán về chất lượng của Liên hoan, Lê Hoàng chỉ gửi gắm những suy nghĩ của mình khi thấy cả năm vị trong Ban giám khảo (BGK) đều là những người đã về hưu trong một liên hoan mang tính “thử nghiệm” tìm tòi cái mới. Tuy nhiên, một số “người già” lại không nghĩ như vậy.

 

Những “người già” nói gì?

 

Ngay trong đêm khai mạc LHSKTN toàn quốc năm nay, bức “tâm thư” của đạo diễn Lê Hoàng đã được đăng tải trên phương tiện thông tin đại chúng. Đặc biệt, bức thư này lại được gửi cho một người mà đạo diễn Lê Hoàng gọi bằng “Thầy” - cũng là một thành viên của BGK năm nay.

 

Nói về cảm nhận của mình với bức thư của đạo diễn Lê Hoàng, bà Nguyễn Thị Hồng Ngát - nguyên Cục phó Cục Điện ảnh cho biết: “Tôi nghĩ, quan điểm của anh Lê Hoàng chỉ là một ý kiến. Dù trẻ hay già, trước hết đó phải là người có uy tín trong nghề đã. Tuổi tác không phải là vấn đề chính. Người già không có nghĩa là sẽ lạc hậu, không theo được lớp trẻ và ngược lại, lớp trẻ tuy hiểu rõ thời đại mình đang sống nhưng lại chưa tạo dựng được uy tín thì rất khó để “ngồi” vào thành phần BGK”.

 

Bà Ngát cũng cho biết, từng ở cương vị Cục phó Cục Điện ảnh, bà đã không ít lần được mời làm BGK. “Thường thì thành phần BGK là do Ban tổ chức lựa chọn và không tuân theo một tiêu chí cụ thể nào. Họ chỉ lựa chọn những người có uy tín, có thâm niên về tuổi đời, tuổi nghề. Sẽ công bằng và khách quan hơn nếu thành phần BGK có cả người già và trẻ, nhưng đôi khi Ban tổ chức cũng có cái khó. Họ cũng muốn mời những người trẻ có tài năng đã được ghi nhận nhưng có phải cứ được mời là tham gia đâu. Phần lớn họ thường bận rộn với những công việc đang làm, hoặc có thể lại là tác giả tham gia trong cuộc thi đó nên không thể vừa thi vừa tham gia thẩm định được”, bà Ngát nói.

 

Vở kịch "Ngẫu hứng với Cô bé bán diêm" của Nhà hát Tuổi trẻ tham gia Liên hoan lần này.

 

Tại LHSKTN toàn quốc lần này, NSƯT Lan Hương (Đoàn kịch 2 Nhà hát Tuổi trẻ) tham gia với tư cách là đạo diễn vở kịch hình thể “Biến vĩ tình yêu”. Trái với suy nghĩ của đạo diễn Lê Hoàng, NSƯT Lan Hương không hề tỏ ra băn khoăn khi BGK đều là những “cây cao bóng cả”. Chị cho biết: “Khi thấy BGK đều là những người già, tất nhiên đó phải là những người có uy tín, có đạo đức, tôi thấy yên tâm hơn vì tác phẩm của mình sẽ được thẩm định một cách chính xác hơn. Vì họ là những người đã từng làm nghề và bây giờ là làm thầy thì độ tin tưởng sẽ nhiều hơn. Tuy nhiên, tôi cũng nghĩ rằng nên có sự cân bằng già - trẻ trong thành phần BGK, vì sự đánh giá về nghệ thuật là bằng những quan điểm. Nếu có cả người trẻ, tác phẩm sẽ được nhìn nhận ở nhiều góc cạnh hơn, đa chiều hơn”.

 

 

Trong mỗi cuộc thi, BGK chính là những trọng tài, là người cầm cân nảy mực để chọn ra tác phẩm, cá nhân xuất sắc nhất, xứng đáng nhất. Và vì thế, họ thường là người có uy tín, có thương hiệu và có kinh nghiệm về tuổi đời, tuổi nghề. Vậy nhưng, sau khi cuộc thi kết thúc, vẫn không ít người đặt dấu hỏi về kết quả do chính những người có uy tín chọn ra.

 

Có thể tìm ra nhiều ví dụ cho thấy những “lình xình”, nghi vấn đặt ra cho các vị giám khảo được ghi nhận là có uy tín. Tại giải Cánh diều vàng 2007, khi bộ phim “Hà Nội, Hà Nội” được trao giải thưởng cao nhất đã khiến không ít người thất vọng. Thậm chí có ý kiến cho rằng BGK thiên vị và ưu ái cho “Hà Nội, Hà Nội” là do có yếu tố “người nhà”.

 

Ở Liên hoan Tài năng trẻ sân khấu kịch toàn quốc vừa diễn ra vào tháng 8 tại Hải Phòng, trả lời về việc tại sao chỉ có sân khấu phía Bắc tham gia mà không có sự hiện diện của phía Nam, một lãnh đạo Nhà hát Tuổi trẻ cho biết một thực tế: Cách đây 5 năm, cũng tại Liên hoan này, các diễn viên của Đoàn kịch 2 như Thanh Bình, Thanh Dương... đã tham gia một số tiểu phẩm trong các vở hài kịch nhưng không đoạt giải. Có thể BGK dựa trên một tiêu chí khác, song có một thực tế, tuy không đoạt giải nhưng trong các vở diễn và cho đến giờ, họ vẫn là những gương mặt tài năng của đoàn.

 

Những ý kiến khác nhau về kết quả của cuộc thi là điều dễ hiểu. Cũng không thể nghi ngờ sự chân thành và tâm huyết của đạo diễn Lê Hoàng với sân khấu nước nhà. Một người yêu nghệ thuật đóng góp ý kiến với nghệ thuật cũng là điều để chúng ta suy ngẫm. 

 

... “Thầy tôn kính.   Vậy mà em vô cùng thất vọng (ngoài thất vọng ra em còn có những cảm giác khác có lẽ không nên viết ra đây). Khi đọc danh sách Ban giám khảo liên hoan sân khấu thể nghiệm này, có năm người thì đều là năm người tuổi đã quá cao. Đứng về mặt hành chính, họ toàn đã về hưu, trong đó có Thầy.    Thầy ơi,    Em không chút nào nghi ngờ thành tích cũng như đức độ của năm vị giám khảo đó. Nhưng phải thú thực là em đã hy vọng hoàn toàn không giống thế.    Chẳng ai dám bảo rằng chỉ có Tuổi Trẻ mới Thể Nghiệm và biết đánh giá đâu là Thể Nghiệm. Về lý thuyết thì không. Nhưng có một thực tế ít người phủ nhận và chính thầy, ngày xưa, khi đứng trên giảng đường cao quý nói với chúng em cũng chẳng bao giờ phủ nhận, là cái Trẻ, cái Mới, cái Thử Nghiệm thường đi kèm với nhau.    ... Nhưng thực tế thì sao?     Đã bao nhiêu liên hoan sân khấu rồi, những vị trong hội đồng giám khảo đều là những người già. Em xin nhắc lại lần nữa, em vô cùng kính trọng người già. “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, là những đạo lý mà thấm thía thực sự chứ không hề nói suông.    Nhưng tuổi già phải có những hạn chế. Điều này khoa học đã chứng minh, và thực tế cuộc sống đã chứng minh. Sự về hưu của người già trong công tác không chỉ có nguồn gốc nhân đạo mà còn có nguồn gốc hiệu quả thực tiễn.    Và dù cho người già có nhiều ưu thế, ở những mặt nào, chắc phần “Thử Nghiệm” người trẻ vẫn có ưu thế hơn, dù có giết em đi em vẫn tin điều này!   Vậy mà toàn bộ Ban giám khảo là người già”.   (Trích bức thư của đạo diễn Lê Hoàng)