“Truyện hay sử Việt”: “Vẽ râu” cho lịch sử

>> “Truyện hay sử Việt”: Loạn ngôn từ!

Kỳ trước, Báo GĐ&XH đã có bài viết xung quanh bộ “Truyện hay sử Việt” (Nhà xuất bản Kim Đồng). Đành rằng, tập sách đưa đến cho lớp trẻ cách học sử mới mẻ nhưng trong đó lại chứa những ngôn từ thiếu tính giáo dục, làm mất đi tính trang nghiêm của lịch sử. Trong bài viết này chúng tôi xin đề cập đến những “hạt sạn” khác, bên cạnh những “loại sạn ngôn từ”, đó là những sai sót về mặt lịch sử. Có những ngày, tháng của sự kiện được “đôn” lên đến hàng trăm năm, thậm chí đây đó các nhà viết sách còn thêm thắt râu ria cho chính sử.

Thêm hàng trăm năm cho chính sử

Cuốn Dẹp loạn Đà giang (khắc họa về Trần Nhật Duật) viết: “Tin tức không hay cứ tới tấp bay về trong một buổi sáng thiết triều năm Canh Thìn (1380) làm các văn võ bá quan nhốn nháo hẳn lên... Vua Trần Nhân Tông càng nghe càng rối bời, cuối cùng Người phán: Việc này duy nhất Hoàng thúc Trần Nhật Duật mới có khả năng đảm đương nổi”... Ấy vậy nhưng theo chính sử, năm 1380, Trần Nhật Duật đã qua đời được 50 năm rồi!

Theo sách Đại việt sử ký toàn thư, mùa đông tháng 10 năm Canh Thìn (1280) , Trịnh Giác Mật ở đạo Đà Giang làm phản. Trần Nhật Duật được vua phong làm An phủ sức Đà Giang để dẹp loạn. Đến năm 1330 (Canh Ngọ), Trần Nhật Duật (lúc này là Tá thánh Thái sư Chiêu văn Đại vương) mất, thọ 77 tuổi.

Cũng theo Đại việt sử ký toàn thư, vua Trần Nhân Tông sinh ngày 7/12/1258, mất năm 1308. Như vậy, trong cuốn “Dẹp loạn Đà giang” do NXB Kim Đồng liên kết cùng Cty Phan Thị xuất bản đã ghi sai thời gian lên đến 100 năm (từ 1280 thành năm 1380) cho một nhân vật lịch sử nổi tiếng Trần Nhật Duật. Còn vị vua Trần Nhân Tông mà sách viết “vua càng nghe càng rối bời” này cũng đã mất trước đó 72 năm nên không thể sống lại để làm vua và chỉ huy Trần Nhật Duật được. Đồng thời, một chi tiết nữa cũng sai ở đây là năm 1380 cũng là năm Canh Thân chứ không phải năm Canh Thìn như cuốn truyện này viết.

Trong cuốn Câu đối nên duyên, thân thế sự nghiệp của Hồ Quý Ly được phóng tác rất hoành tráng bằng nhiều chi tiết thiếu chính xác so với chính sử: “Căn nhà vách đất, trên chiếc chõng tre, người cha đang gảy bàn tính lách cách tính tiền hàng. Bỏ lại cha già với mái nhà tranh, Quý Ly tung cánh giang hồ, tìm đường tiến thân. Cậu xin thọ giáo một võ sư nổi tiếng rồi lên kinh thành thi thố và giật giải võ cử”. Tuy nhiên, theo gia phả họ Hồ, Quý Ly có hai người cô đều được vua Trần Minh Tông lấy làm cung phi và đều trở thành mẹ hai vua nhà Trần. Do đó, Quý Ly sớm được đưa vào làm quan trong triều đình nhà Trần mà không phải thi thố gì.

Bìa cuốn "Hầu tước mỏ đỏ".

Những chuyện hoang đường

Còn tại cuốn Tay lặn siêu phàm có viết: “Yết Kiêu khi bị bắt không nhìn Thoát Hoan lấy một lần, thản nhiên xé thịt nhai nhồm nhoàm, giơ bình rượu tu ừng ực. Ăn uống no nê xong, Yết Kiêu mới nhìn thẳng vào mặt Thoát Hoan trả lời”.

Đọc đến đoạn này, TS Nguyễn Thị Phương Chi (Viện Sử học) đã lắc đầu ngao ngán. Thực ra, những người làm sách đã rất khôn ngoan cho rằng những câu chuyện này là những “giai thoại” kì lạ về những vị vua hay danh tướng quen thuộc, nhưng cho dù như thế thì cũng chẳng có ai ghi lại được cái giai thoại này. Và không nên tô vẽ những chi tiết theo cách bịa ra những câu chuyện hoang đường để làm xấu đi các nhân vật lịch sử như vậy.

Có rất nhiều chi tiết hoang đường được đưa vào serie truyện tranh này. Ví dụ như cảnh nàng Bình Khương chết theo chồng là Cống Sinh (cuốn Ngôi thành vĩnh cửu): “Như có phép lạ! Người nàng bị hút chặt vào bức tường... Thân xác nàng bất động hồi lâu rồi từ từ sụm xuống. Kìa! Kỳ lạ chưa! Vách đá lõm sâu, in dấu đầu và hai tay  nàng bám vào rõ mồn một...”.

Hoặc như trong cuốn Giọng hát ma lực, các nhà “viết truyện” đã sáng tác ra chuyện Ô Lôi – một cận thần được sủng ái của vua Trần Thuận Tông - ra đời sau 2 đêm người mẹ mơ thấy thần Mala “quấy rối” mình. Hình dạng của Ô Lôi sau khi được sinh ra trông cũng chẳng khác gì thần Mala – pho tượng đồng đen “trợn mắt, nhe răng, thè lưỡi ghê rợn...”!

Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, việc sáng tạo để đưa lịch sử vào tranh truyện nhằm dạy các em thiếu nhi học sử Việt là đáng hoan nghênh. Sự sáng tạo này trên thế giới cũng đã áp dụng nhiều nên cần phải khuyến khích,  bởi đó là cách làm trẻ hoá lịch sử. Tuy nhiên, cần phải phê phán một số cái sai và cần sớm được chỉnh sửa. Một số chỗ dùng từ suồng sã quá nên không những không mang tính giáo dục, mà còn làm ảnh hưởng đến thế hệ trẻ nếu các em bắt chước những câu từ này. Vì thế, cần tìm những ngôn từ thích hợp để kể chuyện lịch sử và có chừng mực hơn trong việc “vẽ thêm râu ria cho lịch sử” kiểu như thế này. 

Tú Anh – Mỹ Hà