Cá heo đơn độc ở biển Baltic và bí ẩn về những âm thanh 'độc thoại'

Cá heo mũi chai ( Tursiops truncatus ) là loài động vật xã hội, thường sống thành nhóm. Tuy nhiên, vào tháng 9/2019, một con cá heo đơn độc, được đặt tên là "Delle", bắt đầu xuất hiện ở eo biển Svenborgsundsung của Đan Mạch. Đây là khu vực nằm ngoài phạm vi sinh sống tự nhiên của loài này và không có bất kỳ cá heo nào khác trong khu vực.

Nhóm nghiên cứu tại Đại học Nam Đan Mạch, dẫn đầu bởi nhà sinh vật học Olga Filatova, đã lắp đặt thiết bị ghi âm dưới nước để theo dõi âm thanh mà "Delle" phát ra. Ban đầu, họ chỉ kỳ vọng ghi lại vài tiếng huýt sáo mơ hồ. Tuy nhiên, kết quả vượt xa mong đợi.

Hàng ngàn âm thanh được ghi nhận

Trong 69 ngày, từ ngày 8/12/2022 đến 14/2/2023, thiết bị ghi âm đã thu thập được 10.833 âm thanh khác nhau từ "Delle", bao gồm:

• 2.291 tiếng huýt sáo.
• 2.288 chuỗi xung âm.
• 5.487 âm tần số thấp.
• 767 tiếng đánh bóng nước.

Nổi bật trong số đó là ba tiếng huýt sáo đặc biệt, thường được gọi là "tiếng huýt sáo đặc trưng". Đây là dạng âm thanh cá nhân hóa, giống như "tên gọi" của từng cá thể cá heo. "Nếu không biết rằng Delle sống một mình, chúng tôi có thể nghĩ rằng có ít nhất ba con cá heo tham gia giao tiếp", Filatova chia sẻ.

Nói chuyện với chính mình?

Hiện tượng này đặt ra câu hỏi: tại sao một con cá heo sống đơn độc lại phát ra âm thanh giao tiếp thường thấy giữa những con cá heo trong nhóm?

Ban đầu, nhóm nghiên cứu tự hỏi liệu "Delle" có đang cố gắng giao tiếp với con người, chẳng hạn như người chèo thuyền, nhưng âm thanh vẫn được ghi lại vào ban đêm khi không có ai ở gần. Một giả thuyết cho rằng "Delle" phát ra âm thanh để tự an ủi chính mình hoặc phản ứng vô thức trước cảm xúc, tương tự như cách con người cười khi không có ai xung quanh.

Cũng có thể "Delle" đang cố thu hút sự chú ý của những con cá heo khác. Tuy nhiên, điều này không khả thi vì con cá heo đã sống trong khu vực này hơn ba năm mà không gặp bất kỳ đồng loại nào.

Hiểu thêm về cảm xúc của cá heo

Các chuyên gia như Thea Taylor, giám đốc Dự án Cá heo Sussex, nhận định rằng kết quả này không quá bất ngờ. Cá heo là loài sử dụng âm thanh không chỉ để săn mồi và định hướng mà còn để giao tiếp ở khoảng cách xa. Tuy nhiên, việc một con cá heo đơn độc liên tục phát ra âm thanh giao tiếp lại rất đáng chú ý.

Taylor cho rằng những âm thanh này có thể là tín hiệu cảm xúc vô thức, hé lộ tiềm năng sử dụng giao tiếp của cá heo để nghiên cứu sâu hơn về hành vi và cảm xúc tự nhiên của chúng.

Khám phá mới mẻ từ một cá thể cô lập

Trước đây, những con cá heo sống đơn độc thường bị coi là "kẻ lập dị" và ít được chú ý trong nghiên cứu. Tuy nhiên, trường hợp của "Delle" cho thấy rằng những cá thể này có thể cung cấp thông tin quan trọng về hành vi và sinh học của loài cá heo.

"Chúng tôi còn nhiều điều cần học hỏi để hiểu đầy đủ lý do cá heo tạo ra những âm thanh này," Taylor kết luận. Nghiên cứu không chỉ hé lộ phần nào thế giới nội tâm của "Delle" mà còn mở ra hướng đi mới trong việc khám phá giao tiếp và cảm xúc của các loài động vật biển.

Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Bioacoustics vào ngày 31/10/2024.