Hà Nội
23°C / 22-25°C

Chiếc kìm căng toan cuối cùng thời Pháp thuộc

Chủ nhật, 07:45 08/08/2010 | Giải trí

GiadinhNet - Đó là chiếc kìm duy nhất còn sót lại từ thời Pháp thuộc mà suốt những năm 60, 70 thế kỷ trước, cả giới họa sĩ Hà Nội gần như đều dùng chung, để kéo căng tấm vải bố cho phẳng rồi mới phết màu lên được.

Chiếc kìm "cứu cánh" cho giới họa sỹ những năm 1970

 
Nhiều bức họa nổi tiếng của các danh họa thời bấy giờ như: Nguyễn Sáng, Bùi Xuân Phái, Dương Bích Liên, Nguyễn Tư Nghiêm… ngày ấy đều sử dụng chiếc kìm này.
 
"Cứu cánh" của các danh họa
 
Chiếc kìm căng toan vốn là vật dụng không thể thiếu trong gói đồ của họa sĩ. Những năm 60, 70 của thế kỉ trước, cả giới họa sĩ Hà Nội chỉ có duy nhất một chiếc kìm này để căng vải toan ra mà vẽ. Toan ngày ấy vốn là một miếng vải bố, nhưng để làm nền vẽ được thì trước đó người ta phải dùng keo da trâu phủ lên cả mặt trước và mặt sau nhằm che kín các lỗ vải nhỏ li ti. Sau đó, một lớp sơn trắng tiếp tục được phủ lên miếng vải, khi khô vải cứng lại như da trâu.
 
Do đó, phải có dụng cụ chuyên dụng là kìm căng toan thì mới kéo phẳng ra được. Miếng vải bố phủ keo da trâu sau khi kéo căng, phẳng ra thì mới được đóng đinh vào khung toan. Lúc bấy giờ, họa sĩ mới có thể dùng bút vẽ, mực, phấn màu... để thể hiện ý tưởng trên bức vẽ.
 
Mặt sau của vải bố phủ keo da trâu được kéo căng
bằng kìm căng toan
 
Chiếc kìm căng toan là "cứu cánh" của cả giới họa sĩ Hà Nội bấy giờ vốn là chiếc kìm duy nhất còn sót lại từ thời Pháp thuộc. Chiếc kìm du nhập vào Việt Nam từ những thập niên 20, 30 của thế kỷ trước, khi mà "lò" mỹ thuật số 1 Đông Dương bấy giờ là Trường Mỹ thuật Đông Dương được mở ở Hà Nội. Ngày ấy, mỹ thuật là ngành đứng đầu bảng, sau đó mới tới ngành y dược và luật...
 
Trường Mỹ thuật Đông Dương ngày ấy được mệnh danh là "thủ phủ mỹ thuật" số 1 do một họa sĩ nổi danh tên Victoer Tardieu từ nước Pháp điều hành việc đào tạo. Một loạt những tên tuổi lớn của nền hội họa Việt Nam như danh họa Nguyễn Gia Trí, Trần Văn Cẩn, Bùi Xuân Phái, Dương Bích Liên, Nguyễn Tư Nghiêm, Tô Ngọc Vân, Lương Xuân Nhị, Nguyễn Phan Chánh, Phan Kế An, Nguyễn Sáng, Hoàng Lập Ngôn, Nguyễn Dung... đều "xuất thân" từ trường Mỹ thuật Đông Dương. 

"Hậu tạ" chuyện mượn kìm…

Ngày ấy, chiếc kìm vốn là thứ đồ chuyên dụng được mang từ nước Pháp đến nên không phải họa sĩ nào cũng có điều kiện sở hữu. Không chỉ đắt đỏ mà còn cần phải có mối quan hệ để đặt hàng người ta mang về từ bên Pháp, nên hầu như chỉ những gia đình khá giả mới mua nổi.
 
Những năm 60, 70 sau giải phóng, đất nước còn khó khăn, đến hộp màu vẽ còn hiếm hoi, nhiều danh họa phải vẽ bằng bút chì. Sự tồn tại hiếm hoi của kìm căng toan cũng giống như số phận kỳ lạ và may mắn như chủ nhân của nó, họa sĩ Nguyễn Dung.
 
Với bề mặt lớn nên kìm căng toan kéo căng
được vải bố khô như da trâu
 
Ông Nguyễn Dung sinh năm 1912, vốn là một người gốc lâu đời ở Hà Nội, con trai của chủ cửa hàng Phúc Nguyên chuyên tơ lụa nổi tiếng ở số 54 phố Hàng Đào thời bấy giờ. Con trai thương nhân giàu có nhưng lại mang trong mình niềm đam mê hội họa cháy bỏng nên đã quyết thi bằng được vào Trường Mỹ thuật Đông Dương.
 
Cậu ấm của ông chủ tơ lụa Phúc Nguyên may mắn hơn rất nhiều bạn học cùng thời bởi xuất thân trong một gia đình khá giả. Nên những hộp màu vẽ, những dụng cụ cần thiết của họa sĩ đều được cha mẹ mua sắm đầy đủ. Không chỉ là chiếc kìm căng toan mà ngay cả hộp phấn màu gần 300 thỏi màu của Hà Lan gần như một món đồ "độc nhất vô nhị" cũng có trong gói tư trang họa sĩ của Nguyễn Dung.
 
Vào thời kỳ những năm 1954, 1955 khi thứ gì đó liên quan đến "tây" người ta sợ nói đến thì những chiếc kìm căng toan vốn đã hiếm hoi lại càng "mất tăm, mất tích". Chỉ còn lại chiếc kìm duy nhất của họa sĩ Nguyễn Dung.
 
Tới những năm 60, 70 khi ngành hội họa trở lại sức sống, mà ngày ấy lại không có giao dịch mua bán thì giới họa sĩ mới nháo nhào lên vì không có dụng cụ để căng miếng vải bố khô như da trâu ra mà vẽ. Mà toan phải được kéo căng ra thì mới đóng đinh được, bởi đinh dành riêng cho căng toan ngày ấy là loại mũi to, ngay cả kìm cơ khí cũng không thể kéo nổi. Chỉ có kìm căng toan dành riêng cho họa sĩ với bề mặt lớn mới kéo được. Các họa sĩ ngày ấy đều phải mượn kìm căng toan của họa sĩ Nguyễn Dung và chuyền tay nhau sử dụng.
 

Tồn tại gần 1 thế kỷ nên kìm căng toan bắt đầu hoen rỉ.

Theo hồi ức của con trai cố họa sĩ Nguyễn Dung thì một lần, danh họa Bùi Xuân Phái khi trả lại kìm đã tặng lại một cuốn sách về hội họa Tiệp Khắc với lời đề: "Tặng Dung quyển sách này để kỷ niệm ngày cho mượn kìm căng toan". Có lần, Bùi Xuân Phái lại kỳ công dán những bức ký họa của mình lại thành như quyển sách để tặng lại Nguyễn Dung cùng với hàm ý cảm ơn vì đã cho mượn kìm căng toan. 

Sau gần một thế kỷ du nhập vào Việt Nam, đến nay, chiếc kìm căng toan từng lưu bao dấu tích lịch sử, gắn với tên tuổi các danh họa bậc nhất Việt Nam vẫn đang được giữ gìn cẩn thận bởi hậu duệ của ông chủ hiệu Phúc Nguyên chuyên tơ lụa nổi tiếng ở số 54 phố Hàng Đào thời xưa.

 Lã Xưa

thuhuyen
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Trao Huy hiệu Hồ Chí Minh cho cháu Bác Hồ và Người đẹp nhân ái nhân dịp sinh nhật Bác

Trao Huy hiệu Hồ Chí Minh cho cháu Bác Hồ và Người đẹp nhân ái nhân dịp sinh nhật Bác

Câu chuyện văn hóa - 9 phút trước

GĐXH - Ông Nguyễn Sinh Lạc - cháu đời thứ 15 của Bác Hồ và Người đẹp Nhân ái cuộc thi Hoa hậu Áo dài Việt Nam 2022 - Lại Thị Hải Lý vừa vinh dự được Bộ Tư lệnh Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh trao tặng Huy hiệu Hồ Chí Minh.

Thần đồng cải lương một thời: Ly hôn chồng cầu thủ, tuổi già cô đơn, túng thiếu

Thần đồng cải lương một thời: Ly hôn chồng cầu thủ, tuổi già cô đơn, túng thiếu

Giải trí - 9 phút trước

Nghệ sĩ cải lương Bích Hạnh hiện sống nhờ trong căn nhà của cha mẹ đã qua đời, bà thừa nhận cuộc sống quá bấp bênh, thiếu thốn nên nhiều lúc bà nghĩ tới cái chết.

Vẫn giữ kín danh tính chồng ngoại quốc, Sam hé lộ thói quen bất đắc dĩ phải đổi khi đón cặp song sinh

Vẫn giữ kín danh tính chồng ngoại quốc, Sam hé lộ thói quen bất đắc dĩ phải đổi khi đón cặp song sinh

Giải trí - 12 giờ trước

GĐXH - Sam tiết lộ từ ngày có cặp song sinh, cô chưa có thời gian mở tivi, không biết chương trình truyền hình hay bộ phim nào mới, dù đây là thói quen nhiều năm nay.

Xúc động trước hành trình 14 năm nuôi con bại não của diễn viên Minh Cúc

Xúc động trước hành trình 14 năm nuôi con bại não của diễn viên Minh Cúc

Giải trí - 14 giờ trước

GĐXH - Nữ diễn viên Việt khiến nhiều người xúc động, khâm phục với hành trình 14 năm một mình nuôi con.

Phạm Hương lại mang thai ?

Phạm Hương lại mang thai ?

Giải trí - 14 giờ trước

GĐXH - Dù đã rời showbiz Việt để sang Mỹ sinh sống được 6 năm nhưng Phạm Hương vẫn là cái tên được công chúng dành sự quan tâm đặc biệt.

Gây tranh cãi khi khoe clip ôm hôn con trai lớn, Việt Trinh vô tư đáp trả: "Con trai không cho đâu... nhưng mà Trinh ghiền quá"

Gây tranh cãi khi khoe clip ôm hôn con trai lớn, Việt Trinh vô tư đáp trả: "Con trai không cho đâu... nhưng mà Trinh ghiền quá"

Giải trí - 15 giờ trước

Hành động ôm hôn con trai lớn của Việt Trinh nhận về nhiều chỉ trích từ cư dân mạng.

Brad Pitt - Tom Cruise: Hai người cha 'thất bại' của Hollywood, bị con ruột chối bỏ 'họ cha'

Brad Pitt - Tom Cruise: Hai người cha 'thất bại' của Hollywood, bị con ruột chối bỏ 'họ cha'

Giải trí - 15 giờ trước

Brad Pitt và Tom Cruise có thể là thần tượng trong mắt rất nhiều người nhưng chưa chắc có thể trở thành "người hùng" trong trái tim những đứa con của họ.

Song Joong Ki lộ diện sau bão tranh cãi ở Baeksang, có hành động bảo vệ vợ con gây chú ý

Song Joong Ki lộ diện sau bão tranh cãi ở Baeksang, có hành động bảo vệ vợ con gây chú ý

Giải trí - 15 giờ trước

Song Joong Ki vừa bị bắt gặp đi dạo công viên cùng vợ con ở Hàn Quốc.

Nữ NSND xứ Nghệ nổi tiếng dòng nhạc đỏ có cuộc sống độc thân bình yên trong nhà vườn 8.000m2

Nữ NSND xứ Nghệ nổi tiếng dòng nhạc đỏ có cuộc sống độc thân bình yên trong nhà vườn 8.000m2

Giải trí - 16 giờ trước

GĐXH - Phạm Phương Thảo là nữ nghệ sĩ trẻ nhất trong dòng nhạc đỏ, nhạc dân gian được phong tặng NSND. Ngoài tài năng âm nhạc, cô còn khiến khán giả tò mò về cuộc sống riêng tư.

Nhóc tỳ Vbiz gây sốt vì visual như soái ca, hóa ra là em bé từng gây bão cách đây 10 năm

Nhóc tỳ Vbiz gây sốt vì visual như soái ca, hóa ra là em bé từng gây bão cách đây 10 năm

Giải trí - 16 giờ trước

Cư dân mạng và dàn sao ngỡ ngàng với diện mạo tuổi 16 của nhóc tỳ từng gây bão ở Bố Ơi, Mình Đi Đâu Thế?

Top