Kết quả 10 năm thực hiện Pháp lệnh Dân số ở các địa phương

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, quá trình thực hiện Pháp lệnh Dân số tại địa phương vẫn còn không ít khó khăn, đòi hỏi sự nỗ lực của các ngành, các cấp và cả cộng đồng. Chúng tôi xin đề cập đến kết quả 10 năm thực hiện Pháp lệnh Dân số ở 2 tỉnh Bắc Giang và Nghệ An.

 

 

Bắc Giang là một tỉnh có tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS) nghiêm trọng và đang là 1 trong 10 tỉnh có tỷ số giới tính khi sinh (TSGTKS) cao nhất toàn quốc.

 

Bắc Giang là một tỉnh miền núi, quá trình đô thị hóa diễn ra chậm, tỷ lệ dân số làm nông nghiệp cao, trình độ dân trí chưa cao, phong tục tập quán còn lạc hậu. Ở Bắc Giang cũng như các vùng miền khác trên lãnh thổ Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh phía Bắc, hệ tư tưởng văn hóa - cụ thể là quan niệm rằng dòng tộc chỉ được nối tiếp bởi những người đàn ông và thờ cúng tổ tiên chỉ chủ yếu được thực hiện bởi nam giới.

 

Quan niệm trẻ cậy cha, già cậy con trong khi mô hình cư trú bên nội vẫn phổ biến và mô hình thừa kế tài sản trong đó con trai được nhận phần tài sản lớn hơn của cha mẹ cộng với bối cảnh kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn, khả năng tự chi trả các chi phí chăm sóc tuổi già còn hạn chế. Các yếu tố đó khiến mọi người phải cố gắng có con trai để tiếp nối dòng tộc, để chăm sóc khi về già. Ngoài ra, áp lực từ cộng đồng cũng khiến người đàn ông phải cố gắng sinh con trai để khẳng định bản thân.

 

 

Tại Bắc Giang, các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về dân số đã được tiến hành thường xuyên, đồng bộ dưới nhiều hình thức. Cơ quan DS-KHHGĐ các cấp đã tích cực phối hợp với MTTQ, ban, ngành, các đoàn thể nhân dân và các cơ quan thông tin đại chúng cùng cấp tổ chức các hoạt động truyền thông, vận động, giáo dục về dân số. Đặc biệt vai trò nòng cốt là đội ngũ cộng tác viên, tuyên truyền viên dân số ở thôn, bản, tổ dân phố trong công tác tuyên truyền, tư vấn, vận động đối tượng chấp hành chính sách dân số thông qua các buổi họp thôn, họp nhóm, sinh hoạt các chi hội, tổ phụ nữ, nông dân, câu lạc bộ... và vận động tại hộ gia đình.

Các sở, ban, ngành trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của mình thường xuyên lồng ghép công tác dân số vào kế hoạch hoạt động hàng năm, đa dạng hóa các nội dung, hình thức tuyên truyền pháp luật về dân số nói chung và các hệ lụy của MCBGTKS nói riêng phù hợp với từng nhóm đối tượng do ngành quản lý; chủ động phối hợp với cơ quan chuyên môn tổ chức các hoạt động truyền thông đến đối tượng có hiệu quả, đã huy động được đông đảo các lực lượng xã hội và cá nhân tham gia tuyên truyền, thực hiện pháp luật về dân số. Đưa nội dung Pháp lệnh Dân số vào tiêu chí  đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ và bình xét các danh hiệu thi đua hàng năm đối với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong ngành, cơ quan, đơn vị.

MTTQ và các đoàn thể nhân dân trong tỉnh đã tích cực tuyên truyền vận động đoàn viên, hội viên và nhân dân thực hiện chính sách dân sô - KHHGĐ và các văn bản pháp luật có liên quan thông qua nhiều hình thức như hội nghị, hội thảo, hội thi, tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề và đặc biệt là thông qua sinh hoạt các câu lạc bộ.

Sau nhiều năm liên tục tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về dân số, nhận thức của người dân đã có những chuyển biến rõ rệt. Đa số nhân dân đã chấp nhận mô hình gia đình ít con. Tỷ suất sinh thô của tỉnh đã giảm từ 18.2%o năm 2003 xuống còn 17.6%o năm 2012 ( giảm 0,6%o), số con trung bình trên một phụ nữ giảm từ 2.2 con năm 2003 còn 1.94 con năm 2011. Mức sinh thấp đã duy trì ổn định quy mô dân số trong những năm qua không vượt qua ngưỡng 1,5 triệu dân.

 2. Kết quả 10 năm thực hiện Pháp lệnh Dân số của Nghệ An 

 

Trong 10 năm thực hiện Pháp lệnh Dân số, Tỉnh ủy, HĐND, UBND và các ban ngành liên quan của tỉnh Nghệ An đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, quyết định và các văn bản quan trọng để chỉ đạo triển khai công tác DS-KHHGĐ trên địa bàn tỉnh như: Tỉnh ủy ban hành 1 nghị quyết, 2 chỉ thị, 1 quyết định, 1 thông tri và 1 hướng dẫn; HĐND tỉnh ban hành 5 nghị quyết; UBND tỉnh ban hành 6 quyết định, 2 chương trình hành động và nhiều kế hoạch, công văn,...

 

Bên cạnh việc ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo và cụ thể hóa một số chính sách DS-KHHGĐ, Tỉnh Nghệ An đã tổ chức nhiều hội nghị triển khai cũng như tổng kết, sơ kết định kỳ đánh giá các chủ trương, chính sách, quy định về công tác DS-KHHGĐ. Huyện uỷ, HĐND, UBND các huyện, thị xã, thành phố đã quan tâm ban hành nhiều văn bản để chỉ đạo, cụ thể hóa các văn bản của cấp trên đồng thời các ngành phối hợp với Ngành Dân số để triển khai tuyên truyền vận động thực hiện công tác DS- KHHGĐ đạt kết quả quan trọng.

 

 

Sau 10 năm triển khai thực hiện Pháp lệnh Dân số, công tác Dân số-KHHGĐ trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Nhịp độ gia tăng dân số nhanh cơ bản được khống chế. Tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên giảm từ 25,13% (năm 2003) xuống còn 18,18% (năm 2012); tỷ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại từ 73,8% (năm 2003) tăng lên 76,2% (năm 2012). Tỷ lệ phụ nữ bị bệnh phụ khoa và tỷ lệ nạo phá thai giảm dần. Tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng đã giảm đáng kể, từ 32,3% xuống còn 19,6%. Các bà mẹ mang thai được chăm sóc tốt hơn, tỷ lệ chết mẹ và trẻ sơ sinh giảm dần. Tuổi thọ bình quân được nâng lên. Các mô hình, đề án được triển khai những năm gần đây bước đầu phát huy hiệu quả. Các dịch vụ tư vấn, chăm sóc SKSS/KHHGĐ ngày càng đáp ứng được sự kịp thời, đa dạng và có chất lượng.