Xung đột tại Nam Ossetia: Cuộc chiến đầy những bất ngờ

Bất ngờ bùng nổ

Đêm 7/8, chính quyền Gruzia đã phá bỏ quy định của luật pháp quốc tế tiến hành cái gọi là “chiến dịch khôi phục trật tự hiến pháp” trên vùng lãnh thổ Nam Ossetia mà Gruzia cho là của mình. Ngay trong thời khắc nổ súng đầu tiên đã có vô số thường dân Nam Ossetia thiệt mạng. Với sự yểm trợ của xe tăng, máy bay và phi pháo vượt trội so với phe ly khai, phía Gruzia dễ dàng tiến tới thủ phủ Tskhinvali và đã có lúc tuyên bố kiểm soát tới 70% khu vực này.

Quân đội Nga đang làm nhiệm vụ gìn giữ hoà bình cũng bị lính Gruzia tấn công. Người Nga lập tức vin vào đó để tuyên bố Gruzia có hành động xâm phạm hiệp định ngừng bắn giữa Gruzia và Nam Ossetia ký những năm 1990. Hơn thế nữa, họ còn bị coi là những kẻ “thanh trừng sắc tộc”, “diệt chủng” khi đã có hơn 2.000 người Nam Ossetia, phần nhiều là người mang quốc tịch Nga, thiệt mạng.

Sau tuyên bố bảo vệ công dân Nga của Tổng thống Dmitry Medvedev, quân đội Nga đã điều tập đoàn quân số 58 tới Nam Ossetia. Xe tăng và lính dù của Nga tức tốc tiến tới thủ phủ Tskhinvali và giao chiến ác liệt với quân Gruzia ngay trong ngày 8/8. Cuộc đối đầu giữa Nga -  Gruzia chính thức nổ ra.

Giới phân tích khi đó bắt đầu đào xới lại mọi chuyện và nhận thấy rằng Gruzia đã chuẩn bị chu đáo cho chiến tranh trong nhiều năm. Suốt 4 năm qua, chi phí quân sự của nước này tăng hơn 30 lần, đạt tới 9 - 10% GDP (so với nước Nga chỉ 2,9% GDP), còn ngân sách quân sự nói chung trong năm 2008 lên tới 1 tỷ USD. Quân đội Gruzia được chuẩn hoá theo tiêu chuẩn Khối quân sự Bắc Đại Tây Dương (NATO). Máy bay không người lái Gruzia bay mòn cả bầu trời Nam Ossetia, chụp kỹ địa hình vùng ly khai này.

Trước thời điểm nổ ra cuộc chiến không lâu, Gruzia liên tục gây hấn tìm cớ phát động chiến tranh, họ nã pháo vào Nam Ossetia làm một số người chết và bị thương, buộc Nam Ossetia phải sơ tán phụ nữ và trẻ em. Gruzia bất ngờ chọn thời điểm trước lễ khai mạc Olympic Bắc Kinh, khi thế giới đang tập trung sự chú ý về Trung Quốc, với hy vọng có thể nhanh chóng giành lại quyền kiểm soát ở khu vực ly khai này.

Lính đặc nhiệm Nga

Giao tranh ngắn ngày

Về mặt lực lượng, tính tới ngày 15/7, Quốc hội Gruzia đã quyết định tăng quân số từ 32.000 lên 39.000 quân. Quân đội Gruzia gồm có hải, lục, không quân với quân số thường trực chiến đấu là 29.000 người. Lực lượng dự bị có khoảng 100 ngàn người đã được huấn luyện quân sự.

Quân chiến đấu Gruzia biên chế về 5 lữ đoàn bộ binh, 5 tiểu đoàn bộ binh độc lập, 1 lữ đoàn pháo binh, 1 tiểu đoàn tăng độc lập, các tiểu đoàn do thám điện tử, công binh và y tế. Tổng cộng nước này có 165 xe tăng loại T-72 và T-  55, 78 xe thiết giáp BMP- 1 và BMP- 2, 11 xe trinh sát chiến đấu BRM- 1, 91 xe vận tải bọc thép chở quân, 200 pháo nòng dài, 180 khẩu cối, 140 dàn pháo phản lực phóng loạt Grad và các loại pháo khác.

Không quân Gruzia có 10 máy bay cường kích SU- 25KM được hiện đại hóa bởi công ty điện tử Elbit của Israel, 2 máy bay huấn luyện SU- 25UB, 6 L-39 và 9 L- 29. Trực thăng có 28 chiếc Mi các loại khác nhau trong đó có 3 trực thăng vũ trang Mi- 24, ngoài ra còn có 6 trực thăng vận tải Bell-  12 và 6 trực thăng UH- 1 do Mỹ chế tạo.

Đối đầu trực tiếp với Gruzia, phía Nam Ossetia có 3.000 quân và 15.000 lính dự bị. Nam Ossetia nắm trong tay 87 tăng T- 72 và T- 55, 95 pháo và cối trong đó có 72 khẩu lựu pháo, 23 dàn pháo phản lực phóng loạt Grad, 180 xe chiến đấu trong đó có xe bọc thép chở quân. Không quân có 3 trực thăng Mi-8.

Về phía Nga, trên hướng Bắc Kavkaz, Nga bố trí tập đoàn quân số 58 thiện chiến, sư đoàn bộ binh cơ giới 20, sư đoàn đổ bộ đường không số 7, trung đoàn trực thăng độc lập, lữ đoàn tên lửa phòng không cùng các đơn vị phối thuộc khác. Tập đoàn quân 58 có trong biên chế 2 sư đoàn bộ binh cơ giới, 1 trung đoàn bộ binh cơ giới độc lập, 5 lữ đoàn bộ binh cơ giới độc lập trong đó có 2 lữ đoàn sơn cước, 1 lữ đoàn tên lửa chiến thuật, trung đoàn pháo binh và các đơn vị phối thuộc.

Quân số của Nga ở vùng Bắc Kavkaz là 100.000 người, được trang bị 620 xe tăng, 200 xe chiến đấu chở quân, 875 pháo. Cụm quân này được yểm hộ trên không bởi tập đoàn không quân số 4 với 60 máy bay ném bom SU- 24, 100 máy bay tiêm kích Mig-29, 60 tiêm kích SU- 27, 100 cường kích SU- 25, 40 cường kích hạng nhẹ L- 39, 30 máy bay trinh sát SU- 24MP, 75 trực thăng tiến công Mi- 24 và các đơn vị kỹ thuật hàng không khác.

Tương quan lực lượng cho thấy, phía Nga và Nam Ossetia vượt trội về số quân cũng như trang thiết bị so với Gruzia. Song các chuyên gia phân tích đánh giá Gruzia là một trong những quốc gia thuộc không gian hậu Xô viết có quân đội được huấn luyện tốt nhất. Đa số sĩ quan và các binh sĩ của Gruzia đã qua đào tạo ở Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ hoặc được các chỉ huy những nước này biệt phái tới Gruzia huấn luyện. Đã có hơn 8.000 quân nhân Gruzia được đào tạo theo chương trình Mỹ.

Dựa vào đó, người ta nhận định phía Nga sẽ khó có thể giành chiến thắng nhanh chóng trong cuộc đối đầu với Gruzia. Bên cạnh đó, rất có thể khi tiến hành chiến tranh, Tổng thống Gruzia Mikhail Saakashvili đã quá tự tin về khả năng sẽ được Mỹ và phương Tây ủng hộ về mặt quân sự để bù đắp cho nhược điểm quy mô nhỏ của quân đội nước này.

Rốt cục Washington không tán thành trò chơi quyền lực của Gruzia. Sức mạnh quân sự áp đảo của nước Nga đã khiến cuộc xung đột kết thúc vỏn vẹn trong chỉ có 5 ngày. Những gì mà người ta được chứng kiến là phía Gruzia liên tục rút quân thay vì tích cực kháng cự quân Nga. Chỉ có Tổng thống nước này là hăng hái chiến đấu, nhưng là qua những tuyên bố to tát trên báo chí.

Diễn biến bất lợi với Gruzia

Hình ảnh mất điểm của Tổng thống Gruzia Mikhail Saakashvili.

Khi đánh Nam Ossetia, Gruzia hy vọng sẽ nhanh chóng lấy lại được hai vùng ly khai này. Thế nhưng những gì đã diễn ra đã đảo ngược hoàn toàn các kế hoạch của Tbilisi. Hôm 14/8, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tuyên bố, Gruzia không nên nghĩ tới chuyện lấy lại Nam Ossetia và Abkhazia nữa. “Hãy quên chuyện đàm phán về quyền toàn vẹn lãnh thổ của Gruzia, bởi tôi tin rằng không thể nào thuyết phục được Nam Ossetia và Abkhazia đồng ý với logic bắt buộc họ trở về với Gruzia” -  ông Lavrov nói.

Ngay sau đó, Tổng thống Nga Dmitry Medvedev tuyên bố Moscow sẽ ủng hộ bất kỳ quyết định nào của Nam Ossetia và Abkhazia về vị thế chính trị của họ. “Quan điểm của Nga là không thay đổi. Chúng tôi sẽ ủng hộ bất kỳ quyết định nào mà người Nam Ossetia và Abkhazia đưa ra, phù hợp với hiến chương Liên Hiệp Quốc, quy ước quốc tế năm 1966 và điều luật Helsinki về hợp tác và an ninh tại châu Âu”, ông nhấn mạnh.

Tuyên bố của giới lãnh đạo Nga coi như đã mở đường cho hai khu vực ly khai trên tiến xa hơn nữa trong việc tách hẳn ra khỏi Gruzia. Rõ ràng đây là một kết cục mà Tbilisi không hề mong muốn khi bắt đầu tiến hành chiến sự.

Ai thắng, ai thua?

Theo phân tích của tờ The Times (Anh), kết thúc cuộc xung đột ở Nam Ossetia, Nga đã thắng giòn giã trên mọi mặt trận. Thủ tướng Nga Vladimir Putin đã cho thế giới thấy rằng Gruzia là nguyên nhân gây hấn và binh lính Nga chỉ ra tay ngăn chặn thảm hoạ diệt chủng. Tổng thống Dmitri Medvedev tuyên bố kết thúc chiến sự ngay khi Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy tới Moscow, giúp ông có được lợi thế lớn về mặt ngoại giao. Quân đội Nga đã chứng tỏ được sức mạnh vượt trội trước đối thủ Gruzia trong một cuộc đấu mà Nga ghi 10 điểm còn Gruzia chẳng có điểm nào.

Người thua cuộc là Tổng thống Gruzia Mikhail Saakashvili. Sau những tuyên bố “bốc giời” về tinh thần yêu nước, rằng Gruzia sẽ “không chịu khuất phục” trước Nga, sẽ chiến đấu đến cùng... hình ảnh ông bò rạp xuống đất vì tưởng bị máy bay Nga tấn công đã nói lên tất cả.

Bên cạnh đó, mục tiêu chính của Tổng thống Gruzia là thu hồi hai vùng đất ly khai vẫn chưa đạt được. Mục tiêu gia nhập NATO cũng không đi tới đâu cả vì chắc chắn trước mắt NATO sẽ không dại gì kết nạp Gruzia để rồi đương đầu với Nga. Người thua thứ hai là nhân dân Gruzia, hàng ngàn người đã phải trả giá bằng mạng sống hoặc nhà cửa vì sự phiêu lưu của chính phủ.

Cuối cùng, phần thua cũng thuộc về các lãnh đạo phương Tây. Bất chấp những nỗ lực ngoại giao, các tuyên bố dọa dẫm, họ đều bị Moskva qua mặt và đã không thể hỗ trợ nổi, dù chỉ là một chút, về mặt quân sự với một quốc gia đang chuẩn bị gia nhập NATO như Gruzia.

Hương Giang