Ngày xuân thưởng thức chè lam Phủ Quảng, đặc sản một thời tiến vua
Là món ăn dân dã nức tiếng từ lâu, với vị ngọt thanh dìu dịu và giòn tan, chè lam Phủ Quảng (Thanh Hóa) một thời là sản vật tiến vua, nay được nhiều người ưa chuộng khi xuân về.
Theo các vị cao niên làng Cao Mật, xã Vĩnh Thành nay là khu phố Cao Mật, thị trấn Vĩnh Lộc, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa, nơi sản xuất ra chè lam quy mô và nổi tiếng ở xứ Thanh.
Tên gọi của món chè lam Phủ Quảng được lấy theo tên phủ Quảng Hóa trước đây (gồm một số huyện trung du của tỉnh Thanh Hóa như Vĩnh Lộc, Thạch Thành, có lỵ sở ở gần thị trấn Vĩnh Lộc ngày nay). Về sau, phủ được chia thành cách huyện trực thuộc tỉnh Thanh Hóa, kể từ đó, địa danh Quảng Hóa không còn nữa.

Chè lam giản dị, từng là sản vật tiến vua
Tương truyền, nghề làm chè lam xuất hiện từ thời nhà Hồ khoảng năm 1400, khi đó, Hồ Quý Ly lên ngôi vua và đóng đô ở Tây Đô (huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hóa). Dù là món ăn dung dị, nhưng người dân thành An Tôn đã chắt chiu những hạt gạo, vò mật, cân lạc,… thơm, ngon nhất để nấu thành chè lam thơm, ngọt nhất dâng lên vua Hồ.
Chè lam được nấu dâng lên vua Hồ rất kỳ công, hoàn toàn làm bằng thủ công. Về sau, để tỏ lòng biết ơn với đấng sinh thành, vào nững dịp lễ tết, con cháu trong nhà lại tập trung nấu chè lam, dâng lên ông bà tổ tiên. Ngày nay, chè lam trở thành món ăn chơi thường ngày, được làm để bán quanh năm.
Những ngày cuối năm, gia đình anh Ngô Văn Lâm, khu phố 3, thị trấn Vĩnh Lộc trở nên tất bật hơn khi liên tục có đơn đặt hàng. Anh Lâm cho biết, nghề làm chè lam là nghề truyền thống của gia đình.
Với kinh nghiệm gần 30 năm làm chè lam của mình, anh Lâm cho biết, dù là "món ăn chơi" song để làm ra miếng chè lam đúng thơm ngon cũng khá công phu, đòi hỏi sự khéo léo, biết cách phá trộn tỷ lệ giữa các nguyên liệu chính gồm: Gạo nếp, đường, mạch nha, mật mía, gừng, lạc…
Gạo nếp phải chọn loại hạt mẩy đều, xay bằng cối đá, lắng bột rồi lọc bằng tấm vải thô. Một phần nhỏ gạo nếp đem rang chín, đảo đều tay cho đến khi ngả vàng và có mùi thơm thì tắt bếp để nguội. Lạc rang xong giã dập, gừng tươi đồ lên rồi xắt lát nhỏ.
Tiếp theo là công đoạn thắng mật. Đây được xem là công đoạn quan trọng trong quy trình nấu chè lam. Mật được thắng trong chảo to, đun sôi kỹ rồi giảm lửa để sôi lăn tăn, đến khi mật cô lại vừa phải thì cho hỗn hợp bột nếp, gạo rang, lạc, gừng… vào, quấy nhanh và đều tay.
Đây là công đoạn quan trọng trong nấu chè lam, đòi hỏi người nấu phải thật nhanh tay và khéo léo, sao cho mật, gừng và gạo nếp quyện vào nhau với tỉ lệ vừa phải.
Bằng kinh nghiệm nấu chè lâu năm của anh Lâm thì, mật để thắng làm chè lam phải là mật mía Kim Tân thuộc huyện Thạch Thành, Thanh Hóa, bởi đây là "vựa" mí của xứ Thanh, mật ở đây có vị ngọt đậm, thơm, sóng sánh đặc trưng.
Sau khi nấu ở thời gian từ 15 đến 20 phút hỗn hợp chín, người nấu đổ hỗn hợp ra mặt phẳng sạch đã rắc lớp mỏng bột khô, cán thành khúc chè rồi cắt thành từng miếng vừa ăn, đem đóng gói, dán tem nhãn.
Độc đáo cách thưởng thức
Chè lam có ở nhiều vùng như ở làng Thạch Xá, huyện Thạch Thất, Hà Nội, chè lam ở làng cổ Đường Lâm, thị xã Sơn Tây,… chè ở nơi đây có vị ngọt đậm, dai, mềm.
Chè lam Phủ Quảng ở làng Cao Mật, huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hóa lại có nét đặc trưng riêng, chè ở đây giòn giòn với vị ngọt thanh dìu dịu. Bên cạnh đó, miếng chè lam Phủ Quảng đạt chuẩn phải có màu vàng ươm đẹp mắt, ăn giòn giòn, thấy được cái vị gạo nếp bùi bùi lẫn trong vị ngọt dịu của mật mía và cay nồng của gừng.
Theo các vị cao niên ở làng Xuân Giai, xã Vĩnh Tiến, huyện Vĩnh Lộc, xưa kia, để giữ trọn vị ngon của chè, người dân trong thôn thường lấy lá chuối khô lau sạch rồi gói chè, sau đó bỏ vào chum hoặc vại sành để bảo quản. Để làm được một khoanh chè ngày ấy rất khó khăn và tốn nhiều thời gian nên chỉ khi nhà có việc vui, khách quý đến chơi thì chủ nhà mới nấu chè đem chè lam ra tiếp đãi.
Không chỉ có nét đặc trưng riêng về vị, chè lam Phủ Quảng còn độc đáo bởi cách thưởng thức. Trước đây, chè lam được để nguyên thành từng tảng, khi nào dùng, các cụ cùng con cháu trong nhà mới tập trung cắt chè lam thành từng khoanh, từng miếng. Đặc biệt, thưởng thức chè lam không được vội vàng mà phải nhai chậm rãi, uống với chè xanh hoặc chè tàu mới cảm nhận được hết vị ngon của chè.
Trong tiết trời rét ngọt của mùa xuân, nâng chén trà phảng phất khói mờ, thưởng thức món chè lam cay nồng vị gừng, thơm ngọt của mật mía, mạch nha, gạo nếp, cảm thấy lòng thêm ấm áp, bình yên đến lạ.
Người thưởng thức nhấp ngụm trà vị chan chát hòa quyện với vị ngọt sắc của chè lam còn lưu luyến trên đầu lưỡi. Cái chát và ngọt đấy tạo ra một dư vị thật tuyệt vời. Bởi vậy, trải qua thời gian món chè lam Phủ Quảng luôn là thứ quà quê mà bất cứ ai đã thưởng thức đều không thể nào quên.

Cách làm món chạch kho rau răm đậm đà, thơm nức mũi khiến vạn người mê
Ăn - 6 giờ trướcGĐXH - Cá chạch kho với rau răm là món kho lạ miệng lại vô cùng hấp dẫn và ngon miệng, đậm đà. Vào bếp cùng bài viết dưới đây và bắt tay vào làm ngay món cá chạch kho rau răm để có bữa cơm gia đình chuẩn ngon đúng điệu.

Gia vị dân dã trong bát cháo lại là 'vị thuốc quý' giúp giải độc, tiêu đờm, tăng sức đề kháng
Ăn - 8 giờ trướcGĐXH - Một nắm lá tía tô rửa sạch, thái nhỏ rắc vào bát cháo nóng – với người Việt, đó là thói quen quen thuộc mỗi khi cảm sốt.

4 món ăn ngon mà dễ nấu này là 'bậc thầy' canxi, tốt hơn uống sữa và có thể cải thiện tình trạng loãng xương
Ăn - 11 giờ trướcDưới đây là công thức chi tiết, để bạn có thể dễ dàng cải thiện tình trạng loãng xương trong khi thưởng thức món ăn.

Tóc Tiên ăn cá kho với loại rau 'khiến nhiều người khóc thét', thực chất là loại thuốc quý, hỗ trợ tiêu mỡ máu
Ăn - 11 giờ trướcGĐXH - Tóc Tiên chia sẻ cách làm cá nục kho thơm cho bữa cơm chiều, kèm với món rau diếp cá khoái khẩu của hai vợ chồng.

Gà nướng cả trái chanh: Món ngon đơn giản mà tinh tế
Ăn - 14 giờ trướcẨm thực không cần cầu kỳ để trở nên đặc biệt – đó là triết lý nấu ăn của Alison Roman, đầu bếp nổi tiếng người Mỹ với những công thức dễ thực hiện nhưng luôn bùng nổ hương vị. Và món gà nướng một nồi với chanh caramel và chà là là minh chứng rõ ràng nhất cho điều đó.

Quả vải giảm giá sâu chỉ còn vài nghìn đồng/kg bán đổ đống, chị em bày nhau làm món ngon dễ làm cho bữa ăn gia đình thêm phần hấp dẫn
Ăn - 17 giờ trướcGĐXH – Vải chính vụ đang bán đầy thị trường với mức giá siêu rẻ. Các chị em rỉ tai nhau tranh thủ làm món ngon với quả vải cho bữa ăn gia đình thêm phần hấp dẫn.

Dạ dày xào với loại rau này đảm bảo giòn ngon sần sật
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Những buổi tụ tập bạn bè không thể nào thiếu mồi ngon để nhâm nhi trò chuyện. Nếu bạn đang phân vân chưa biết nấu món gì, hãy tham khảo ngay món dạ dày xào rau răm giòn ngon sần sật trong bài viết sau.

Muốn nấu được cháo cá diếc ngon, mềm ngọt, nhất định phải có loại rau này
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Thịt cá diếc mềm ngon, giàu chất dinh dưỡng thường được chế biến thành các món ăn mang hương vị đậm đà, hấp dẫn. Bài viết sau đây chia sẻ với bạn cách làm cháo cá diếc rau răm lạ miệng, thơm ngon.

Làm chân gà hấp rau răm theo cách sau, chân gà ăn ngon từ đầu đến cuối, không ngán
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Nếu bạn đã quá ngán với chân gà chiên giòn hay chân gà nướng, hôm nay hãy thử làm một món hấp từ chân gà. Cùng vào bếp với bài viết sau để thực hiện món ăn thơm ngon cho các buổi nhậu - chân gà hấp rau răm.

Tranh thủ đang mùa quả mận chín, làm ngay món mận ‘ngon bá cháy’ này
Mẹo nấu nướng - 2 ngày trướcGĐXH – Với vài bước dưới đây bạn có thể tranh thủ đang mùa mận chín để làm món mận ‘ngon bá cháy’ này cho cả nhà thưởng thức.

Mỗi lần nêm canh thêm một nắm rau này, hệ miễn dịch được 'kích hoạt' tối đa
Mẹo nấu nướngGĐXH - Trong bữa cơm Việt, một tô canh thanh mát luôn là lựa chọn giúp cân bằng vị giác và bổ sung dưỡng chất.