Hà Nội
23°C / 22-25°C

Ngày xuân thưởng thức chè lam Phủ Quảng, đặc sản một thời tiến vua

Thứ năm, 16:51 26/01/2023 | Ăn

Là món ăn dân dã nức tiếng từ lâu, với vị ngọt thanh dìu dịu và giòn tan, chè lam Phủ Quảng (Thanh Hóa) một thời là sản vật tiến vua, nay được nhiều người ưa chuộng khi xuân về.

Theo các vị cao niên làng Cao Mật, xã Vĩnh Thành nay là khu phố Cao Mật, thị trấn Vĩnh Lộc, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa, nơi sản xuất ra chè lam quy mô và nổi tiếng ở xứ Thanh.

Tên gọi của món chè lam Phủ Quảng được lấy theo tên phủ Quảng Hóa trước đây (gồm một số huyện trung du của tỉnh Thanh Hóa như Vĩnh Lộc, Thạch Thành, có lỵ sở ở gần thị trấn Vĩnh Lộc ngày nay). Về sau, phủ được chia thành cách huyện trực thuộc tỉnh Thanh Hóa, kể từ đó, địa danh Quảng Hóa không còn nữa.

Ngày xuân thưởng thức chè lam Phủ Quảng, đặc sản một thời tiến vua - Ảnh 1.

Chè lam giản dị, từng là sản vật tiến vua

Tương truyền, nghề làm chè lam xuất hiện từ thời nhà Hồ khoảng năm 1400, khi đó, Hồ Quý Ly lên ngôi vua và đóng đô ở Tây Đô (huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hóa). Dù là món ăn dung dị, nhưng người dân thành An Tôn đã chắt chiu những hạt gạo, vò mật, cân lạc,… thơm, ngon nhất để nấu thành chè lam thơm, ngọt nhất dâng lên vua Hồ.

Chè lam được nấu dâng lên vua Hồ rất kỳ công, hoàn toàn làm bằng thủ công. Về sau, để tỏ lòng biết ơn với đấng sinh thành, vào nững dịp lễ tết, con cháu trong nhà lại tập trung nấu chè lam, dâng lên ông bà tổ tiên. Ngày nay, chè lam trở thành món ăn chơi thường ngày, được làm để bán quanh năm.

Những ngày cuối năm, gia đình anh Ngô Văn Lâm, khu phố 3, thị trấn Vĩnh Lộc trở nên tất bật hơn khi liên tục có đơn đặt hàng. Anh Lâm cho biết, nghề làm chè lam là nghề truyền thống của gia đình.

Với kinh nghiệm gần 30 năm làm chè lam của mình, anh Lâm cho biết, dù là "món ăn chơi" song để làm ra miếng chè lam đúng thơm ngon cũng khá công phu, đòi hỏi sự khéo léo, biết cách phá trộn tỷ lệ giữa các nguyên liệu chính gồm: Gạo nếp, đường, mạch nha, mật mía, gừng, lạc…

Gạo nếp phải chọn loại hạt mẩy đều, xay bằng cối đá, lắng bột rồi lọc bằng tấm vải thô. Một phần nhỏ gạo nếp đem rang chín, đảo đều tay cho đến khi ngả vàng và có mùi thơm thì tắt bếp để nguội. Lạc rang xong giã dập, gừng tươi đồ lên rồi xắt lát nhỏ.

Tiếp theo là công đoạn thắng mật. Đây được xem là công đoạn quan trọng trong quy trình nấu chè lam. Mật được thắng trong chảo to, đun sôi kỹ rồi giảm lửa để sôi lăn tăn, đến khi mật cô lại vừa phải thì cho hỗn hợp bột nếp, gạo rang, lạc, gừng… vào, quấy nhanh và đều tay.

Đây là công đoạn quan trọng trong nấu chè lam, đòi hỏi người nấu phải thật nhanh tay và khéo léo, sao cho mật, gừng và gạo nếp quyện vào nhau với tỉ lệ vừa phải.

Bằng kinh nghiệm nấu chè lâu năm của anh Lâm thì, mật để thắng làm chè lam phải là mật mía Kim Tân thuộc huyện Thạch Thành, Thanh Hóa, bởi đây là "vựa" mí của xứ Thanh, mật ở đây có vị ngọt đậm, thơm, sóng sánh đặc trưng.

Sau khi nấu ở thời gian từ 15 đến 20 phút hỗn hợp chín, người nấu đổ hỗn hợp ra mặt phẳng sạch đã rắc lớp mỏng bột khô, cán thành khúc chè rồi cắt thành từng miếng vừa ăn, đem đóng gói, dán tem nhãn.

Độc đáo cách thưởng thức

Chè lam có ở nhiều vùng như ở làng Thạch Xá, huyện Thạch Thất, Hà Nội, chè lam ở làng cổ Đường Lâm, thị xã Sơn Tây,… chè ở nơi đây có vị ngọt đậm, dai, mềm.

Chè lam Phủ Quảng ở làng Cao Mật, huyện Vĩnh Lộc, Thanh Hóa lại có nét đặc trưng riêng, chè ở đây giòn giòn với vị ngọt thanh dìu dịu. Bên cạnh đó, miếng chè lam Phủ Quảng đạt chuẩn phải có màu vàng ươm đẹp mắt, ăn giòn giòn, thấy được cái vị gạo nếp bùi bùi lẫn trong vị ngọt dịu của mật mía và cay nồng của gừng.

Theo các vị cao niên ở làng Xuân Giai, xã Vĩnh Tiến, huyện Vĩnh Lộc, xưa kia, để giữ trọn vị ngon của chè, người dân trong thôn thường lấy lá chuối khô lau sạch rồi gói chè, sau đó bỏ vào chum hoặc vại sành để bảo quản. Để làm được một khoanh chè ngày ấy rất khó khăn và tốn nhiều thời gian nên chỉ khi nhà có việc vui, khách quý đến chơi thì chủ nhà mới nấu chè đem chè lam ra tiếp đãi.

Không chỉ có nét đặc trưng riêng về vị, chè lam Phủ Quảng còn độc đáo bởi cách thưởng thức. Trước đây, chè lam được để nguyên thành từng tảng, khi nào dùng, các cụ cùng con cháu trong nhà mới tập trung cắt chè lam thành từng khoanh, từng miếng. Đặc biệt, thưởng thức chè lam không được vội vàng mà phải nhai chậm rãi, uống với chè xanh hoặc chè tàu mới cảm nhận được hết vị ngon của chè.

Trong tiết trời rét ngọt của mùa xuân, nâng chén trà phảng phất khói mờ, thưởng thức món chè lam cay nồng vị gừng, thơm ngọt của mật mía, mạch nha, gạo nếp, cảm thấy lòng thêm ấm áp, bình yên đến lạ.

Người thưởng thức nhấp ngụm trà vị chan chát hòa quyện với vị ngọt sắc của chè lam còn lưu luyến trên đầu lưỡi. Cái chát và ngọt đấy tạo ra một dư vị thật tuyệt vời. Bởi vậy, trải qua thời gian món chè lam Phủ Quảng luôn là thứ quà quê mà bất cứ ai đã thưởng thức đều không thể nào quên.

Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Dưa chuột đem thái mỏng rồi trộn cùng nguyên liệu này, cực ngon lại giúp chống nắng và làm đẹp da mịn màng

Dưa chuột đem thái mỏng rồi trộn cùng nguyên liệu này, cực ngon lại giúp chống nắng và làm đẹp da mịn màng

Ăn - 7 giờ trước

Sau khi món ăn hoàn thành, bạn gắp một miếng, ăn thử sẽ bất ngờ với hương vị. Kết cấu giòn tan của dưa chuột xen chút vị mặn từ muối và sốt bơ đậu phộng đậm đà thật tuyệt vời!

Mẹo giúp khử mùi tanh của cá dễ dàng và hiệu quả

Mẹo giúp khử mùi tanh của cá dễ dàng và hiệu quả

Ăn - 12 giờ trước

GĐXH - Khi chế biến cá các bà nội trợ thường rất vất vả để khử được mùi tanh. Cùng vào bếp tham khảo bài viết sau, để biết một số mẹo khử mùi cho cá nhanh và hiệu quả.

Loại lá rất tốt giúp giảm đau nhức xương khớp, rẻ bèo, bán đầy chợ Việt

Loại lá rất tốt giúp giảm đau nhức xương khớp, rẻ bèo, bán đầy chợ Việt

Ăn - 16 giờ trước

GĐXH - Trong tiết trời chuyển mùa, người lớn tuổi thường bị đau nhức, tê cứng khớp. Các món ăn dân dã từ lá lốt dưới đây giúp xương khớp dễ chịu hơn.

Tôi thường nấu món canh này vào mùa hè, nguyên liệu phổ biến mà vị thanh mát, cả nhà ai ăn cũng khen!

Tôi thường nấu món canh này vào mùa hè, nguyên liệu phổ biến mà vị thanh mát, cả nhà ai ăn cũng khen!

Ăn - 18 giờ trước

Món canh này vừa tươi ngon, vừa thơm phức, ngay cả nước dùng cũng tuyệt hảo, mang lại cảm giác rất dễ chịu.

Món nhộng tằm rất ngon nhưng mẹ dặn tôi phải biết một điều, kẻo một lần ăn sai cả đời sợ hãi

Món nhộng tằm rất ngon nhưng mẹ dặn tôi phải biết một điều, kẻo một lần ăn sai cả đời sợ hãi

Ăn - 19 giờ trước

GĐXH - Mùa hè món nhộng tằm dân dã thơm ngon có sức hút khó cưỡng. Nhưng nhộng tằm có thể gây ngộ độc vì chế biến sai cách, và sau đây là cách ăn nhộng tằm an toàn.

Chị em đua nhau mua sấu về ngâm, nhưng quên bước này dễ đổ bỏ vì sấu ngâm bị nổi váng

Chị em đua nhau mua sấu về ngâm, nhưng quên bước này dễ đổ bỏ vì sấu ngâm bị nổi váng

Ăn - 1 ngày trước

GĐXH – Vào mùa sấu, nhiều chị em đua nhau mua sấu về làm sấu ngâm. Thế nhưng nhiều người phải đổ bỏ đi cả bình sấu vì ngâm bị nổi váng. Đâu là nguyên nhân và cách khắc phục không phải ai cũng biết.

Đây mới là bí quyết nấu cháo cá diếc rau răm thơm ngon mềm ngọt đơn giản

Đây mới là bí quyết nấu cháo cá diếc rau răm thơm ngon mềm ngọt đơn giản

Ăn - 1 ngày trước

GĐXH - Thịt cá diếc mềm ngon, giàu chất dinh dưỡng thường được chế biến thành các món ăn mang hương vị đậm đà, hấp dẫn. Bài viết dưới đây chia sẻ với bạn cách làm cháo cá diếc rau răm lạ miệng, thơm ngon.

Loại quả siêu giàu tinh bột, ăn vào làm chậm lão hóa, chế biến được nhiều món ngon

Loại quả siêu giàu tinh bột, ăn vào làm chậm lão hóa, chế biến được nhiều món ngon

Ăn - 1 ngày trước

GĐXH - Chuối xanh, thường bị bỏ qua để ưu tiên chuối chín vàng, lại là một siêu thực phẩm mang đến vô vàn lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên

Những món ngon từ quả chuối

Những món ngon từ quả chuối

Ăn - 1 ngày trước

Chuối là loại trái cây bổ dưỡng, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Không chỉ sử dụng khi chín, chuối xanh cũng được chế biến thành rất nhiều món ngon.

Bật mí các món ăn đơn giản dễ thực hiện tại nhà dành cho người tiểu đường

Bật mí các món ăn đơn giản dễ thực hiện tại nhà dành cho người tiểu đường

Ăn - 1 ngày trước

GĐXH - Người tiểu đường hoàn toàn có thể ăn uống ngon miệng nếu biết lựa chọn nguyên liệu và chế biến hợp lý. Dưới đây là một số món ăn vừa đơn giản, vừa giúp kiểm soát đường huyết mà bạn có thể dễ dàng thực hiện tại nhà.

Top