Người thầy đích thực phải biết khuyến khích học sinh tự học
Dạy học, hiểu theo nghĩa cơ bản nhất, là tổ hợp của các hoạt động hai chiều, bao gồm hoạt động ‘dạy’ của thầy và hoạt động ‘học’ của học sinh.
Theo quan điểm Nho giáo thì việc dạy của thầy quyết định việc học của trò. Người thầy được coi là linh hồn của việc dạy và học. Những gì thầy truyền đạt, dạy bảo đối với học sinh là "khuôn vàng thước ngọc"; do đó, học sinh chỉ biết tuân thủ một cách thụ động.
Quan niệm "không thầy đố mày làm nên", "một chữ cũng do thầy" từ đó đã ăn sâu vào trong tâm thức người Việt từ bao đời nay.
Tuy nhiên, trong bối cảnh đổi mới giáo dục và đào tạo như hiện nay, những quan điểm này xem ra ngày càng lỗi thời.
Nghị quyết 29 của Trung ương xác định một trong những mục tiêu quan trọng của đổi mới giáo dục là học sinh phải biết "phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời".
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 hướng tới phát triển phẩm chất và năng lực người học, đòi hỏi các cấp quản lý giáo dục, nhà trường và đặc biệt giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học, lấy học sinh làm trung tâm, phát huy tính chủ động và tiềm năng của mỗi học sinh.

Vai trò tự học của học sinh có vai trò quan trọng trong thành công của các em.
Tự học được thừa nhận từ lâu ở Việt Nam
Vai trò của việc tự học đã được thừa nhận ở Việt Nam từ ngàn năm trước. Vua Trần Nhân Tông đã nêu cao tinh thần tự học trong câu nói nổi tiếng "Vô sư trí vi tôn" (được hiểu là có kiến thức mà không có thầy mới là điều đáng tôn kính).
Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng, để tự học được hiệu quả, ai cũng cần phải có một người thầy.
Người thầy, theo cách hiểu chính thống, là những người được đào tạo bài bản về giáo dục, được giao thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục tại một cơ sở giáo dục do cơ quan có thẩm quyền cấp phép.
Người thầy, cũng có thể được hiểu là ông, bà, cha, mẹ, anh, chị, những người đi trước có nhiều kinh nghiệm cuộc sống, chỉ dẫn cho ta một điều có ích trong cuộc sống.
Người thầy, cũng có thể là bạn bè cùng trang lứa, giúp đỡ nhau trong học tập thông qua các hoạt động trao đổi, giao lưu, câu lạc bộ; qua đề án, dự án… để các cá nhân hợp tác xây dựng và học hỏi lẫn nhau. Vì thế nên người Việt Nam có câu "học thầy không tày học bạn".
Người thầy, cũng có thể là chính bản thân mình. Chúng ta có thể học được nhiều điều bổ ích từ chính những lỗi lầm của bản thân. Dân gian có câu "ai nên khôn mà chẳng dại một đôi lần" là như vậy.
Bên cạnh những người thầy hữu hình, ta có thể gặp những người thầy vô hình. Đó là những bài học, những kiến thức, kinh nghiệm, những định lý, định luật…. đã được đúc kết từ trong cuộc sống, từ nghiên cứu khoa học của những thế hệ đi trước.
Chúng ta học được những điều bổ ích từ mọi lúc, mọi nơi. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đúc kết một câu rất sâu sắc về việc học rằng "Học ở trường, học ở sách vở, học lẫn nhau và học nhân dân".
Như vậy, học được hiểu là công việc "suốt đời". Học sinh cần chủ động học hỏi từ nhiều nguồn khác như học từ sách vở, học từ bạn bè, từ bố mẹ, từ cuộc sống, từ chính trong những điều các em quan sát được hàng ngày…
Những tấm gương tự học thành tài
Trên thế giới, có nhiều tấm gương thành công nhờ quá trình tự học của bản thân.
Michael Faraday được xem là một trong những nhà khoa học có tầm ảnh hưởng lớn nhất mọi thời đại. Ông phát minh ra máy phát điện xoay chiều, mở ra kỉ nguyên văn minh mới cho xã hội loài người. Tuy nhiên, hầu hết những kiến thức và phát minh của ông đều là từ tự học.
Thomas Edison được coi là một trong những nhà phát minh, nhà khoa học vĩ đại và giàu ý tưởng nhất trong lịch sử loài người, ông sở hữu đến 1500 bằng phát minh khoa học. Tuy nhiên, hồi nhỏ Edison quá nghịch ngợm nên sớm bị đuổi học. Mẹ ông đã giữ ông ở nhà và khuyến khích con làm các thực nghiệm khám phá theo sở thích, đam mê của ông.
Tỷ phú Bill Gates, chủ tịch của Tập đoàn Microsoft, là người học hành không đầy đủ. Ông bỏ dở đại học để kinh doanh và trở thành tỷ phú ở tuổi 31.
Ở Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng về tinh thần tự học, tự rèn luyện để hoàn thiện nhân cách. Người đã bôn ba khắp thế giới, làm đủ các nghề để kiếm sống và tự học tập, nghiên cứu, tìm đường giải phóng cho dân tộc Việt Nam.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp, một người không được đào tạo bài bản theo con đường binh nghiệp, nhưng đã tự học và trở thành đại tướng đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam ở tuổi 36. Ông đã chỉ huy quân đội nước ta đánh bại thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, giải phóng hoàn toàn đất nước Việt Nam.
Muốn Việt Nam phát triển hùng cường, chúng ta phải bắt đầu từ giáo dục và đào tạo. Chúng ta cần thay đổi nhận thức về vai trò của người thầy của học sinh trong xu thế đổi mới hiện nay. Chúng ta phải đặt học sinh vào vị trí trung tâm của sự nghiệp dạy học đúng như Hồ Chí Minh hằng mong ước: "Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em".
Bảo Anh

Điểm danh những nơi có mưa lớn dồn dập hôm nay ở khu vực miền Bắc
Đời sống - 1 giờ trướcGĐXH - Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, ngày 17/5, miền Bắc có mưa lớn dồn dập với lượng mưa đến 150mm tại nhiều khu vực.

4 trường hợp này được hoàn trả tiền đóng BHYT năm 2025, người dân cần biết để đảm bảo quyền lợi
Đời sống - 2 giờ trướcGĐXH - Dưới đây là 4 trường hợp được hoàn trả tiền đóng BHYT năm 2025 theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế.

Vợ ra đầu thú sau khi chồng bị bắt
Pháp luật - 3 giờ trướcLiên quan đến chuyên án mang bí số 425T, lực lượng chức năng đã bắt giữ, khởi tố 5 đối tượng, trong đó có 2 vợ chồng.

5 điểm mới có lợi cho người bị thu hồi đất theo quy định mới nhất của Luật Đất đai
Đời sống - 4 giờ trướcGĐXH - Luật Đất đai 2024 có hiệu lực từ ngày 1/8/2024 đã mang đến nhiều quy định mới nhằm bảo vệ quyền lợi của người dân bị thu hồi đất. Dưới đây các điểm mới có lợi cho người bị thu hồi đất.

Tin sáng 17/5: Thông tin mới nhất vụ sạt lở khi thi công thủy điện khiến ít nhất 5 người tử vong; cứu sống 2 sinh viên bị đâm nguy kịch
Xã hội - 4 giờ trướcGĐXH - Trong lúc thi công dọn hố móng dưới đập thủy điện thì bất ngờ bị sạt lở, đất đá trôi xuống vùi lấp nhiều người; các bác sĩ đã kích hoạt quy trình "báo động đỏ" tối khẩn cấp, cứu sống 2 sinh viên bị đâm hàng chục nhát dao.

Bắc Kạn: Xót xa nam sinh bị đánh hội đồng nhiều lần đến gãy xương sườn
Pháp luật - 16 giờ trướcGĐXH - Ngày 16/5/2025, Công an tỉnh Bắc Kạn cho biết, trên địa bàn phường Sông Cầu, TP Bắc Kạn vừa xảy ra vụ bạo lực học đường khiến một nam sinh bị đánh gãy 3 xương sườn.

Người sinh ngày Âm lịch này thường có cuộc đời rực rỡ
Đời sống - 16 giờ trướcGĐXH - Người có ngày sinh Âm lịch này là dựa vào phước lành, sự nỗ lực và trí tuệ để sống một cuộc đời rực rỡ như hoa.

Những hình ảnh đẹp trong hành trình xóa nhà tạm, nhà dột nát ở Quảng Bình
Xã hội - 17 giờ trướcGĐXH - Những hình ảnh đẹp trong hành trình chung tay hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát góp phần mang đến mái ấm kiên cố, an toàn cho người dân. Từ đó lan tỏa tinh thần đoàn kết và sẻ chia trong cộng đồng.

Lâm Đồng: Bắt đối tượng sử dụng tài khoản Facebook ảo ép buộc nhiều nữ sinh vào mục đích khiêu dâm
Pháp luật - 17 giờ trướcGĐXH - "Sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm", nam thanh niên ở huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng bị bắt.

Vụ sân pickleball 'mọc' trên đất dự án KĐT mới Cầu Giấy: Ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước đối với công trình vi phạm
Đời sống - 19 giờ trướcGĐXH - Cơ quan chức năng quận Cầu Giấy (TP Hà Nội) mới đây đã ra quyết định ngừng cung cấp điện, nước đối với tổ hợp sân pickleball trên lô đất dự án C/D13 - KĐT mới Cầu Giấy, để tiếp tục xử lý theo quy định của pháp luật.

'Ẩn' dưới hầm suốt 9 tháng để trốn truy nã
Pháp luậtCông an tỉnh Lạng Sơn cho biết đã phối hợp với Công an xã Yên Lỗ và Công an xã Quang Trung, huyện Bình Gia bắt giữ Vi Văn Nam (sinh năm 1979), trú tại xã Yên Lỗ sau gần 9 tháng trốn truy nã.