Trâu trong đời sống văn hóa người Việt
Giadinh.net - Trong tri thức về loài vật của người Việt thì tri thức về con trâu là có sớm nhất và đầy đủ nhất. Hình ảnh con trâu được thể hiện trên tất cả các lĩnh vực của đời sống tinh thần từ hàng ngàn năm qua. Ở đây xin lạm bàn đôi chút về tính cách con trâu trong dân gian trên một số lĩnh vực của hoạt động tư duy của người Việt nói riêng và của người phương Đông nói chung.
Về tính âm dương, 12 con vật được chia xếp thành hai cực âm và dương đứng đan xen nhau, trong đó con trâu (Sửu) thuộc âm. Trong khi kết hợp với thiên can, bao giờ những con vật mang tính chất âm cũng được kết hợp với yếu tố âm và những con vật mang tính chất dương cũng được kết hợp với yếu tố dương của thiên can. Những yếu tố âm của thiên can (còn gọi là thập can) là Ất, Đinh, Kỷ, Tân, Quý. Những yếu tố còn lại (Giáp, Bính, Mậu, Canh, Nhâm) là thuộc dương. Như vậy, Sửu trong địa chi (thập nhị chi) chỉ được kết hợp với: Ất, Đinh, Kỷ, Tân, Quý. Do đó, chỉ có những năm Sửu là: Ất Sửu, Đinh Sửu, Kỷ Sửu, Tân Sửu và Quý Sửu chứ không thể có những năm Sửu khác. Theo cách tính toán và cách sắp xếp của lịch pháp Trung Hoa cổ đại thì cứ 12 năm lại có một năm Sửu và cứ 60 năm, chu kỳ của một năm Sửu nào đó sẽ được lặp lại như cũ. Chẳng hạn năm 1997 là năm Đinh Sửu thì đến năm 2057 mới lặp lại năm Đinh Sửu một lần nữa.
 |
|
Tượng gỗ và trâu. Ảnh: danang.gov.vn |
Người phương Đông đã tìm thấy và đặt tên cho bốn chòm sao, gồm 28 ngôi sao chính gọi là nhị thập bát tú, trong đó có sao Ngưu thuộc chòm sao Huyền Vũ nằm ở phương Bắc, ứng với hành thuỷ, thuộc về mùa Đông. Theo quan niệm của người phương Đông thì sao Ngưu, sao Đẩu là những ngôi sao sáng, rực rỡ. Nó thường được gắn cho những người có trí tuệ trác việt.
Trong quan niệm tôn giáo, đối với đạo Phật, con trâu cũng là một trong những linh thú. Nhiều đình chùa ở nước ta đã chạm khắc và tạc tượng trâu. Ngành khảo cổ học đã tìm thấy ở buổi đầu dựng nước có nhiều tượng trâu ở di chỉ Đình Chàng, sau đó là tượng trâu bằng đá ở chùa Kim Ngưu (Bắc Ninh), có chiều dài 102cm ở thế nằm và cao 88cm. Đến thời nhà Lý, đạo Phật trở thành quốc giáo thì ở chùa Phật Tích (Bắc Ninh) được xây dựng năm 1057 có cặp tượng trâu to bằng trâu thật, tạc trên đài sen ở sân chùa, hình rất thực và sống động. Thời Lê Trung Hưng, trong trào lưu phát triển mạnh nghệ thuật làng xã với các đình chùa, miếu mạo thì con trâu trở thành hình chạm trang trí khá phổ biến. Chùa Bút Tháp ở Bắc Ninh dựng năm 1647, tại lan can đá ở thượng điện và tháp Bảo Nghiêm đều có hình trâu chạm nổi. Ở tấm bia đá chùa Cảnh Phúc (Nam Định) dựng năm 1695 cũng có hình chạm con trâu đang nằm nghỉ.
 |
|
Trâu trong tác phẩm của họa sĩ Thành Chương |
Có thể nói, con trâu đối với nhà nông là "đầu cơ nghiệp", là người bạn thuỷ chung, gắn bó với con người từ hàng ngàn năm qua, cũng giống như cây tre gắn bó với con đường làng, mảnh vườn, góc sân của mỗi gia đình, mỗi làng quê Việt Nam.
|
"Đàn gảy tai trâu" xuất phát từ đâu?
Câu thành ngữ "đàn gảy tai trâu" ngụ ý rằng đưa điều hay ho tốt đẹp đến với đối tượng không có khả năng thưởng thức và cảm thụ thì cũng chỉ phí công vô ích mà thôi.
Câu thành ngữ này bắt nguồn từ tiếng Hán: "Đối ngưu đàn cầm". Chuyện rằng xưa có một người tên là Công Minh Nghĩa rất tinh thông nhạc lý và chơi đàn rất hay. Một ngày nọ, ông ta đang dạo chơi thì nhìn thấy một đàn trâu gặm cỏ. Tức cảnh sinh tình, ông đàn khúc "Thanh giác chi tao" - một bản nhạc vô cùng tao nhã. Tiếng đàn của Công Minh Nghĩa rất hay, nhưng lũ trâu vẫn bình thản gặm cỏ khiến ông rất bực. Sau khi quan sát thì ông nhận thấy không phải lũ trâu không nghe được mà vì khả năng cảm thụ âm nhạc của chúng rất kém. Ông bèn đàn một giai điệu quen thuộc thì chúng ngừng gặm cỏ và dỏng tai lên. Đến cuối đời Đông Hán, một người thông tuệ tên là Mâu Dung đã kể lại câu chuyện này cho các học trò Nho gia sau khi dùng những triết lý cao siêu để giảng kinh Phật mà họ cứ ngơ ngác. Từ đó "đàn gảy tai trâu" trở thành một câu thành ngữ, được sử dụng rộng rãi cho đến ngày nay. - (Theo Lê Ngọc) |
Diễn viên Anh Tuấn: “Bàn gì thì bàn, vợ tôi vẫn quyết theo ý cô ấy”
Giải trí - 6 giờ trướcNhiều năm cùng chung sống và làm việc nhưng "Đấu trí" là bộ phim đầu tiên có sự góp mặt chung của vợ chồng diễn viên Anh Tuấn - Nguyệt Hằng.
Gia đình chưa có thông tin thêm về tình hình nhạc sĩ Hồ Hoài Anh
Giải trí - 8 giờ trướcGiadinhNet - Nhạc sĩ Hồ Hoài Anh hiện tại vẫn chưa về Việt Nam. Trước đó, anh và diễn viên Hồng Đăng có chuyến công tác tại Tây Ban Nha.
Đức Tuấn tuổi 42: "Cho đến thời điểm này, tôi chẳng thiếu bất cứ điều gì trong cuộc sống"
Giải trí - 9 giờ trước"Gia đình số 1, âm nhạc số 2, thể dục thể thao số 3, người yêu Tuấn sẽ đứng sau nhiều số đấy", Đức Tuấn chia sẻ.
Thanh Sơn nói về vụ hai nghệ sĩ Việt ở Tây Ban Nha: Tất cả vẫn đang là nghi vấn, không nên bình luận lúc này
Giải trí - 10 giờ trướcGiadinhNet - Xuất hiện trong buổi họp báo ra mắt phim, diễn viên Thanh Sơn nhận được nhiều câu hỏi về vai diễn mới và cả việc đề nghị anh nêu quan điểm liên quan đến hai nghệ sĩ Việt bị cảnh sát bắt ở Tây Ban Nha.
Bất ngờ trước khối tài sản Ngọc Quyên tích cóp sau 10 năm giã từ showbiz
Giải trí - 11 giờ trước"Tôi từng hỏi mẹ nhiều lần rằng, tại sao mỗi con đường tôi đi đều nhiều khó khăn đến thế? Trải qua những thử thách, mỗi thành công dù nhỏ bé đều khiến tôi rất hạnh phúc", Ngọc Quyên tâm sự.
Lộ thiệp cưới độc đáo, Phương Uyên - Thanh Hà 'về chung một nhà'
Thế giới showbiz - 12 giờ trướcGiadinhNet - Phương Uyên và Thanh Hà lên kế hoạch tổ chức đám cưới ngày 15/9 tại California, Mỹ.
Nghệ sĩ Trà My và con trai như đôi bạn thân du ngoạn Đà Lạt
Giải trí - 13 giờ trướcGiadinhNet - Nhân dịp con trai nghỉ hè, nghệ sĩ Trà My đã dành tặng con một chuyến đi nghỉ dưỡng ở Đà Lạt. Hai mẹ con có những khoảnh khắc vô cùng tình cảm và lãng mạn tại xứ sở ngàn hoa.
Nhạc sĩ Hồ Hoài Anh, diễn viên Hồng Đăng đã có luật sư, đang chờ gặp thẩm phán
Giải trí - 13 giờ trướcThông tin được Thứ trưởng VHTT&DL Tạ Quang Đông cho biết vào sáng nay (5/7) tại họp báo công bố lệnh của Chủ tịch nước về 5 luật vừa được thông qua tại kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV.
Hôn nhân kín tiếng của 'ông hoàng phòng vé' Thái Hòa với vợ kém 11 tuổi
Giải trí - 15 giờ trướcHơn 10 năm kết hôn, Thái Hòa tự nhận may mắn vì cưới được người vợ đảm đang, khéo vun vén tổ ấm. Cả hai chưa bao giờ gây gổ to tiếng do thấu hiểu đối phương.
3 người con tài năng của Mỹ Linh - Anh Quân: Được cha mẹ cho học toàn trường đắt tiền
Giải trí - 16 giờ trướcGiadinhNet - Anna Trương, Mỹ Anh, Anh Duy là 3 người con tài giỏi của ca sĩ Mỹ Linh, nhạc sĩ Anh Quân. Để có những thành quả tốt đẹp như vậy, họ đều được bố mẹ trao cho cơ hội bằng những khoản đầu tư học phí khủng.
Hồng Đăng tin mới nhất: Có luật sư ở Tây Ban Nha, có tiếng nhưng không có hình ở "Thương ngày nắng về" tập 40
Giải tríGiadinhNet - Hồng Đăng trong tập 40 "Thương ngày nắng về" đã có tiếng nhưng không có hình. Hình ảnh của anh trong phim đã bị cắt. Ngoài ra, anh và nhạc sĩ Hồ Hoài Anh đã có luật sư gúp đỡ Tây Ban Nha.
