Các món đặc sản từ “con sida”
GiadinhNet - Cầu gai (ngư dân thường gọi đùa là con “sida”) dù có hình dạng gai góc lởm chởm nhưng từng được vua Minh Mạng xem là sản vật tiến cung.
 |
|
Từ cách chế biến đến cách ăn cầu gai đều rất công phu. Ảnh: TL |
Cầu gai (còn gọi là nhum, nhím biển, chôm chôm) là động vật thuộc loài nhuyễn thể, có họ với trai, sò và sống thành “thảm” ở các ghềnh đá ven biển và hải đảo Bình Định, Quảng Ngãi, Ninh Thuận, Phú Quốc (Kiên Giang)… Vì nó có hình cầu gai nên ngư dân gọi đùa là “con sida”. Ra biển mà giẫm phải nó, bị sây sát da thịt thì đau nhức vô cùng. Thế nhưng “con sida” đang là đặc sản quý bị săn lùng làm món ăn cho dân nhậu.
Theo ngư dân Vũ Văn Tuấn (Hoài Nhơn, Bình Định), mùa khai thác cầu gai từ cuối tháng 2 đến tháng 7 (âm lịch) - cũng là mùa sinh sản của nó và khi có mưa giông, sóng to gió lớn là dứt vụ. Săn bắt cầu gai dễ vì nó sống thành “thảm” trong hốc đá dọc những ghềnh đá ven bờ biển nước ấm, lẫn rong rêu. Càng gần cuối mùa, cầu gai càng chắc thịt và càng bị săn bắt nhiều. Việt Nam có nhiều loại cầu gai: Cầu gai mỡ, cầu gai ta, cầu gai sọ… loại nào gai cũng nhọn hoắt, dài 2- 10cm chi chít, bắn rất mạnh và xa tới vài gang tay.
Cầu gai ngon phải còn sống và tươi, còn cả vỏ giá mới cao, một con cầu gai loại lớn (to bằng quả cam sành nhưng dẹp, dày chừng đốt tay) bán tại chỗ cho nhà hàng là 8.000 đồng/con, nhỏ hơn thì 5.000 đồng/con, loại không còn vỏ thì giá thấp hơn nhiều. Chính vì giá bình dân nên dân nhậu gần đây rất ưa chuộng món quà từ biển này.
Ăn cầu gai chế biến lắm công phu từ khâu làm thịt, tới chế biến và cách ăn.
Trước kia Phú Quốc rất nhiều cầu gai, nhưng vì thấy chúng có hình thù kỳ dị nên ngư dân sợ độc, không dám ăn. Năm 2000, đầu bếp Tư Lừa của quán Gió Biển thấy đôi khỉ nuôi dùng đá đập vỏ để ăn phần ruột cầu gai, rồi có khách Nhật Bản, Pháp ngỏ ý muốn ăn cầu gai, anh mới học làm món cầu gai ăn sống chấm chanh ớt, mù tạt.
Sau này ngư dân mua cầu gai tươi sống về rửa sạch hết rong rêu, dùng dao bổ đôi rồi lấy cật tre mỏng nạo ruột, tách thịt, loại bỏ tạp chất là ăn sống luôn. Món này theo lời đồn đại của ngư dân thì ăn vào sẽ tạo nên sinh lực cường tráng, "ông ăn mà bà khen".
Mặc dù bên ngoài tua tủa gai nhưng trong thân lại là lớp thịt vàng ươm, gồm 12 múi cả trứng cả thịt. Con béo múi thịt đầy, màu tơ mỡ màng. Cầu gai ngon nhất là làm sạch rồi nướng trên bếp than hồng, chỉ một lúc là thơm phức, rắc thêm chút mỡ hành thì khỏi chê.
Ngư dân miền Trung thường kho cầu gai với trứng vịt hoặc chưng cách thủy để ăn cơm. Món chả cầu gai ăn một lần không thể quên được. Cách làm đơn giản là cho thịt cầu gai vào tô lớn, thêm tiêu, hành, nước mắm rồi đánh nhuyễn, đổ vào chảo dầu rán vàng ruộm, bốc mùi thơm, vớt ra, để ráo. Ăn cùng bánh đa (bánh tráng dày, có vừng), rau sống, chuối chát xắt mỏng.
Nhưng ngon nhất là mắm cầu gai có ở Quảng Ngãi, Bình Định. Anh Lê Văn Nhượng, chủ nhà hàng nổi Hoa Quỳnh (Quy Nhơn, Bình Định) chia sẻ cách làm mắm từ cầu gai là: Cho thịt cầu gai vào khạp đất, rải muối (không nhiều muối vì mất hương vị) và tiêu rồi đậy nắp kín. Để tạo mắm có hương vị riêng đặc sắc thì chỉ dùng tỏi và tiêu nguyên hạt. Rồi đem vùi vào bếp tro hoặc để nắng từ 10 đến 15 ngày là có mắm – thứ chất đặc sền sệt màu hồng đỏ ăn với thịt rọi cuốn bánh tráng, rau sống. Ngày mưa bão thức ăn khan hiếm, chỉ cần cơm trắng và đĩa mắm kèm với rau sống rất ngon cơm.
Sách “Đại Nam nhất thống chí” (tập II, Nhà xuất bản KHXH Hà Nội, 1970) có viết: “Mắm nhum (cầu gai) là sản vật ở các đảo ngoài biển. Khoảng đời Minh Mạng, đặt hộ mắm nhum 5 người, mỗi năm phải nộp 12 cân mắm nhum”. Mắm nhum thời ấy là thổ sản ở Quảng Ngãi triều đình đặt “hộ” và bắt buộc phải cống bằng vật, không được dùng tiền để thay. Vì lẽ này mắm nhum còn được gọi là "mắm tiền" hoặc "mắm tiến".
Nhưng ThS.BS Trần Thuấn, Bệnh viện Xanh Pôn Hà Nội cho biết, trong sách thuốc của giáo sư Đỗ Tất Lợi không có thông tin nói về ăn cầu gai sẽ tăng cường bản lĩnh đàn ông - đó chỉ là kinh nghiệm dân gian, còn khoa học thì chưa có nghiên cứu và kiểm nghiệm.
Theo kinh nghiệm của các ngư dân đi biển lâu năm, cầu gai rất dễ gãy gai, mỗi gai bao bọc bởi những lớp tế bào hạch tiết ra một dịch có chất độc. Nếu bị cầu gai bắn, gai gãy lại trong da thường gây biến chứng, vết thương sau khi bị gai đâm sẽ đau, sưng, khó chịu, khỏi rồi lại tái phát, phải dùng kháng sinh, thuốc giảm đau nếu không hiệu quả sẽ phải giải phẫu. Triệu chứng dính gai thường đau nhói, nhức và vùng da, thịt bị đâm sưng đỏ, vài phút sau sẽ có cảm giác tê và bắp thịt bị bại, khó thở… kéo dài cả giờ, nhưng chưa xảy ra trường hợp tử vong.
Khi bị gai cầu gai đâm: Dùng nhíp gỡ các mảnh gai mắt nhìn thấy. Không nên nặn gai hay đè trên vết đâm vì sẽ không lấy ra được hoặc dùng dao cạo để cạo nhẹ vùng da bị gai đâm (gỡ gai nhằm ngăn độc chất tiếp tục tiết ra). Nếu gai đâm sâu vào da, nhất là gần khớp xương, sợi thần kinh và mạch máu thì phải tới cơ sở để được xử lý.
Chuyên gia Bộ Y tế nói gì về thông tin vaccine AstraZeneca COVID-19 có thể dẫn đến nguy cơ đông máu?
Sống khỏe - 7 phút trướcTheo PGS.TS Lương Ngọc Khuê: Ban đầu khi triển khai tiêm vaccine COVID-19, chúng ta rất thận trọng, Bộ Y tế đã xây dựng quy trình tiêm chủng, người tiêm phải đo huyết áp, khám sàng lọc trước khi tiêm, theo dõi sau tiêm tại điểm tiêm.
MS 924: Xót thương hoàn cảnh nam thanh niên mồ côi bố không may bị tai nạn, tính mạng đang nguy kịch
Cảnh ngộ - 39 phút trướcGĐXH – Vì bố mất sớm và hoàn cảnh kinh tế khó khăn nên Định từ bỏ ước mơ, xin học nghề để làm thêm phụ mẹ chăm ông, bà già yếu, bị mù. Số phận nghiệt ngã khi đang đi làm thì Định bị tai nạn. Tính mạng của em hiện nguy kịch, trong khi gia đình không lo nổi chi phí điều trị cho em.
Giá vàng hôm nay 3/5: Vàng nhẫn Bảo Tín Minh Châu, Doji, PNJ giảm liên tiếp, vàng SJC tăng trước phiên đấu giá
Giá cả thị trường - 39 phút trướcGĐXH - Giá vàng hôm nay trong nước vàng SJC tiếp tục tăng nhẹ, lên trên 85,2 triệu đồng/lượng, trong khi vàng nhẫn vẫn giảm.
Hàng ngàn thí sinh có cơ hội nhận học bổng từ 50 - 100% học phí nếu biết những thông tin này
Giáo dục - 43 phút trướcGĐXH - Học sinh THPT có tài năng trong lĩnh vực học tập, văn hoá nghệ thuật, thể thao và hoạt động cộng đồng đều có học bổng trong suốt thời gian học tại trường Đại học FPT.
Cho con về nhà ngoại mấy hôm, vừa lên đã bị bố chồng họp gấp gia đình dọa từ mặt vì lý do bất ngờ
Tâm sự - 49 phút trướcGĐXH - Bị bố chồng phê bình trong cuộc họp gia đình, tôi vừa bất ngờ vừa ấm ức vì oan uổng.
Từ 5/5, đồng loạt thu phí không dừng tại 5 sân bay lớn
Thời sự - 56 phút trướcTheo Tổng công ty Cảng Hàng không Việt Nam (ACV), từ ngày 5/5/2024, đơn vị sẽ chính thức triển khai và đồng loạt thu phí không dừng (ETC) tại 5 sân bay: Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng, Cát Bi, Phú Bài.
Vì sao cần bổ sung vitamin D khi bị viêm khớp dạng thấp?
Sống khỏe - 1 giờ trướcViêm khớp dạng thấp khiến người bệnh bị đau khớp, mệt mỏi, yếu cơ, giảm chuyển động khớp… Việc bổ sung đủ lượng vitamin D cần thiết có thể giúp người bệnh giảm các triệu chứng này và hạn chế nguy cơ biến chứng của bệnh.
Chi tiết xe số mới của Honda xịn hơn Wave Alpha, đặc biệt giá bán mới khiến Future và Wave RSX lép vế
Giá cả thị trường - 1 giờ trướcGĐXH - Xe số mới của Honda sở hữu thiết kế cực kỳ độc đáo, cá tính hơn Wave Alpha, Future và Wave RSX cùng những trang bị khá xịn sò.
NSND Việt Anh lên tiếng về tranh cãi
Giải trí - 1 giờ trướcNSND Việt Anh thừa nhận ông dùng từ chưa chính xác nên dẫn đến hiểu lầm, tranh cãi không đáng có.
Vận đào hoa sẽ quấn lấy 6 con giáp này trong năm 2024
Gia đình - 1 giờ trướcGĐXH - Trong số 12 con giáp, có một số tuổi may mắn, dường như họ luôn tìm được tình yêu đích thực mà không cần nỗ lực nhiều.
Chuẩn bị kết hôn, tôi lại muốn chia tay khi nhận ra bố chồng tương lai là ai
Tâm sựGĐXH - Người đàn ông đã khiến gia đình tôi căm ghét, giờ đây lại có thể là bố chồng tương lai của tôi.
