Các vấn nạn của xã hội: Gốc không tốt thì cây đổ

LTS: Ngày 4/4/2001 Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định 72/2001/QĐ-TTG, lấy ngày 28/6 hàng năm là Ngày Gia đình Việt Nam. Mới đây, 29/05/2012, Thủ tướng đã ra Quyết định số 629/QĐ-TTg, phê duyệt Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của gia đình và công tác gia đình trong giai đoạn hiện nay. Nhân Ngày Gia đình Việt Nam, Báo Gia đình & Xã hội thực hiện chuyên đề về chủ đề này (từ trang 12 đến trang 22), hy vọng khắc họa được một vài nét chấm phá về gia đình Việt, để độc giả cùng đọc và suy ngẫm…

TS. Trịnh Hòa Bình: “Đạo đức, tinh thần nhân văn là nền tảng, là cái gốc của xã hội loài người, nếu gốc không tốt thì cây đổ là đương nhiên”.

Phải chăng chúng ta cần có thêm các quyết sách trong lĩnh vực gia đình, thưa ông?

- Đúng là như vậy. Vấn đề gia đình cần được coi trọng, ưu tiên. Trước đây, khi Ủy ban Dân số, Gia đình & Trẻ em chưa thành  lập, chúng ta chưa có một cơ quan quản lý nhà nước nào về gia đình. Sau khi Ủy ban này ra đời thì có Vụ Gia đình trực thuộc. Bây giờ Ủy ban Dân số, Gia đình & Trẻ em bị giải thể, chức năng quản lý Nhà nước về gia đình được chuyển về Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Theo tôi, sự xé lẻ này đã gây ảnh hưởng không nhỏ, khiến chưa giải quyết được những vấn đề đa chiều của gia đình…

Cách đây hơn 10 năm, Thủ tướng chính phủ quyết định lấy ngày 28/6 hằng năm là Ngày Gia đình Việt Nam, nhằm tôn vinh, củng cố lưu giữ  các giá trị tốt đẹp của gia đình Việt Nam. Ông đánh giá các hoạt động trong ngày này thế nào?

- Về ý nghĩa thì rất tốt, nhưng ở một số nơi, không chỉ Ngày Gia đình mà nhiều hoạt động khác liên quan đến gia đình còn nhạt nhòa, mang tính bề nổi, hình thức. Rõ nhất là câu chuyện danh hiệu Gia đình văn hóa. Có nơi người ta đưa ra chỉ tiêu xã này, phường kia phải đạt bao nhiêu phần trăm Gia đình văn hóa. Bên cạnh đó thì cách thức công nhận Gia đình văn hóa tại một số địa phương cũng diễn ra đầy bi hài. Tổ trưởng tổ dân phố phát cho mỗi nhà một tờ khai, khai xong bình xét qua loa rồi cấp bằng Gia đình văn hóa. Gia đình nào không được cấp thì coi như gia đình đó… không có văn hóa. Cách làm hình thức đôi khi trở thành trò cười cho thiên hạ, như việc treo biển gia đình văn hóa ở Hà Đông (Hà Nội) mà dư luận đã từng lên tiếng mấy năm trước đây. Với cách thức như vậy, việc tuyên dương Gia đình văn hóa đã không thực chất, chỉ mang ý nghĩa “đánh trống ghi tên”.

Không thể để gia đình tự bơi

GS xã hội học Lê Thị Quý đã từng đề đạt ý kiến trước Quốc hội về việc cần thiết phải thành lập Bộ Gia đình. Quan điểm của ông về vấn đề này thế nào? Trên thế giới hiện nay có quốc gia nào có Bộ Gia đình không, thưa ông?

Trước sự đe dọa của “làn sóng thứ ba” đó, theo ông, chúng ta cần phải làm gì? Có ý kiến cho rằng, vấn đề gia đình là của... riêng gia đình, ông nghĩ sao về điều này?

- Đã là vấn đề mang tính phổ rộng thì không thể nói là của riêng từng gia đình được. Trong bối cảnh xã hội hiện nay, cơ quan quản lý Nhà nước phải có chiến lược, chủ trương thì mới có thể giải quyết được những thách thức về mặt gia đình. Vai trò và trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước là thông qua những chính sách và chủ trương, dùng những thiết chế để tác động tới gia đình. Ví dụ thiết chế pháp luật có tính chất răn đe, thiết chế giáo dục có tính chất bồi đắp, truyền bá những giá trị nhân văn tốt đẹp vv... Bởi vậy những chính sách về gia đình không nên chung chung mà phải tác động vào các thiết chế khác. Những sự kết dính này chỉ có thể giải quyết được từ tầm vĩ mô, không thể để tự gia đình “bơi” được.

Mới đây Thủ tướng chính phủ đã ban hành Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn 2030, với đề án mở màn đầu tiên là “Đề án giáo dục Quốc gia về đời sống gia đình”. Ông có đánh giá gì về sự kiện này?

- Đây là dấu hiệu rất tốt. Sự đổi mới từ hệ thống chính trị sẽ tác động ngay đến gia đình. Bởi nếu hệ thống chính trị không thay đổi thì những điều rao giảng trong gia đình không có tác dụng. Không có một cam kết chính trị đủ mạnh thì rất khó để giải quyết những vấn đề gia đình hiện nay.