Dân số VN sau 25 năm đổi mới: Cách mạng trong lĩnh vực sinh sản
GiadinhNet - 25 năm qua, Việt Nam không chỉ quyết liệt đổi mới chính sách kinh tế và thu được những thành tựu to lớn trong lĩnh vực này mà còn quyết liệt trong chính sách dân số.
Đổi mới kinh tế, đẩy mạnh KHHGĐ thúc đẩy phát triển bền vững
25 năm qua, Việt Nam không chỉ quyết liệt đổi mới chính sách kinh tế và thu được những thành tựu to lớn trong lĩnh vực này mà còn quyết liệt trong chính sách dân số.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 - Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VII) đã chỉ rõ: "Sự gia tăng dân số quá nhanh là một trong những nguyên nhân quan trọng cản trở tốc độ phát triển kinh tế - xã hội, gây khó khăn lớn cho việc cải thiện đời sống, hạn chế điều kiện phát triển về trí tuệ, văn hóa và thể lực của giống nòi. Nếu xu hướng này cứ tiếp tục diễn ra thì trong tương lai không xa, đất nước sẽ đứng trước những khó khăn rất lớn, thậm chí những nguy cơ về nhiều mặt".
![]() |
Kết quả của Chương trình DS-KHHGĐ trong những năm qua đã tác động to lớn đến tăng trưởng kinh tế, tiến bộ xã hội và bảo vệ môi trường. Trong ảnh: Cán bộ dân số huyện Hoài Nhơn (Bình Định) truyền thông KHHGĐ cho ngư dân trong khuôn khổ Đề án 52).
Ảnh: Dương Ngọc |
Đóng góp to lớn của việc giảm mức sinh
Mục tiêu kinh tế cốt lõi ở các nước nghèo là nâng cao tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước (GDP) bình quân đầu người để nhanh chóng cải thiện đời sống nhân dân. Ở Việt Nam, mức sinh giảm đã đóng góp to lớn vào việc thực hiện mục tiêu này.
Sau 20 năm (1990 - 2010), GDP đã gấp 4,12 lần nhưng quy mô dân số chỉ tăng 1,32 lần, nên GDP bình quân đầu người tăng 3,12 lần. Nếu duy trì mức sinh như năm 1989 thì dân số năm 2010 sẽ là 104,4 triệu người, do đó GDP bình quân đầu người chỉ tăng 2,57 lần. Như vậy, kết quả Chương trình Mục tiêu Quốc gia trong 20 năm qua đã trực tiếp làm tăng GDP bình quân đầu người tới khoảng 2,8% mỗi năm. Rõ ràng cùng với đổi mới kinh tế, những nỗ lực KHHGĐ đã góp phần đáng kể đưa nước ta thoát khỏi tình trạng đói nghèo và trở thành nước có thu nhập trung bình.
Mức sinh giảm nên số dân trong độ tuổi học phổ thông giảm. Kết quả là từ năm 2001 đến 2010, số học sinh phổ thông giảm ở tất cả các cấp và tổng số giảm là 3.062,8 ngàn.
Mức sinh giảm không chỉ tạo ra khả năng tiết kiệm nhân lực, vật lực, tài lực mà còn góp phần tháo gỡ sức ép về dân số đối với ngành giáo dục, tạo điều kiện thu hẹp quy mô để nâng cao chất lượng giống nòi. Hơn nữa, do chỉ có 2 con nên các gia đình có thể tạo mọi điều kiện tốt nhất có thể để chăm lo cho con cái học hành.
Kết quả là tỷ lệ nữ sinh trong các trường phổ thông cũng như trong các trường trung học chuyên nghiệp, cao đẳng và đại học đã tương đương với học sinh nam. Bình đẳng giới trong giáo dục là cơ sở vững chắc để phụ nữ nâng cao năng lực và thực hiện bình đẳng toàn diện và đầy đủ.
Mức sinh giảm ngăn chặn đà giảm sâu một số chỉ tiêu về tài nguyên, môi trường. Rừng có ý nghĩa lớn đối với phát triển bền vững nhưng rừng của nước ta đã bị suy giảm nghiêm trọng. Từ năm 1943 đến năm 1990 diện tích rừng bình quân đầu người ở nước ta giảm từ 0,64 ha/người xuống 0,14 ha/người. Tuy nhiên, 20 năm trở lại đây, tỷ lệ tăng dân số giảm xuống đồng thời đẩy mạnh việc trồng rừng nên chỉ tiêu này tại các thời điểm 1995 và 2009 vẫn giữ được ở mức 0,13 ha/người.
Như vậy, có thể khẳng định: Kết quả của Chương trình DS-KHHGĐ trong những năm qua đã tác động toàn diện, to lớn đến tăng trưởng kinh tế, tiến bộ xã hội và bảo vệ môi trường- tức là góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.
Hiệu quả ấn tượng của việc thực hiện Chương trình Mục tiêu Quốc gia về dân số - Nếu mỗi lớp học có 35 học sinh, mỗi phòng học, học 2 ca thì đã có thể tiết kiệm khoảng 43.754 phòng học. - Bình quân 18 học sinh có 1 giáo viên dạy trực tiếp (như năm học 2010-2011) thì đã có thể tiết kiệm hơn 17 vạn giáo viên phổ thông. - Giả sử bình quân lương của giáo viên phổ thông là 3.000.000 đồng/người /tháng thì một năm Nhà nước tiết kiệm 6.120 tỷ đồng. Trong khi đó, kinh phí dành cho Chương trình mục tiêu Quốc gia trong suốt 20 năm qua chỉ là 8.400 tỷ. |
Trong khi đó 70% dân số nước ta ở nông thôn, hơn một nửa lao động làm nông nghiệp- tức là cơ sở kinh tế - xã hội của nhu cầu nhiều con vẫn còn nguyên giá trị, khả năng tiềm ẩn bùng nổ dân số vẫn khá lớn, không thể chủ quan buông lỏng quản lý.
Tuy mức sinh của Việt Nam đã giảm nhưng rất khác nhau giữa các tỉnh, các vùng. Sự mất cân đối giới tính ở trẻ em và trẻ sơ sinh có dấu hiệu nghiêm trọng và ngày càng tăng. Năm 2010, trong số trẻ em được sinh ra, cứ 100 bé gái sinh, tương ứng lại có tới 111,2 bé trai. Hậu quả dân số, xã hội của tình trạng này là không nhỏ.
Dân số nước ta phân bố không đều, các luồng vốn đầu tư tập trung vào Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Hồng. Biến đổi khí hậu và mực nước biển dâng cũng khác nhau giữa các địa phương nên di dân tự do diễn ra ngày càng mạnh mẽ. Số người di cư ngày càng tăng và đã tăng 50% trong 10 năm trở lại đây. Tình trạng này đã góp phần đẩy nhanh tốc độ đô thị hóa.
Những hiện tượng này đang tác động mạnh đến sự phát triển của cả nơi "xuất cư" và nơi "nhập cư". Quản lý các dòng di cư dường như vẫn còn yếu ngay ở khâu cơ bản nhất: Nắm được số liệu! Ở các tỉnh có số người nhập cư nhiều, cuộc Tổng điều tra Dân số và nhà ở năm 2009 cho thấy có sự "vênh lớn" giữa số liệu tổng điều tra dân số với số liệu của cơ quan chức năng trước đó.
Chất lượng dân số của chúng ta tăng lên nhưng chưa cao. Chỉ số phát triển con người (HDI) theo cách tính mới của Liên Hợp Quốc chỉ đạt 0,496 vào năm 1990, tăng lên 0,597 năm 2000 và 0,656 năm 2010. Việt Nam đã được xếp vào loại có HDI trung bình nhưng vẫn xếp thứ 92 trong số 136 nước so sánh. Để thoát khỏi "bẫy thu nhập trung bình" thì giải pháp nâng cao chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực mang tính quyết định.

Hậu Giang: Tọa đàm về chăm sóc sức khỏe sinh sản cho nữ cán bộ viên chức
Dân số và phát triển - 9 giờ trướcGĐXH – Hội Liên hiệp Phụ nữ Hậu Giang vừa phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Y tế, Liên đoàn Lao động tỉnh tổ chức Tọa đàm “Chăm sóc sức khỏe sinh sản cho nữ cán bộ, công chức, viên chức” năm 2023.

Những rủi ro về sức khỏe khi mẹ bầu nuôi thú cưng
Dân số và phát triển - 14 giờ trướcKhi mang thai hoặc mới sinh con không phải là thời điểm tốt nhất để nuôi chó và mèo. Một số vật nuôi tiềm ẩn những rủi ro về sự an toàn và sức khỏe mà phụ nữ mang thai cần chú ý.

Nghệ An: Ý nghĩa hội thi "Người cao tuổi sống vui sống khỏe"
Dân số và phát triển - 1 ngày trướcGĐXH - Hội thi góp phần nâng cao hiểu biết cho cán bộ và nhân dân về chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước liên quan đến người cao tuổi. Đồng thời thể hiện trách nhiệm của cá nhân, gia đình và xã hội trong việc cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần nhằm góp phần phát huy và nâng cao chất lượng cuộc sống của người cao tuổi.

5 dấu hiệu sớm cảnh báo ung thư cổ tử cung, dù nhẹ cũng không nên bỏ qua
Dân số và phát triển - 1 ngày trướcỞ giai đoạn đầu, ung thư cổ tử cung không có quá nhiều biểu hiện rõ ràng, chị em cần đặc biệt lưu ý đến những khác thường trong cơ thể để từ đó phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Giao lưu trực tuyến: Các mô hình lồng ghép truyền thông dân số, chăm sóc sức khoẻ sinh sản tại địa phương
Dân số và phát triển - 1 ngày trướcGĐXH – Các chuyên gia nhận định, sức khỏe sinh sản của vị thành niên, thanh niên được coi là một trong những yếu tố quan trọng có ý nghĩa quyết định đến chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực và tương lai của giống nòi.

Người mắc hội chứng tiền kinh nguyệt tăng nguy cơ mãn kinh sớm
Dân số và phát triển - 2 ngày trướcTheo một nghiên cứu mới công bố, những người bị hội chứng tiền kinh nguyệt (hay PMD) gồm các khó chịu trước thời kỳ kinh nguyệt như chuột rút, đau đầu, trầm cảm và rối loạn tâm trạng nghiêm trọng có nguy cơ mãn kinh sớm cao hơn gấp đôi.

Nhiều hoạt động thiết thực hưởng ứng Ngày Tránh thai thế giới 26/9/2023
Dân số và phát triển - 3 ngày trướcGĐXH – Ngày Tránh thai thế giới 26/9 năm nay với chủ đề “Hãy lựa chọn cho mình một biện pháp tránh thai phù hợp để tránh mang thai ngoài ý muốn” được nhiều địa phương hưởng ứng với nhiều hoạt động thiết thực.

Những lưu ý về dinh dưỡng ở người nhiễm HIV/AIDS
Dân số và phát triển - 3 ngày trướcDinh dưỡng tốt rất quan trọng với người nhiễm HIV, đặc biệt là trong giai đoạn cơ thể suy yếu, mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội...

Sử dụng liên tục thuốc tránh thai khẩn cấp, đau bụng dữ dội, rối loạn kinh nguyệt
Dân số và phát triển - 4 ngày trướcThuốc tránh thai khẩn cấp chỉ nên sử dụng trong tình huống khẩn cấp. Việc lạm dụng, sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp thường xuyên có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm...

4 loại gia vị có lợi cho sức khỏe mẹ bầu và thai nhi
Dân số và phát triển - 5 ngày trướcGia vị có một vị trí rất đặc biệt trong cách chế biến món ăn. Nhiều người cho rằng, khi mang thai không nên ăn các loại gia vị cay, nóng nhưng có 4 loại gia vị dưới đây lại có lợi cho sức khỏe mẹ bầu và thai nhi.

5 dấu hiệu sớm cảnh báo ung thư cổ tử cung, dù nhẹ cũng không nên bỏ qua
Dân số và phát triểnỞ giai đoạn đầu, ung thư cổ tử cung không có quá nhiều biểu hiện rõ ràng, chị em cần đặc biệt lưu ý đến những khác thường trong cơ thể để từ đó phát hiện sớm và điều trị kịp thời.