Mang thai vị thành niên: Cần có sự quan tâm toàn diện

Các bác sĩ tư vấn kiến thức giới tính cho trẻ vị thành niên.

Thưa ông, mang thai ở lứa tuổi vị thành niên được nhìn nhận là thách thức lớn cho công tác dân số. Xin ông cho biết thực trạng về mang thai ở tuổi vị thành niên (VTN) tại Việt Nam ?

- Theo Tổng cục Dân số-KHHGĐ, mặc dù tỷ lệ nạo phá thai ở Việt Nam trong 10 năm trở lại đây giảm, nhưng tỷ lệ nạo phá thai ở trẻ VTN, thanh niên lại có dấu hiệu gia tăng - chiếm hơn 20% các trường hợp nạo phá thai. Cụ thể, báo cáo của Bệnh viện Phụ sản Trung ương tại một cuộc hội thảo được tổ chức mới đây cho thấy, thực trạng phá thai to ở VTN chiếm tỷ lệ khá cao, hơn 10% trong tổng số ca phá thai; các trường hợp phá thai to trên gặp nhiều nhất ở đối tượng học sinh, sinh viên. Còn theo báo cáo của Trung tâm Chăm sóc SKSS TP Hồ Chí Minh năm 2012, cứ 100 trường hợp trẻ sinh ra sống lại có 73 trường hợp nạo phá thai, trong đó 2,4% là VTN… Điều đáng lưu ý, đây mới chỉ là thống kê từ các bệnh viện khu vực nhà nước, còn số liệu từ các bệnh viện tư, phòng khám tư thì không thống kê được…

Bác sĩ Mai Xuân Phương.

Các kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, độ tuổi quan hệ tình dục lần đầu ở VTN Việt Nam ngày càng sớm. Tuy nhiên, kiến thức của VTN về phòng tránh thai, HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác vẫn còn rất hạn chế - chỉ có khoảng 20,7% sử dụng biện pháp tránh thai trong lần quan hệ tình dục đầu tiên.

Theo các chuyên gia y tế - dân số, với con số mang thai vị thành niên và nạo hút thai nêu trên, Việt Nam là nước có tỷ lệ nạo phá thai ở tuổi VTN cao nhất Đông Nam Á và đứng thứ 5 trên thế giới. Đây không chỉ là một gánh nặng, thách thức lớn cho công tác dân số nước ta, mà đáng lưu tâm hơn là nó để lại những hậu quả nghiêm trọng cho thế hệ trẻ - những chủ nhân tương lai của đất nước.

Chúng tôi nhận thấy, nhu cầu sử dụng các biện pháp tránh thai (BPTT) trong thanh thiếu niên còn rất cao, đặc biệt trong nhóm thanh thiếu niên chưa kết hôn từ 15 đến 24 tuổi. Nhiều VTN, TN có quan hệ tình dục sớm và có những bạn đã mang thai ở tuổi 15- 16, thậm chí ở tuổi 12 - 13, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, đồng bào một số dân tộc thiểu số có tập quán tảo hôn. Kết quả là các bạn sinh con rất sớm và không có cơ hội tiếp tục học tập và phát triển nghề nghiệp như các bạn đồng lứa.

Việc kết hôn và mang thai sớm ảnh hưởng như thế nào tới tâm sinh lý của các em gái?

- Các nghiên cứu đã cho thấy trẻ em gái VTN kết hôn sớm và làm mẹ khi còn nhỏ tuổi sẽ gặp nhiều khó khăn trong suốt cuộc đời của mình. Thực tế, tai biến từ mang thai và sinh con ở tuổi VTN tiếp tục là nguyên nhân tử vong hàng đầu của trẻ em gái VTN ở các nước thu nhập thấp và thu nhập trung bình.

Không chỉ đơn thuần là một vấn đề về sức khỏe, mang thai ở tuổi VTN làm mất đi tiềm năng ở các em, rút ngắn cơ hội học hành, đánh mất hoặc hạn chế sự lựa chọn của các em trong cuộc sống hay khiến những bà mẹ trẻ và cộng  đồng nơi họ sinh sống chìm trong cảnh đói nghèo…  

Chiến lược giáo dục, chăm sóc sức khỏe cho giới trẻ

Theo ông đâu là nguyên nhân chính dẫn đến những tình trạng này?

- Một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng trên là do VTN/TN thiếu thông tin về SKSS/SKTD cũng như thiếu người cung cấp thông tin về chủ đề này.

Ngoài ra, các bậc cha mẹ, gia đình và xã hội thường e ngại, né tránh khi đề cập đến chủ đề này để giúp các em có nhận thức đúng về vấn đề SKSS/SKTD. Đặc biệt hệ thống dịch vụ thân thiện với VTN/TN còn quá mỏng, chưa đáp ứng nhu cầu. Bên cạnh đó, tình trạng mang thai không mong muốn ở tuổi VTN, phá thai không an toàn, mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục vẫn còn cao và có xu hướng gia tăng. Hầu hết VTN/TN mang thai ngoài ý muốn do họ không sử dụng các BPTT hoặc sử dụng không đúng cách. Việc tiếp cận dịch vụ  dịch vụ SKSS, các dịch vụ xét nghiệm, khám và điều trị về các bệnh lây truyền qua đường tình dục còn ít được VTN/TN biết đến do thiếu thông tin và quảng bá rộng rãi trong cộng đồng. Trong cộng đồng, các cặp vợ chồng có thể dễ dàng nhận miễn phí, mua với giá tiếp thị xã hội bao cao su viên uống tránh thai từ nhiều nguồn khác nhau (ngành dân số, hội phụ nữ, Hội KHHGĐ, trạm y tế xã, phường, thị trường tự do…).

Tuy nhiên, VTN/TN lại không dễ dàng để có thể tiếp cận với các nguồn cung cấp bao cao su và viên uống tránh thai từ các nguồn này. Ngoài ra, hệ thống y tế nhà nước chưa có được các cơ sở cung cấp dịch vụ dành riêng cho VTN/TN, đặc biệt là VTN/TN chưa lập gia đình.

Tổng cục DS-KHHGĐ đã, đang và sẽ làm gì để góp phần thay đổi và giảm thiểu tình trạng mang thai ở tuổi vị thành niên đặc biệt là đối tượng VTN/TN ở vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng ven biển, hải đảo ?

Một chương trình "Giao lưu Hành trang giới tính" cho trẻ Vị thành niên.

Trẻ vị thành niên tìm hiểu tài liệu về sức khỏe sinh sản.

Bên cạnh đó, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm đẩy mạnh công tác chăm sóc SKSS VTN/TN. Bộ Y tế đã và đang chú ý tiếp cận nhiều hơn đến nhóm VTN/TN thông qua việc chủ trì và phối hợp tổ chức triển khai các mô hình cung cấp kiến thức, kỹ năng và dịch vụ về DS-SKSS/SKTD cho VTN/TN.

Xin cảm ơn ông!

P.V (Thực hiện)