Mối tình thơ giữa Lệ Ngải và Phạm Tiến Duật
GiadinhNet - Cuối năm 1971, khi ý định vào Tây Nguyên để phục vụ anh em chiến sỹ trong đó không thành do có quá nhiều thành viên trong đoàn bị ốm và sốt rét. Đoàn văn công dã chiến buộc phải quay ra Bộ Tư lệnh tiền phương ở Savanakhet (Lào) để chữa bệnh và đón Tết.
Đó cũng là cái Tết xa nhà đầu tiên của bà Lệ Ngải khi bà vừa bước vào tuổi 19. Cũng trong dịp này, một mối tình thơ ngắn ngủi nhưng đầy lãng mạn giữa bà với nhà thơ Phạm Tiến Duật đã diễn ra. Cho đến bây giờ bài thơ của nhà thơ Phạm Tiến Duật làm tặng bà sau 37 năm vẫn được bà thuộc làu làu từng câu chữ.
 Dù đã về hưu nhưng bà Lệ Ngải vẫn là một "cây" quan họ có tiếng ở Bắc Ninh. |
Đón giao thừa dưới lòng đất
Lần đầu tiên, sau những tháng ngày vật lộn trên khắp các chiến trường, đoàn văn công dã chiến được ưu tiên về ăn Tết cùng cán bộ và chiến sỹ Bộ Tư lệnh tiền phương ở Savanakhet (Lào). Không khí ấm cúng, gần gũi của tình quân dân đã giúp mọi người trong đoàn nhanh chóng lấy lại cân bằng để đón một cái Tết thật ý nghĩa.
Bà Ngải kể, toàn Bộ Tư lệnh tiền phương được đón Tết trong một hội trường cực kỳ rộng lớn. Hội trường được thiết kế chìm dưới lòng một quả núi để giữ an toàn, có sức chứa tới hàng mấy trăm người. Bên trong hầm đèn nêông, đèn màu được lắp đặt đầy đủ, sáng rực như Nhà hát lớn Hà Nội thời bấy giờ. Ngoài ra, còn có sân khấu, phông màn và hệ thống âm thanh rất hiện đại. Cùng ăn Tết lúc đó có rất nhiều anh em chiến sỹ thuộc các tiểu, trung đoàn và một số tướng lĩnh. Đặc biệt là có tướng Đồng Sỹ Nguyên - lúc bấy giờ là Tư lệnh Đoàn 559.
Mặc dù không thật đầy đủ như khi đón Tết ở miền Bắc nhưng các cán bộ, chiến sỹ đã cố gắng hết sức có được bánh chưng, dưa hành, thịt kho tàu, mứt, bánh qui, kẹo, trà... để anh em được đón một cái Tết thật đầy đủ như ở quê nhà. Toàn bộ những thực phẩm này đã được các đoàn xe bí mật chở vào từ cách đó hơn một tháng. Càng nhìn thấy thức ăn, bà Ngải lại càng thương anh em nơi các chiến trường ở xa. Nhớ lại những lúc cùng anh em sẻ chung một bát cơm nguội, húp chung tô canh đắng nấu bằng nước lã với măng rừng mà bà chảy nước mắt.
Thấy thế, tướng Đồng Sỹ Nguyên vội vàng giới thiệu bà cùng nhà thơ Phạm Tiến Duật cũng có mặt trong hội trường hôm đó lên đọc thơ và hát quan họ cho anh em chiến sỹ cùng nghe.
"Lúc đó tôi đang đứng lẳng lặng bên một góc phòng thì nghe thấy tướng Đồng Sỹ Nguyên giới thiệu anh Phạm Tiến Duật và tôi lên sân khấu. Ông bảo: Đón Tết với chúng ta hôm nay ngoài nhà thơ còn có cả một số anh chị em văn công của miền Bắc, để thay đổi không khí xin mời các đồng chí bước lên sân khấu để thể hiện một vài tiết mục cho không khí xuân thêm vui vẻ... Tôi lúc đó vì quá bất ngờ nên lau vội nước mắt, chân bước lên sân khấu mà mặt thì đỏ nhừ. Một số chiến sỹ thấy thế đứng ở dưới cứ trêu "con gái quan họ có khác, má hồng môi thắm duyên ơi là duyên"!" - bà Ngải nhớ lại.
Hôm đó, lần đầu tiên bà gặp nhà thơ Phạm Tiến Duật - người mà bà từng thần tượng qua những trang thơ đẫm chất lính khi bà còn học cấp III. Sau khi đọc xong một số bài thơ, nhà thơ Phạm Tiến Duật nhìn bà nở một nụ cười đầy ẩn ý rồi lẳng lặng bước xuống sân khấu, còn bà với người bạn đồng nghiệp lại tiếp tục với những khúc dân ca quan họ quen thuộc của mình.
Bài thơ tình không kịp trao tay
Sau đêm giao thừa đón Tết "dưới lòng đất", nhà thơ Phạm Tiến Duật trở lại đơn vị cách đó khoảng 3km còn bà Lệ Ngải thì quay về Bộ Tư lệnh tiền phương cùng với các bạn đồng nghiệp trong đoàn.
Một hôm, giữa lúc trời đang nắng to, anh chị em trong đoàn đang sửa soạn để chuẩn bị đi xuống một số đơn vị biểu diễn thì nhà thơ Phạm Tiến Duật tay cầm một bó lá méo (một loại lá mọc trong rừng sâu, có vị chua chua, thường dùng để nấu canh hoặc ăn sống - PV) rất to mang đến tặng bà Ngải.
"Lá méo là loại lá chị em chúng tôi thường rất thích ăn vì nó mọng nước, lại có vị chua chua. Nhiều lần mấy chị em rủ nhau vào rừng tìm loại lá này mà không tìm được. Hôm anh Duật mang lá đến chị em chúng tôi, ai cũng bất ngờ vì không hiểu sao anh ấy lại biết chúng tôi thích ăn loại lá này. Khi đến nơi, miệng anh cười tủm tỉm, rất duyên. Anh trao bó lá méo cho tôi rồi bảo như phân trần "không biết các em thì thế nào vì anh thấy các cô miền Bắc vào đây rất thích lá này nên anh mang cho các em một ít ăn cho đỡ thèm". Mọi người trong đoàn lúc đó ai cũng đổ ánh nhìn về tôi khiến tôi bối rối khôn cùng..." - bà Ngải cho biết thêm.
 Bài thơ cũ được bà Ngải chép lại và cất vào album như một kỷ vật quý giá của cuộc đời. |
Chiều hôm đó đoàn đi xuống đại đội phục vụ các chiến sỹ, còn bà Ngải không được khỏe nên xin ở nhà. Sau một lúc trò chuyện, nhà thơ Phạm Tiến Duật rủ bà qua đơn vị, nơi ông đang đóng quân chơi và giao lưu cùng các anh em chiến sỹ. Mặc dù rất mệt nhưng vì nhà thơ Phạm Tiến Duật mời mọc quá nhiệt tình nên sau nhiều lần từ chối không được, cuối cùng bà Ngải cũng đồng ý đi theo. Vậy là dưới ánh trăng vằng vặc của đêm hè xứ Triệu voi, một cô gái vừa bước sang tuổi 19 đang căng tràn sức sống và một nhà thơ nổi tiếng "thừa" lãng mạn nắm tay nhau, vượt 3km đường rừng để đến nơi mình đang đóng quân...
Bà Ngải nhớ lại: "Vừa đặt chân đến đơn vị anh ấy thì thấy toàn đơn vị đã chờ mình từ lúc nào rồi. Nhìn quanh quất lúc đó toàn con trai... Đang mệt lại bị khản tiếng nhưng vì mọi người nhiệt tình quá nên tôi vẫn hát; Mặc dù rất khó khăn vì ngạt mũi và vì hát một người (thường quan họ phải hát đôi - PV). Tôi cố hát bài "Gọi đò", "Tuấn Khanh", "Xe chỉ luồn kim" và kết thúc là bài "Giã bạn". Sau đó chúng tôi ngồi lại nói chuyện với nhau một lúc rồi anh Duật lại đưa tôi về. Trước khi chia tay, anh Duật có nói với tôi rằng hôm nay là một buổi gặp rất ý nghĩa, qua đêm nay mà anh ấy cảm xúc anh sẽ làm một bài thơ tặng tôi".
Bài thơ trong đêm chia tay đầy kỷ niệm ấy đã được nhà thơ Phạm Tiến Duật "tuôn trào " ngay sau khi trở về đơn vị. Tuy nhiên, do sáng hôm sau đơn vị nhà thơ Phạm Tiến Duật phải lên đường hành quân gấp nên ông đã không kịp trao tặng bài thơ này cho "người tình" quan họ của mình. Mãi đến tận khi bà Ngải trở về quê hương, trong một lần đọc Báo Văn nghệ bà vô tình đọc được bài thơ này. Bài thơ này đăng trên Báo Văn nghệ lúc đó còn có cả bút tích và chữ kí của nhà thơ Phạm Tiến Duật. Đề từ của bài thơ ghi rõ ràng "Tặng L.N - con chim sơn ca giữa đại ngàn Trường Sơn".
Trong bài thơ, nhà thơ Phạm Tiến Duật đã ý nhị mượn cảnh vật và cỏ cây để nói lên tình cảm của mình đối với cô gái quan họ có giọng hát mê đắm lòng người. Đặc biệt, ông đã khéo léo lồng một cách kín đáo tên cô gái mà ông có cảm tình vào bài thơ mà khi đọc lên chỉ hai người trong cuộc mới hiểu được mà thôi. Sau khi bắt gặp được bài thơ, bà Ngải đã không khỏi bồi hồi, xúc động. Bà thực sự không ngờ "anh Duật" không chỉ giữ đúng lời hứa với mình mà còn dành cho bà một tình cảm thật đẹp qua những trang thơ.
Sau này trong lần nhà thơ Phạm Tiến Duật về giao lưu với Hội Văn học Nghệ thuật Bắc Ninh, hai người đã có dịp gặp lại nhau. Trong phút giây xúc động tột cùng của ngày tái ngộ, bà Ngải đã đọc lại bài thơ này cho nhà thơ Phạm Tiến Duật nghe. Khi tiếng ngâm của bà cất lên theo những cung bậc nhẹ nhàng, sâu lắng của tiếng nguyệt cầm, nhà thơ Phạm Tiến Duật đã khóc. Ông nói với bà trong nước mắt: "Tôi không ngờ bao nhiêu năm rồi mà em vẫn nhớ, vẫn thuộc những lời trong đáy sâu con tim tôi".
Gần 40 năm qua, dù người xưa đã khuất xa nhưng bà Ngải vẫn còn thuộc làu làu từng câu chữ của bài thơ. Tiếng nói của ông, nụ cười của ông và cả những câu thơ chan chứa tình của ông hãy như còn đầy sức nặng trong kí ức hào hùng của bà.
|
Người ơi người ở
Bao nhiêu người đã hát/ Bây giờ lại đến em/ Bao nhiêu người hồi hộp/ Bây giờ lại đến anh/ Ở hai thung lũng xanh/ Kề nhau thành hàng xóm/ Công việc như nước cuốn/ Chẳng bao giờ thăm nhau/ Nắng đã tắt từ lâu/ Tiếng ve như kéo mật/ Dáng em ngồi trước mặt/ Như cây nhỏ trong vườn/ Chẳng thể gặp nhau luôn/ Hãy ngồi thêm lát nữa/ Hai người hai cánh cửa/ Khép mở hai vùng trời/ Gặp biết bao nhiêu người/ Quen nhau bao gương mặt/ Con đường thì tít tắp/ Mặt trận thì mênh mông/ Chẳng nhớ nữa mùa đông/ Đi qua bao hang đá/ Cũng quên rồi mùa hạ/ Ở bao nhiêu ngăn hầm/ Công việc cùng tháng năm/ Hát vui cùng chiến sĩ/ Những ngày đi đánh Mỹ/ Bao nhiêu người quen nhau/ Anh chẳng nói sai đâu/ Em là cây "ngải" đắng/ Mọc trên triền núi vắng/ Góp vị thuốc cho đời/ Tiếng em hát "Người ơi..."/ Người gần nhau mãi mãi/ Tiếng em hát "Đò ơi..."/ Sông đưa đò gần lại/ Tiếng em hát "Cây ơi..."/ Cây nhú thêm mầm mới/ Tiếng nồng say em gọi/ Náo nức tuổi trăng lên/ Cái giọng thì của em/ Mà lời anh đấy nhỉ? / Giữ em chẳng được nào/ Hẹn nhau ngày thắng Mỹ/ Lại hát tặng tiễn nhau/ Như bạn bè quan họ/ Rằng: Người đi người nhớ/ Rằng: "Người ơi người ở đừng về...". |
Hà Tùng Long
Bình luận
Ý kiến của bạn
NSƯT Quang Thắng khiến dân mạng cười ngất vì biểu cảm 'hình sự' khi nhận giải
Câu chuyện văn hóa - 52 phút trướcNSƯT Quang Thắng khiến cộng đồng mạng “dở khóc dở cười” khi chia sẻ khoảnh khắc nhận kỷ niệm chương vì sự nghiệp điện ảnh với biểu cảm đầy nghiêm trọng.
Điều ít biết sau gần 40 năm về bộ phim 'Truyện cổ tích cho tuổi 17'
Giải trí - 2 giờ trướcGĐXH - Sau gần 40 năm ra mắt, biên kịch và diễn viên "Truyện cổ tích cho tuổi 17" - phim điện ảnh nổi bật của Việt Nam nửa cuối thập niên 80 lần lượt hé lộ những điều chưa kể.
'Mặt trời lạnh' tập mới nhất: Mai Ly muốn ngủ lại qua đêm, thiếu gia Sơn Dương phũ phàng từ chối
Xem - nghe - đọc - 3 giờ trướcGĐXH - Tìm mọi cách tiếp cận "tình trong mộng" thiếu gia Sơn Dương để lôi kéo tình cảm nhưng Mai Ly vẫn bị từ chối.
Anh Đào không ngại đóng cảnh tình cảm sau khi lấy chồng
Câu chuyện văn hóa - 6 giờ trướcSau loạt vai nữ chính ấn tượng trong các bộ phim truyền hình giờ vàng VTV, Anh Đào trở lại màn ảnh nhỏ với bộ phim “Cầu vồng ở phía chân trời”. Điều đặc biệt trong bộ phim này, Anh Tuấn – chồng của Anh Đào, cũng góp mặt trong vai chồng cũ của nhân vật mà cô đảm nhận.
Nữ NSND từng đóng vai người tình của Thương Tín trong 'Săn bắt cướp' nhan sắc giờ ra sao?
Giải trí - 6 giờ trướcGĐXH - NSND Hương Dung từng vào phim "Săn bắt cướp" khi đóng cặp cùng Thương Tín. Hiện tại, ở tuổi hưu bà vẫn giữ được vẻ ngoài trẻ trung, tinh thần vui vẻ.
Lịch biểu diễn, liveshow tháng 6: HIEUTHUHAI, Quốc Thiên, Bùi Công Nam, Văn Mai Hương, Lâm Bảo Ngọc tại Hà Nội - Đà Lạt - TP.HCM
Xem - nghe - đọc - 6 giờ trướcGĐXH - Tháng 6/2025 rất nhiều sự kiện âm nhạc, liveshow có sự góp mặt của ca sĩ Tùng Dương, Quốc Thiên, Văn Mai Hương, Vũ Cát Tường...
'Dịu dàng màu nắng' tập mới nhất: Lan Anh tìm cách che vết bí ẩn trên cổ
Xem - nghe - đọc - 7 giờ trướcGĐXH - Lan Anh (Lương Thu Trang đóng) che giấu vết đỏ bí ẩn trên cổ, ngày càng xuất hiện nhiều biểu hiện cho thấy đang có mối quan hệ mờ ám với người đàn ông khác.
Hồng Hài Nhi của 'Tây du ký 1986' hiện tại
Giải trí - 8 giờ trướcNam diễn viên chỉ cần một vai diễn là Hồng Hài Nhi trong "Tây du ký" 1986 nhưng được hàng triệu khán giả nhớ mặt.
Người mẫu quê Hà Nam lấy con trai Chủ tịch tập đoàn Viettel là ai?
Giải trí - 8 giờ trướcGĐXH - Hương Liên - người mẫu quê Hà Nam mới đây đã quyết định lên xe hoa với con trai Chủ tịch tập đoàn Viettel đã gây chú ý mạng xã hội. Thông tin này khiến nhiều khán giả tò mò về thân thế của cô.
Đời thực của Đại tá, nhạc sĩ 'Sông Lô chiều cuối năm' ở tuổi 74 và nỗi đau lớn
Câu chuyện văn hóa - 10 giờ trướcĐại tá Minh Quang - tác giả ca khúc nổi tiếng "Sông Lô chiều cuối năm" sống bình yên bên vợ - biên đạo múa Tuyết Mai ở phố nhà binh Lý Nam Đế, Hà Nội. Con trai ông qua đời khi còn quá trẻ (38 tuổi).
Người mẫu quê Hà Nam lấy con trai Chủ tịch tập đoàn Viettel là ai?
Giải tríGĐXH - Hương Liên - người mẫu quê Hà Nam mới đây đã quyết định lên xe hoa với con trai Chủ tịch tập đoàn Viettel đã gây chú ý mạng xã hội. Thông tin này khiến nhiều khán giả tò mò về thân thế của cô.
