Người cao tuổi là tài sản!

Việc chăm sóc NCT tại nhà được coi là một mô hình dịch vụ tốt nhất mà nhiều quốc gia đang hướng tới. Ảnh minh họa.

Đẩy mạnh chăm sóc người cao tuổi tại cộng đồng

Hiện trung bình cứ 9 người trên trái đất có 1 người từ 60 tuổi trở lên. Dự tính đến năm 2050, cứ 5 người sẽ có 1 người trên 60 tuổi và số NCT sẽ đông hơn số trẻ em dưới 14 tuổi. Sự biến đổi nhân khẩu học này sẽ tác động đến mỗi cá nhân, gia đình và toàn xã hội, đòi hỏi sự ứng phó tích cực ngay từ ngày hôm nay.

Già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng ở các quốc gia đang phát triển trong đó có Việt Nam, chiếm tới hơn 60% người cao tuổi (NCT) trên thế giới. Quá trình này kéo theo một loạt các thách thức về chăm sóc sức khỏe cho NCT, tài chính, phúc lợi xã hội... Phần lớn NCT đang có cuộc sống khó khăn và gánh nặng bệnh tật kép, do đó việc chăm sóc NCT đòi hỏi gia đình và cộng đồng cùng chung sức. Việc chăm sóc NCT tại nhà được coi là một mô hình dịch vụ tốt nhất mà nhiều quốc gia đang hướng tới. Tại Đan Mạch và các nước châu Âu, chăm sóc NCT tại nhà rất phát triển. GS Tine Rostgaard, Đại học Aalborg (Đan Mạch) cho hay, đã có bằng chứng trong các nghiên cứu cho thấy khi chăm sóc NCT tại nhà, chính phủ chi phí ít hơn khi chăm sóc ở các viện dưỡng lão, việc chăm sóc tốt hơn và người già dễ hòa nhập hơn. Một số quốc gia châu Âu đã đào tạo tốt đội ngũ chăm sóc NCT tại nhà tạo thành các dịch vụ ưu việt.

Để hỗ trợ cải tiến cung cấp dịch vụ ở các cơ sở y tế, năm 2011 Đài Loan (Trung Quốc) đã thành lập chương trình công nhận “các cơ sở chăm sóc y tế thân thiện với NCT”. Còn Thái Lan đã khởi động nhiều dự án thử nghiệm trong các chương trình chăm sóc tại nhà và cộng đồng. Indonesia lại phát triển mô hình dịch vụ tại cộng đồng dưới sự chỉ đạo, hướng dẫn của tình nguyện viên, có sự giám sát của chính quyền địa phương. Dịch vụ cung cấp 3-5 bữa ăn/tuần, một số hoạt động xã hội và tập thể dục, hỗ trợ tiếp cận các dịch vụ y tế khác cho NCT…

Tại Việt Nam, hiện có hàng trăm mô hình chăm sóc NCT tại cộng đồng do Nhà nước và nhiều tổ chức, cá nhân thực hiện. Tuy nhiên, những mô hình này vẫn còn nhiều thách thức do nguồn kinh phí hạn hẹp, cơ sở hạ tầng còn rất hạn chế; nguồn nhân lực chưa ổn định và đáp ứng nhu cầu chăm sóc; đặc biệt là việc chăm sóc vẫn còn mang tính chất tự nguyện và chưa được lồng ghép trong các hoạt động chung ở cộng đồng.

Xã hội không có tuổi già

Ứng phó với một xã hội già hóa, theo các chuyên gia hình thức hiệu quả nhất chính là phát huy vai trò NCT trong cộng đồng, nhằm biến những thách thức thành cơ hội và động lực của sự phát triển. PGS.TS Giang Thanh Long – Phó Viện trưởng Viện Chính sách Công và Quản lý, ĐH Kinh tế Quốc dân cho rằng cần chuyển quan niệm “NCT là gánh nặng” thành “NCT là tài sản” thì mới có những chính sách, chương trình phù hợp với nhu cầu được chăm sóc, phát huy vai trò của NCT.

Để phát huy NCT, tại Isarel có những lựa chọn cho NCT muốn nghỉ hưu vào tuổi nào cho từng nghề khác nhau. Ví dụ nếu một người đang làm việc ở ngành này phải về hưu ở tuổi 60, trong khi ngành khác có thể về hưu ở tuổi 65 thì người đó có thể chuyển ngành để tiếp tục được làm việc. Ở Thái Lan, tuổi nghỉ hưu bắt buộc là 60 tuổi đối với các cán bộ chính phủ còn tuổi nghỉ hưu ở khu vực tư nhân thì dao động trong khoảng 55 - 65 tuổi.

Tại Nhật Bản, Chính phủ đã đưa ra quan niệm một “xã hội không có tuổi già”, công việc được thiết kế linh hoạt để ai cũng có thể được làm việc. Theo Giáo sư Hiroko Akiyama, có tới 70% số người ở tuổi 60 trở lên ở Nhật Bản đều mong muốn đi làm, 40% trong số đó mong muốn mình đi làm đến khi nào không thể làm được thì thôi.

Chủ đề của Ngày Quốc tế Người cao tuổi (1/10) năm nay đã được Liên Hợp Quốc lựa chọn là: “Tương lai chúng ta mong muốn - Điều người cao tuổi đang nói”. Đây cũng chính là thông điệp gửi đến toàn thế giới nhằm tác động vào nhận thức và hành động của mọi người: NCT hôm nay chính là người trẻ hôm qua và người trẻ hôm nay chính là NCT trong tương lai.

Hà Anh - Quỳnh An