Nỗ lực nâng cao chất lượng chăm sóc bà mẹ, em bé sau sinh: Vì thế hệ tương lai

Ở Việt Nam hay các quốc gia châu Âu thì hiệu quả trong việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, đảm bảo chất lượng dân số ngay từ giai đoạn đầu của một con người, sự đóng góp của ngành y tế là đặc biệt quan trọng, bên cạnh các chính sách, quy định của nhà nước. Ảnh: Dương Ngọc.

 

Chính phủ các nước đều có những ưu tiên, hỗ trợ đặc biệt cho phụ nữ sau khi sinh. Ở Việt Nam, Quốc hội vừa thông qua Luật Lao động sửa đổi cho phép các bà mẹ được nghỉ thai sản 6 tháng để ổn định sức khỏe và chăm sóc trẻ. Đây là một bước tiến mới, nhân thêm niềm vui, hạnh phúc cho các bà mẹ. Tuy nhiên, ngoài khía cạnh luật pháp, do điều kiện kinh tế chưa cho phép, đa số phụ nữ Việt Nam và nhiều quốc gia châu Á, châu Phi vẫn còn tương đối thiệt thòi so với các bà mẹ tại những nước phát triển.

 

Đầu năm 2012, tổ chức phi chính phủ Save the Children (có phạm vi hoạt động trên nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam) đưa ra một danh sách thứ hạng theo tiêu chí “Yêu mẹ nhất thế giới” để đánh giá sự quan tâm của các nước đối với phụ nữ sau sinh, thông qua những chính sách và chế độ cụ thể. Điều đáng ngạc nhiên: Những quốc gia có nền kinh tế lớn mạnh như Mỹ cũng không thể lọt vào “top 10”, bởi châu Âu mới là nơi người mẹ được quan tâm, chăm sóc tốt nhất. Vị trí chót bảng thuộc về một quốc gia ở Tây Phi - Cộng hòa Niger. Save the Children đánh giá: Hầu hết các nước đang chìm trong chiến tranh, loạn lạc, khủng bố, nghèo đói thì sức khỏe bà mẹ, trẻ em, các dịch vụ hỗ trợ chăm sóc sức khoẻ sinh sản  không được quan tâm! Kéo theo đó là tỷ lệ trẻ tử vong sau sinh cao đến mức báo động.

Các quốc gia châu Âu và châu Đại dương giành hết các vị trí top 10 trong tiêu chí “Yêu mẹ nhất”. Cụ thể, quốc gia Bắc Âu Na Uy đứng đầu, tiếp đến là Iceland, Thụy Điển, New Zealand, Đan Mạch, Phần Lan, Australia, Bỉ, Ireland, Hà Lan, Vương quốc Anh. Mỹ chỉ đứng thứ 25 về tình yêu dành cho người mẹ.

Tại Na Uy, một đứa trẻ vừa chào đời, cả bố và mẹ em bé đều được nghỉ liền 2 tuần có lương. Chưa hết, họ sẽ thay nhau nghỉ trong vòng 46-56 tuần (từ 11 đến 14 tháng) và vẫn được hưởng 80% thu nhập như lúc đi làm. Chính sự ưu đãi đặc biệt này mà họ có nhiều thời gian chăm sóc con cái, các cặp vợ chồng dễ chia sẻ nhau công việc một cách hợp lý nhất. Chưa hết, chính phủ cũng thể hiện sự quan tâm tới người phụ nữ bằng cách qui định các ông bố phải dành ít nhất 10 tuần ở nhà chăm con nhỏ để nuôi dưỡng tình phụ tử cho đứa trẻ.

Tại Iceland, người cha cũng đóng vai trò lớn trong việc chăm sóc phụ nữ sau sinh và trẻ nhỏ thông qua chế độ của nhà nước. Khi một đứa bé ra đời, cả bố và mẹ chúng đều có quyền xin nghỉ phép 3 tháng mà vẫn được nhận đầy đủ lương. Cũng giống như Na Uy, các cặp vợ chồng có thể luân phiên nghỉ 3 tháng tiếp theo để có thời gian chăm con cái. Trong trường hợp người bố không có việc làm, thu nhập, Chính phủ sẽ cung cấp các khoản phúc lợi xã hội để đứa bé mới chào đời vẫn được chăm sóc, nuôi dưỡng một cách tốt nhất. Không chỉ vậy, các bà mẹ trong quá trình mang thai và sau sinh còn được hưởng chế độ chăm sóc y tế miễn phí từ 10 bác sĩ hoặc nhân viên y tế để đảm bảo đứa bé được an toàn…

 

Ở Việt Nam hay các quốc gia châu Âu thì hiệu quả trong việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, đảm bảo chất lượng dân số ngay từ giai đoạn đầu của một con người, sự đóng góp của ngành y tế là đặc biệt quan trọng, bên cạnh các chính sách, quy định của nhà nước.

Y tế có vai trò chủ động, can thiệp tốt nhất đối với sức khỏe của phụ nữ mang thai. Phương thức chăm sóc bà mẹ, trẻ em ở Trung Quốc, tương tự Việt Nam, cũng đang đạt nhiều tiến bộ vượt bậc. Hội nghị Công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em năm 2012 vừa diễn ra tại Bắc Kinh đã cho thấy, tỷ lệ sản phụ tử vong ở Trung Quốc giảm xuống còn 26,1/100.000, tỷ lệ tử vong của trẻ sơ sinh và trẻ em dưới 5 tuổi lần lượt giảm xuống còn 12,1‰ và 15,6‰. Bộ Y tế nước này khẳng định, khoảng cách về mục tiêu chăm sóc sức khoẻ bà mẹ và trẻ em với các nước phát triển ngày càng thu hẹp. Tuổi thọ bình quân của phụ nữ đã lên tới 75,2 tuổi.

Dù vậy, hầu hết các quốc gia châu Á, thậm chí các nước phát triển tại châu Mỹ vẫn còn phải học hỏi châu Âu nhiều trong lĩnh vực quan trọng này. Ở lục địa già, người phụ nữ vừa sinh đẻ giống như vừa thực hiện một nhiệm vụ thiêng liêng, cao cả cho cả xã hội, chứ không riêng gì cho gia đình của họ. Cách vào cuộc của ngành y tế cũng nhiều tiến bộ, rõ rệt và hiệu quả rất cao.

Dù Pháp không nằm trong top 10 nước “Yêu mẹ nhất thế giới” nhưng chế độ chăm sóc y tế của quốc gia này đối với phụ nữ mang thai lại được Tổ chức Y tế Thế giới đánh giá cao nhất. Người mẹ trong lúc mang bầu sẽ được bác sĩ tới tận nhà khám miễn phí. Sau khi chào đời, các em bé còn được y tá bệnh viện tới hỗ trợ cho mẹ của chúng. Nhưng quan trọng hơn cả, văn hóa phục vụ của những “tình nguyện viên” này hết sức thành tâm, thân mật – như một nguồn động viên lớn cho các bà mẹ Pháp. Phụ nữ mang thai được nghỉ 16 tuần với 100% lương bắt đầu từ tuần thứ 6 trước ngày sinh dự kiến. Sau sinh, cả bố và mẹ đứa trẻ có thể lựa chọn việc nghỉ không lương ba năm để chăm sóc con cái với những khoản trợ cấp khác của Chính phủ.

Tại Hungary – quốc gia được đánh giá là nghèo nhất châu Âu, cũng có chế độ chăm sóc bà mẹ và trẻ em thậm chí còn tốt hơn Mỹ. Hungary chính là quốc gia có tỷ lệ trẻ chết yểu thấp nhất khu vực Đông Âu. Các bà mẹ Hungary được chăm sóc y tế miễn phí suốt quá trình mang thai. Ngoài ra, để kích thích tỷ lệ sinh, chính phủ còn thanh toán chế độ thai sản cho các bà mẹ trong thời gian 3 năm, gồm cả 24 tuần nghỉ có lương. Do đó, có thể thấy, sức mạnh kinh tế ảnh hưởng nhiều tới hiệu quả chất lượng dân số, song không phải là yếu tố quyết định duy nhất. Thứ hạng thứ 22 của Hungary xếp trên Mỹ (25) theo Save the Children đã phần nào khẳng định điều này.

 

Sự đầu tư sáng suốt - Xây dựng một thế giới mà ở đó mỗi lần có thai đều được mong đợi...mỗi lần sinh con đều được an toàn...và mỗi thanh niên đều được phát triển hết tiềm năng của mình. - Sức khỏe sinh sản là quyền và sức khỏe của phụ nữ, nam giới, thanh niên và của toàn thể cộng đồng và mỗi quốc gia. Đảm bảo tiếp cận phổ cập sức khỏe sinh sản chính là bảo vệ tương lai của thế giới của chúng ta. - Đầu tư cho sức khỏe sinh sản của phụ nữ không chỉ là điều đúng đắn cần phải làm mà còn đem lại lợi ích kinh tế. - Chăm sóc sức khỏe sinh sản, bao gồm KHHGĐ tự nguyện, sẽ giúp bảo vệ sức khỏe cho thanh niên, phụ nữ và con cái của họ. - Đảm bảo tiếp cận tới KHHGĐ tự nguyện có thể giảm một phần ba số ca tử vong mẹ và giảm 20% số ca tử vong trẻ em. Điều này cũng giúp giảm nghèo, làm chậm lại quá trình tăng trưởng dân số và giảm bớt áp lực cho môi trường. - Để cải thiện nguồn nhân lực và thúc đẩy quá trình tăng trưởng và phát triển bền vững, một trong những đầu tư tốt nhất là cung cấp các dịch vụ KHHGĐ tự nguyện.                                                                                                       T.Minh (Theo tài liệu truyền thông của Tổng cục DS-KHHGĐ - Bộ Y tế)