Nuôi con bằng sữa mẹ: Sự tối ưu không thể thay thế (1)

Nuôi con bằng sữa mẹ: Sự tối ưu không thể thay thế   Ngày 23/5, tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIII, đại đa số ý kiến của các Đại biểu Quốc hội tán thành phương án quy định trong dự thảo luật cho phép lao động nữ nghỉ trước và sau khi sinh con là 6 tháng. Đây cơ hội giúp các bà mẹ cho trẻ bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu, góp phần giảm tỉ lệ trẻ suy dinh dưỡng (SDD) thấp còi của Việt Nam.   Loạt bài “Nuôi con bằng sữa mẹ: Sự tối ưu không thể thay thế” nhằm cung cấp thêm cho độc giả các thông tin về lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ và những nguy cơ có thể phòng ngừa, giúp con bạn có thể phát triển tốt nhất cả về thể chất và tinh thần.

 

Theo Tổng điều tra Dinh dưỡng Quốc gia của Việt Nam, năm 2010 mới chỉ có hơn 60% trẻ được bú sớm trong vòng 1 giờ đầu sau sinh và chưa đến 1/5 trẻ được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Đây chính là một trong những nguyên nhân đưa Việt Nam đứng hàng thứ 13 trong số các nước có tỉ lệ trẻ dưới 5 tuổi SDD thấp còi cao nhất thế giới (27,5%).

Nhận thức chưa đầy đủ

“Nếu được nghỉ thai sản 6 tháng, tôi sẽ có thời gian chăm sóc con một cách tốt nhất. Chắc chắn không có chuyện con tôi bị suy dinh dưỡng hay còi cọc” - chị Thanh Trúc ở Mễ Trì (Từ Liêm, Hà Nội), mang thai ở tháng thứ 3 phấn khởi nói.

Cũng một tâm trạng phấn khởi khi được nghỉ thai sản 6 tháng nhưng nhiều chị em lại không có nhận thức đầy đủ về việc nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ như chị Trúc. Chị Bích Nga ở Thanh Trì, thủ quỹ một doanh nghiệp tư nhân cho rằng: “Việc cho chị em chúng tôi nghỉ 6 tháng là rất tốt. Chúng tôi có nhiều cơ hội để lấy lại vóc dáng và nhan sắc tự tin khi đi làm trở lại”. Chị Tuyết Cần ở Thanh Xuân, Hà Nội thì quả quyết: “Em cũng sắp sinh con và cũng có nghe về lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ. Tuy nhiên, mẹ em bảo nếu chỉ cho trẻ bú hoàn toàn 6 tháng không ăn uống gì thêm thì làm sao có chất (!?). Theo kinh nghiệm của bà vừa cho trẻ bú, vừa bổ sung ăn dặm sớm sẽ giúp dạ dày trẻ làm quen với thức ăn, trẻ sẽ cứng cáp hơn (!?)”. 

Có thể thấy, hầu hết các bà mẹ tán thành việc được nghỉ thai sản 6 tháng nhưng không phải ai cũng biết tận dụng được hết thời gian quý báu đó để con trẻ được bú mẹ hoàn toàn. Theo các chuyên gia về dinh dưỡng, được nghỉ 6 tháng mới chỉ là điều kiện cần, còn điều kiện đủ để trẻ được hưởng quyền lợi bú mẹ vẫn đang là một rào cản lớn bởi nhận thức của các bà mẹ. 

 

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh. Ảnh: T.L

 

Hậu quả không thể sửa chữa

“Trẻ bị thấp còi thường đi học muộn hơn, dễ bỏ học giữa chừng và khó tiếp thu kiến thức hơn trẻ phát triển bình thường do những tổn thương ở não chúng phải chịu khi còn nhỏ. Và nếu nhìn tổng thể cả cuộc đời, SDD là nguyên nhân làm giảm 10% khả năng thu nhập của đứa trẻ thấp còi khi lớn lên.   Tuy nhiên, ảnh hưởng của thấp còi còn vượt ra khỏi chiều cao của một đứa trẻ. Một thế hệ trẻ em bị thấp còi sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của cả quốc gia. Người ta ước tính rằng SDD có thể tiêu tốn đến 3% tổng sản phẩm quốc nội của một đất nước”.    GS Nguyễn Thị Thu Nhạn (Chủ tịch Hội Nhi khoa Việt Nam)

Một kết quả đáng ngạc nhiên và đáng suy nghĩ là trong khoảng 93% trẻ em dưới 5 tuổi được cân lúc mới sinh ra, trẻ bị thiếu cân chỉ chiếm có 5,1%. Như vậy, ngay từ khi mới sinh ra trẻ vốn không bị tình trạng thiếu cân, thấp còi.

Một trong những nguyên nhân khiến tình trạng trẻ SDD thể thấp còi cao như hiện nay là do các bà mẹ đã chăm sóc và nuôi dưỡng con không đúng cách. Đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất để phát triển thể chất, ngăn ngừa bệnh tật lúc trưởng thành đã không được các bà mẹ quan tâm.

 

UNICEF ước tính có 1,3 triệu trẻ chết hằng năm bởi không được nuôi bằng sữa mẹ hoàn hoàn trong vòng 6 tháng đầu, mà bị nuôi bằng các thức ăn đồ uống khác. Thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy, nuôi con bằng sữa mẹ có thể làm giảm được 13% tử vong của trẻ em dưới 5 tuổi, đồng nghĩa với việc cứu sống được 6 triệu trẻ chết do các bệnh nhiễm khuẩn hàng năm.

Tại Việt Nam, chưa có con số thống kê cụ thể số trẻ tử vong do không được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu song có thể thấy một thực tế đáng buồn là tỷ lệ trẻ được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ ở Việt Nam đã giảm từ 34% (năm 1998) xuống còn 19,6% (năm 2010), gây hậu quả SDD ở trẻ. Hầu hết phụ nữ Việt Nam đều cho con bú tới 12 – 15 tháng nhưng do không có đầy đủ thông tin nên không có được cách nuôi dưỡng trẻ tối ưu. Hiện tại, với tỉ lệ cứ 3 trẻ dưới 5 tuổi có 1 trẻ bị thấp còi, tương đương với 2,5 triệu trẻ không có cơ hội cao lớn, khỏe mạnh lúc trưởng thành.

Lo ngại về vấn đề này, bà Lotta Sylwander - Trưởng đại diện UNICEF tại Việt Nam cho hay: “Thấp còi là hậu quả không thể thay đổi được do tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng thường xuyên trong suốt 1.000 ngày đầu đời của trẻ. Hậu quả mà nó tác động lên sự phát triển của trẻ là vĩnh viễn”.

Theo phân tích của các nhà khoa học, các chuyên gia về dinh dưỡng thì sức khỏe, thể lực và chiều cao của trẻ có thể được cải thiện ở 3 cửa sổ cơ hội: Dinh dưỡng cho người mẹ lúc mang thai, nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, ăn bổ sung từ tháng thứ 7 và tiếp tục cho bú mẹ đến 24 tháng. Nếu các bà mẹ bỏ qua các cơ hội trên, đặc biệt là cơ hội cho con bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu thì sẽ khó sửa chữa được hậu quả trong tương lai.

Bà Nemat Hajeebhoy – Giám đốc Chương trình Alive & Thrive Việt Nam (Chương trình nuôi dưỡng và phát triển) cho hay, theo các nghiên cứu về tăng trưởng chiều cao của trẻ từ 3 tuổi đến lúc trưởng thành cho thấy: Tăng trưởng trung bình của con người từ lúc 3 – 18 tuổi là 77cm. Do đó, nếu trẻ thấp còi lúc 3 tuổi sẽ thấp còi lúc trưởng thành. Theo bà, việc nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu và tiếp tục tới 2 tuổi là một lợi ích tuyệt vời không thể ngờ tới, đảm bảo một tương lai tốt đẹp cho con bạn lúc trưởng thành.

 (Còn nữa)