Thu phân - khoảnh khắc diệu kỳ đánh dấu mùa thu về trên một nửa thế giới
Thu phân năm nay diễn ra vào ngày 23/9 theo giờ Việt Nam, là khoảnh khắc đánh dấu sự bắt đầu của mùa thu tại Bắc bán cầu.
Chỉ có 2 thời điểm trong năm mà về mặt kỹ thuật, độ dài ngày và đêm gần như hoàn toàn tương đương trên khắp hành tinh, đó là xuân phân và thu phân.
Thu phân năm nay sẽ diễn ra vào ngày 23/9. Trái ngược với suy nghĩ của nhiều người, thu phân không phải một ngày, mà là một khoảnh khắc - 9h04 tối 22/9 giờ miền Đông Hoa Kỳ, hay 8h04 sáng 23/9 tại Hà Nội. Đây là thời khắc đánh dấu sự giao thời về thiên văn giữa mùa hè sang thu ở Bắc bán cầu và từ mùa đông sang xuân ở Nam bán cầu.
Chuyện gì xảy ra vào thu phân?
Thu phân là điểm chính giữa của khoảng thời gian giữa ngày dài nhất và ngắn nhất trong năm, thường rơi vào 22 hoặc 23/9. Về mặt kỹ thuật, thu phân không phải là một sự kiện kéo dài suốt một ngày như nhiều người nghĩ, mà là một thời điểm ngắn ngủi khi tia sáng Mặt Trời vuông góc với xích đạo Trái Đất.

Xuân phân và thu phân là 2 thời điểm tia sáng Mặt Trời vuông góc với xích đạo.
Tương tự như xuân phân mỗi tháng 3, đây là thời điểm mà ngày và đêm gần như cân bằng và đều dài 12 tiếng trên khắp hành tinh. Ở Bắc bán cầu, độ dài của ngày sẽ giảm dần cho tới đông chí, khi tia sáng Mặt Trời vuông góc với chí tuyến Nam - với thời gian xuất hiện trên bầu trời Bắc bán cầu là ngắn nhất.
Việc suy giảm ánh sáng Mặt Trời vào mùa thu cho đến đầu đông là lý do chính khiến lá cây chuyển vàng, đỏ và rụng dần.

Ngoài ra, địa điểm Mặt Trời mọc và lặn vào thu phân sẽ ở chính đông và chính tây mọi nơi trên Trái Đất, trừ 2 cực. Từ giờ đến đông chí, vị trí bình minh và hoàng hôn sẽ lệch dần về chân trời phía nam.
Độ dài của ngày và đêm vào thu phân
Mặc dù theo lý thuyết đây là thời điểm độ dài ngày và đêm cân bằng nhất trong năm ở cả địa cầu, trên thực tế sự cân bằng đó không phải là hoàn hảo, trọn vẹn 12h. Một chi tiết thú vị là từ "equinox" (điểm phân trong tiếng Anh) có từ gốc là aequus (cân bằng) + nox (đêm) trong tiếng Latin.

"Equilux" là thời điểm độ dài ngày và đêm gần nhau nhất theo định nghĩa của con người.
Lấy ví dụ, Thủ đô Washington của Mỹ sẽ có ngày dài 12 tiếng và 8 phút vào ngày 23/9 - ngày đầu tiên của mùa thu. Thời điểm cân bằng thực sự hay "equilux", khi bình minh và hoàng hôn cách nhau gần đúng 12 tiếng nhất, sẽ diễn ra muộn hơn vài ngày và càng xa 23/9 khi càng gần xích đạo.
Lý do mà ngày vẫn dài hơn một chút vào ngày thu phân một phần đến từ cách đo chiều dài ngày mà con người đang áp dụng. Theo định nghĩa, ban ngày là thời điểm giữa bắt đầu của bình minh và kết thúc của hoàng hôn.
Mặt Trời xuất hiện trên bầu trời với hình dạng một quầng sáng chứ không phải một điểm toán học. Định nghĩa của bình minh cho biết nó bắt đầu ngay khoảnh khắc viền trên của "quả cầu lửa" xuất hiện tại đường chân trời.

Bình minh bắt đầu ngay khoảnh khắc Mặt Trời "nhú" khỏi đường chân trời.
Trong khi đó, hoàng hôn chỉ kết thúc một khi viền trên của Mặt Trời cũng đã hoàn toàn biến mất dưới đường chân trời. Theo cách quan sát này, sẽ có độ lệch do hình dạng hình học của Mặt Trời do mắt thấy gây ra việc độ dài ngày lớn hơn theo định nghĩa. Mặc dù vậy, độ lệch này chỉ là vài phút.
Lý do thứ hai mà ngày dài hơn một chút là bởi khí quyển Trái Đất có thể khúc xạ ánh sáng Mặt Trời. Điều này cho phép chúng ta vẫn có thể quan sát được "quả cầu lửa" kể cả khi về mặt kỹ thuật nó đang ở dưới đường chân trời. Độ khúc xạ lại phụ thuộc vào áp suất không khí và nhiệt độ.
Theo chuyên trang Space, khi chúng ta nhìn thấy quả cầu lửa màu cam xuất hiện ngang đường chân trời, đó thực ra là ảo ảnh quang học, thực ra Mặt Trời đã đi qua đường chân trời vào thời khắc đó rồi.
Ngoài ra, càng đi xa về phương Bắc thì tốc độ ngày trở nên ngắn đi càng nhanh. Tại Washington, mỗi ngày sẽ ngắn đi 2 phút rưỡi cho tới đông chí, trong khi ở Miami con số đó là 90 giây. Nói cách khác, càng xa xích đạo, khác biệt giữa ngày và đêm từ thời điểm này đến đầu đông sẽ ngày càng lớn.

Loài chim cô đơn nhất thế giới
Tiêu điểm - 2 giờ trướcSự tồn tại của chúng là bằng chứng cho thấy, ngay cả trong sự cô độc tột cùng, vẫn luôn có hy vọng.

Phát hiện khủng khiếp về nơi sự sống ngoài Trái Đất có thể ra đời
Chuyện đó đây - 15 giờ trướcCác thành phần cơ bản cần thiết để xây dựng những hành tinh có sự sống đã được phát hiện ở nơi tưởng chừng rất chết chóc.

Nguy cơ khi lõi Trái đất “lệch nhịp”
Chuyện đó đây - 1 ngày trướcNhững biến đổi bất thường của sóng địa chấn sâu trong lòng đất đang hé lộ khả năng xuất hiện các hoạt động khác thường bên trong lõi Trái đất.

Hệ Mặt Trời có thêm một mặt trăng mới
Tiêu điểm - 1 ngày trướcKính viễn vọng không gian mạnh nhất thế giới James Webb đã phát hiện ra một mặt trăng chưa từng được biết đến trước đây của Sao Thiên Vương.

Tìm ra kho báu bị thất lạc của hoàng đế Nhật Bản 1.600 năm trước
Tiêu điểm - 1 ngày trướcKho báu bị thất lạc là những hiện vật bị đánh cắp khỏi lăng mộ lớn nhất Nhật Bản từ năm 1872.

Phóng to 1 điểm trong bức tranh nổi tiếng của Van Gogh, chuyên gia phát hiện bí mật ẩn giấu suốt 136 năm
Chuyện đó đây - 2 ngày trướcPhát hiện bất ngờ về bức tranh “Những cây ô liu” của chuyên gia đã khiến giới yêu nghệ thuật bàn tán xôn xao.

Một vật thể ngoài hành tinh 4,56 tỷ năm tuổi đã đâm vào một ngôi nhà ở Mỹ: Các nhà khoa học cho biết nó già hơn Trái Đất 17 triệu năm!
Chuyện đó đây - 2 ngày trướcThiên thạch đặc biệt này đã có một hành trình dài trong vũ trụ trước khi lao xuống McDonough (ngoại ô thành phố Atlanta), Hoa Kỳ.

Năm 2008, có người đã âm thầm xây một căn hầm mật trên núi băng, bên trong chứa "bản sao lưu" cuối cùng của sự sống
Chuyện đó đây - 2 ngày trướcTrên đảo Spitsbergen của Na Uy, thuộc quần đảo Svalbard lạnh giá ở Bắc Cực, có một công trình sâu trong lòng núi băng mang ý nghĩa rất lớn với nhân loại.

Đào đất làm đường, phát hiện chum chứa vàng bạc đầy ắp tận miệng, nhà thầu ôm ‘kho báu’ bỏ trốn
Tiêu điểm - 3 ngày trướcKho báu vàng bạc này nặng tổng cộng hơn 1 kg.

Đang đi bộ, người đàn ông sốc nặng khi thấy cảnh tượng trước mắt
Chuyện đó đây - 3 ngày trướcMột người đàn ông đang đi bộ qua những con đường mòn tuyệt đẹp của công viên thì bị rắn đuôi chuông khổng lồ chặn lại.

Loài chim quý hiếm bậc nhất thế giới, vừa nở ra đã biết bay
Chuyện đó đâyLoài chim này đi ngược hoàn toàn với quy luật tự nhiên.