Truyền hình thực tế - Vì sao cố mấy vẫn dở?

Kỷ lục về thời gian

Theo bật mí của đạo diễn Nguyễn Phan Quang Bình thì con số kỷ lục của chương trình Phụ nữ thế kỷ 21 trên VTV3 vào năm ngoái là 650 giờ băng, dựng thành 13 tập., phát sóng 45 phút - như vậy, mỗi tập là kết quả cắt gọt của khoảng 30 giờ quay.

Cách đây khoảng 4 năm, Người đương thời cũng thử nghiệm thể loại réality với 3 ngày quay ròng rã để có 40 phút phát sóng. Cũng như vậy, mỗi ê-kíp của Khởi nghiệp - VTV cũng ròng rã bám theo các thí sinh cả ngày trời, có khi chỉ lấy khoảng vài chục phút đưa vào chương trình,

Đạo diễn Quang Bình (trái) cùng các cộng sự trong chương trình "Phụ nữ thế kỷ 21".

Kỷ lục về độ khó

Khác hẳn với những game show đầu tiên của Việt Nam đã được công chúng hồ hởi giang tay đón nhận, con đường của réality đến với khán giả khá trúc trắc và dường như luôn thấp hơn mong đợi của nhà sản xuất.

Khán giả không mấy mặn mà, lại còn chê bai: Phụ nữ thế kỷ 21 thì phê bình là khô. Phần truyền hình thực tế trong Khởi nghiệp không có nhiều tình huống độc đáo cho lắm. Ước mơ của tôi cũng chẳng đem lại điều gì nổi bật. Và "khổ" nhất - Vui là chính còn bị hàng loạt khán giả T.P HCM phản đối khi chương trình đang phát sóng trên HTV, cho rằng những trò như cho cậu thanh niên leo lên xe máy để đo phản ứng của các cô gái không hợp với thuần phong mỹ tục của Việt Nam.

Kỷ lục về thử nghiệm

Cho dù ê-kíp của chương trình Khởi nghiệp đều là những BTV, quay phim có tay nghề - nhưng họ vẫn phải đánh vật với việc "bám đuôi" thí sinh để ghi hình hoạt động thực tế. Và dầu cho Phụ nữ thế kỷ 21 có được công ty BHD đầu tư cẩn thận từ bản quyền được mua tại Anh, có chuyên gia từ Luân Đôn sang chuyển giao cho đến các nhà quay phim lành nghề nhất tham gia (Nguyễn Tranh, Lý Thái Dũng, Nguyễn Nam, K"Linh) - thì vẫn còn vố số điều khiến người xem cảm thấy bức xúc. Về phía nhà sản xuất, họ cũng xác định không thể vội vàng "đếm cua trong hang" đối với thể loại khó nhằn này.

MC Lã Thanh Huyền và các thí sinh tham dự "Phụ nữ thế kỷ 21"  2007

Khi hoàn thành xong phần quay của Phụ nữ thế kỷ 21, đạo diễn Nguyễn Phan Quang Bình cho rằng: " Thể loại truyền hình thực tế ở Việt Nam vẫn mang tính thử nghiệm".

Kỷ lục về ...làm quen

Người Việt Nam thường mắc cái tật hễ thấy cái ống kính máy quay lù lù trước mặt thì hầu như ai cũng ... diễn. Hay nói chính xác hơn là bỗng nhiên họ trở nên dè dặt và khép mình. Tuy các nhà sản xuất rất yên tâm về mặt lý thuyết, bởi réality được cắt nghĩa là đặt người ta vào tình huống và theo dõi người ta phản ứng trước tình huống ấy như thế nào, song trên thực tế, các quay phim vẫn phải dành nhiều thời gian cho "khúc dạo đầu" này.

Trong Phụ nữ thế kỷ 21, nhà sản xuất đã phải bỏ riêng ra 5 ngày chờ đợi cho các thí sinh làm quen với máy quay. Đầu tiên, các nhà quay phim sẽ đến tận nhà của thí sinh để ghi hình, nhằm tạo cho họ cảm thấy gần gũi với máy quay hơn. Nhờ thế, vào ngày thứ ba, thí sinh sẽ vơi đi cảm giác ngần ngại khi đi trường quay, Ngày thứ tư họ quen nhau hơn nên ê-kip thực hiện có thể chuyển sâu hơn tâm lý.

Tất nhiên, chẳng thể để những chiếc máy quay hoạt động chuyên biệt cho việc làm quen, nên chương trình vẫn cứ đều đặn thực hiện. Điều đó đồng nghĩa với việc mấy tập đầu đã bị khán giả chê là gượng gạo, cứng nhắc trong cách thể hiện. Ấy là chưa kể tới những bức xúc nhìn thấy được của Khời nghiệp, bước chân của những chàng quay phim, kỹ thuật đã khiến cho những bài thực tế diễn ra tròn trịa quá, kể cả trong những cảnh vốn tiềm ẩn nhiều đôi co: như mặc cả trong mua bán chẳng hạn.

Vì sao nhà sản xuất vẫn chọn?

Nói như đạo diễn Nguyễn Phan Quang Bình thì "Có người thích mạo hiểm, người thích tìm tòi. Thực ra, tôi muốn tìm một hướng gì đó. Nó giống như tính cách của công ty, có thể đi khai phá không thu được nhiều tiền nhưng lại tạo ra tính cách, và đó được coi là "nguồn thu" từ sự khai phá". Và đúng như thế, nhiều người làm TH chuyên nghiệp sau này nhắc tới Phụ nữ thế kỷ 21 như một sự đầu tư đáng mơ ước kể cả đội ngũ và thời gian.

Không có lợi thế này nhưng Ước mơ của tôi, VTV đã đưa ê-kip của mình sang Malaysia để nắm bắt được bí quyết réality. Mặc dù đón đợi những phản xạ, song réality cũng có những tiểu xảo riêng, công nghệ riêng để đội quay có thể chủ động hơn, chứ không để nhân vật cứ mặc định ở mức độ tự nhiên chủ nghĩa. Có lẽ vì thế, những nhà sản xuất lớn vẫn chấp nhận cuộc chơi đầy tính may rủi với các chương trình réality với ước mong: nếu nắm được công nghệ sẽ thu được thành công.

Bài toán chưa có lời giải

Khi Ước mơ của tôi lại tiếp tục không đạt hiệu quả như mong muốn, Phụ nữ thế kỷ 21 đã tiếp tục khởi động năm thứ hai. Tuy nhiên, sau một loạt chương trình lần lượt lên sóng, có thể nói chiếc chìa khóa để mở cánh cửa giấu kho báu réality vẫn chưa được tìm ra.

Điều này gây nhiều thắc mắc: "Phải chăng, thể loại truyền hình thực tế này lại không phù hợp với thị hiếu của khán giả Việt Nam? Phải chăng, tính cách của người Việt không phù hợp để réality vận hành trôi chảy? Vấn đề đặt ra là: Ai giải quyết thành công bài toán này - người đó thắng! Và đây thực sự là một cuộc ganh đua lớn của các nhà sản xuất chuyên nghiệp.

Tuy nhiên, có thể nói khả năng để réality phát triển ở Việt Nam không phải là không có. Một trong những con đường dẫn có ảnh hưởng lớn nhất, đó chính là khâu chọn kịch bản.

Nếu khán giả còn nhớ thì cách đây nhiều năm, VTV phát sóng chương trình Con đã lớn khôn của Nhật Bản là một ví dụ. Những em bé lần đầu tiên ra khỏi nhà với nụ cười và khuôn mặt của một người thực hiện sứ mệnh lớn lao đã ghi dấu ấn sâu đậm với khán giả Việt Nam. Hình như, chúng ta đang thiếu, đang đứng chông chênh chính từ điểm tựa này!