“Tư lệnh” đăng đàn nêu giải pháp “cứu” nông sản

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường trả lời chất vấn tại nghị trường. Ảnh: Quochoi.vn

Giải quyết chuyện "được mùa mất giá"

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XIV, ngày 6/11, tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại hội trường, các đại biểu Quốc hội đã đặt nhiều câu hỏi cho Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường xoay quanh công tác tổ chức sản xuất gắn với thị trường tiêu thụ và công tác phát triển thị trường nông sản, thủy sản. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân điều hành nội dung làm việc.

Đặt câu hỏi đến Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, đại biểu Ngô Thanh Nga (đoàn Đắk Nông) nêu, Bộ có giải pháp gì để phục hồi hay chuyển đổi cây trồng, vật nuôi nhằm tránh tình trạng "được mùa thì mất giá, được giá thì mất mùa"? Tuy nhiên, với cây hồ tiêu ở Tây Nguyên thì đang lâm tình trạng "mất mùa, mất cả giá" và cây cà phê thì "mất giá kéo dài".

Trước câu hỏi này, Bộ trưởng Bộ NN&PTNN nêu lên giải pháp, chúng ta cố gắng làm sao tổ chức sản xuất chuỗi liên kết để giảm dần hiện tượng "được mùa mất giá". Những năm gần đây chúng ta đang tập trung tái cơ cấu ngành nông nghiệp, kinh tế nông nghiệp, về tổng thể đang đi theo chiều hướng tích cực. Vì tổng diện tích đất canh tác Việt Nam chỉ có 10 triệu hecta, trừ 14 triệu hecta rừng thì đã tạo ra một sức sản xuất đến mức độ lương thực 45 triệu tấn, thịt 5,5 triệu tấn, cá là 8 triệu tấn, nhiều loại cây công nghiệp đều được xếp nhất thế giới về sản lượng. Do đó, về tổng quan, sức sản xuất rất lớn.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cũng chỉ ra bất cập trong khâu chế biến và tổ chức thương mại: "Tới đây nếu không có chế biến vào thì không thể nào khắc phục được tình trạng ‘hôm nay được ngày mai lại mất’. Chúng ta cũng phải chia sẻ, nền kinh tế thị trường thì tuân thủ theo thị trường, không ai dự báo được mai, ngày kia là thế nào, giá ra sao".

Nhắc đến về vấn đề nông sản hạt tiêu tại Tây Nguyên, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng, Việt Nam chiếm khoảng 60% sản lượng hạt tiêu của thế giới. Nếu thừa thì trách nhiệm của bộ với các ngành như thế nào vấn đề này cũng đã được bàn kỹ. Thời gian tới, cần tập trung khâu chế biến, nếu không chế biến thì chuyện thừa và thiếu vẫn liên tục xảy ra.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT cũng nói rằng phải rà soát lại để phát triển lợi thế. Cây tiêu nên dừng mở rộng diện tích đến mức độ nào chứ không thể đến mức 150.000ha. Theo quy hoạch đến năm 2020 chỉ có 55.000 hecta nhưng những năm vừa rồi vọt lên 150.000ha thì những diện tích không hiệu quả, kém canh tác phải giảm, nhường chỗ cho cây khác. Đi đôi với đó, phải kêu gọi doanh nghiệp liên kết chặt chẽ để tổ chức chế biến.

Đại biểu Nguyễn Quốc Hận (đoàn Cà Mau) lại chất vấn Bộ trưởng Bộ NN&PTNT về việc hàng năm phải tổ chức "giải cứu" nông sản và Bộ trưởng có cho rằng mình có trách nhiệm? Bộ trưởng có cam kết sẽ khắc phục tình trạng này hay không?

Trả lời về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói: "Năm nay là năm khó khăn nhất, nhưng phải nói trên các trục sản phẩm lớn, chúng ta đều tổ chức liên kết về cơ bản là đáp ứng được giữa sản phẩm cho đến khâu chế biến cơ bản và một phần chúng ta tổ chức được thị trường. Đến giờ phút này, một trong những chỉ tiêu khó khăn nhất của năm nay đó là cạnh tranh thương mại quyết liệt về nông sản, nhưng cũng sẽ hoàn thành được mức độ cao nhất từ trước đến nay. Tất cả những trục sản phẩm, nhất là 10 sản phẩm trụ cột xuất khẩu 1 tỷ USD trở lên đều cơ bản đáp ứng được yêu cầu. Còn những trục sản phẩm nhỏ, quy mô hàng hóa ở cấp độ tỉnh, rơi rớt từng thời điểm".

Bộ xác định đây là trách nhiệm của mình

Thời gian qua, vấn đề “được mùa mất giá” đã khiến bà con nông dân khốn đốn. Ảnh minh họa: Lê Bảo

Tiếp tục chất vấn Bộ trưởng NN&PTNT, đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Kon Tum) nêu vấn đề, một trong những nguyên nhân khiến đời sống đồng bào dân tộc thiểu số Tây Nguyên còn khó khăn là do nông sản sản xuất ra thiếu thị trường tiêu thụ, bị ép giá, sản xuất của đồng bào dân tộc thiểu số chưa gắn kết vào chuỗi giá trị, nên giá trị gia tăng thấp. Đại biểu cũng nêu lên thực trạng cây cà phê, cao su được bà con đồng bào dân tộc thiểu số trồng nhưng giá bấp bênh, bà con đề nghị được trợ giá, bù giá cho sản phẩm trên.

Trước vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh: "Có một nội dung nổi lên hiện nay là đời sống đồng bào dân tộc miền núi đang gặp rất nhiều khó khăn, mặc dù đã có rất nhiều chính sách để hỗ trợ phát triển. Chính vì thế, vừa qua Quốc hội đã thông qua Đề án phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đây là một chùm chính sách chung, tới đây chúng ta sẽ triển khai".

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cũng nêu lên giải pháp trước việc sản xuất nông nghiệp của bà con dân tộc thiểu số gặp nhiều khó khăn, đó là phải tập trung kêu gọi nhiều hơn các doanh nghiệp vào liên kết để tổ chức sản xuất chuỗi. Bộ trưởng nói: "Trong 5 tỉnh Tây Nguyên chúng tôi thấy Gia Lai rất tích cực. Các đồng chí lãnh đạo địa phương đã mời các doanh nghiệp đến địa phương giúp bà con. Chúng tôi cho rằng đây là một nội dung trong các nhóm giải pháp thì việc mời gọi bằng được các nhà doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp chế biến, doanh nghiệp làm hạt nhân cốt cán trong chuỗi giá trị. Bộ xác định đây là trách nhiệm của mình cùng với các địa phương, cùng với vùng để làm tốt hơn hoạt động liên kết đầu tư vào các khu vực nông nghiệp, nhất là vùng Tây Nguyên có rất nhiều tiềm năng".

Đại biểu Hoàng Văn Liên (đoàn Long An) nêu phản ánh của cử tri về định hướng trong sản xuất nông nghiệp: Là sản xuất thì phải gắn liền với nhu cầu thị trường, để tránh tình trạng "được mùa mất giá". Tuy nhiên, điều này thực hiện rất khó vì chúng ta đang thiếu 4 yếu tố sau đây: Thứ nhất là thiếu giống, vật tư có chất lượng; Thứ hai, thiếu hướng dẫn quy trình sản xuất có hiệu quả; Thứ ba, thiếu thông tin đầy đủ về thị trường và đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp; Thứ tư, thiếu định hướng, điều tiết sản xuất của Bộ NN&PTNT để tránh gây áp lực khi hàng hóa nhiều thì giá lại giảm.

Trước vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nêu quan điểm: "Long An là một địa phương tái cơ cấu, chuyển đổi cây trồng vừa rồi làm rất quyết liệt và có kết quả. Đến bây giờ đã có 1 vạn hecta chanh, 1 vạn hecta trái thơm, 1 vạn hecta thanh long. Để ngăn chặn cảnh "được mùa mất giá", vừa rồi Long An đã thu hút một nhà máy chế biến cây ăn quả, vừa khánh thành năm ngoái, không chỉ thu hút sản phẩm cho Long An mà còn cho các vùng lân cận".

"Điều này cho thấy chúng ta đang tập trung theo hướng tái cơ cấu kể cả vùng nguyên liệu, kể cả khâu chế biến và khâu tổ chức thị trường ở khu vực này. Có một vấn đề yếu chúng tôi đồng tình với đại biểu đó là các sản phẩm công nghiệp phụ trợ phục vụ nông nghiệp còn phải cố gắng khắc phục: trang thiết bị máy móc, nhà kính, nhà lưới... Nhưng tất cả những điều này đều trong chương trình chung với tiến trình phát triển kinh tế đất nước nên những khuyết thiếu sẽ dần được khắc phục", Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh.

Quốc hội bước vào phiên chất vấn và trả lời chất vấn 4 nhóm vấn đề lớn

Lê Bảo