Hà Nội
23°C / 22-25°C

10 bảo vật quốc gia

Chủ nhật, 04:00 25/01/2009 | Giải trí

Giadinh.net - Quảng Trị là mảnh đất hội tụ nhiều dấu ấn của nhiều nền văn hóa, điều này được thể hiện qua việc hàng chục nghìn hiện vật được phát hiện và lưu giữ tại Bảo tàng Quảng Trị. Trong đó, có 10 cổ vật từng được đề cử là bảo vật quốc gia. GĐ&XH Cuối tuần xin giới thiệu cùng bạn đọc những tinh hoa nghệ thuật của xứ này.

Bức phù điêu lá nhĩ trà liên 1 (Ảnh: TG).

 
1. Pho tượng Uma Dương Lệ, được người dân địa phương tìm thấy trên nền phế tích của khu thánh địa Chămpa tại làng Dương Lệ Đông, xã Triệu Thuận, huyện Triệu Phong. Sau khi phát hiện, người dân đã lập một miếu thờ trên nền tháp đổ với tên gọi Miếu Bà Giàng vào năm 1985. Tượng cao 0,65m được tạc từ sa thạch, hạt mịn, màu nâu sẫm, tượng tròn được tạc ở tư thế nữ thần loã thể toạ trên bệ đài. Gương mặt nữ thần toát lên vẻ thanh tú, nhẹ nhàng, trán rộng, đầu ngẩng cao với đôi mắt đăm chiêu. Bầu ngực căng tròn nhô ra phía trước, bắp đùi thon thả biểu lộ một sức sống tràn trề, gây cho người chiêm bái một ấn tượng mạnh mẽ về nghệ thuật. Đây là biểu tượng của thần Uma hay chính là hoá thân nữ của thần Siva còn có tên là Bhagavati - một vị thần được sùng kính ở Chămpa dưới tên Po Nagar hay Po Yan Inư Nagar (Thần mẹ xứ sở).
 
2. Cũng tại huyện Triệu Phong, năm 1980 người dân tìm thấy bức phù điêu lá nhĩ (Tympan) Trà Liên I tại di tích tháp Chăm Trà Liên (xã Triệu Giang). Bức phù điêu có hình bán nguyệt, bằng đá sa thạch, cao 1,21m, dày 0,2m, đường kính đáy 1,54m. Phù điêu chạm hình thần mặt trời Surya và hai trợ thủ, trên một bệ cao có nhiều đường gờ giật cấp. Thần Surya đứng giữa, đầu đội Kirita – mukuta hai tầng, mặc áo dài kẻ sọc dày, khuôn mặt nghiêm nghị, lông mày rậm, mũi cao, miệng rộng, tai đeo đồ trang sức to, nặng, hai tay cầm búp sen giơ cao. Hai trợ thủ ngồi hai bên, mỗi vị cầm một cái trượng, khuôn mặt tươi tắn, miệng rộng, môi dày. Bên dưới chiếc bệ có hình 7 đầu ngựa tượng trưng cho 7 ngày, ứng với mỗi đầu ngựa là một đôi chân trước, tạo ra 14 đôi chân.
 

Bức phù điêu lá nhĩ trà liên 2 (Ảnh: TG).

3. Cũng tại di tích tháp Chăm Trà Liên 12 năm sau, thêm một bảo vật nữa đã được tìm thấy: Phù điêu lá nhĩ Trà Liên II, có hình bán nguyệt, bằng đá sa thạch, cao 1,2m, rộng 2,1m, dày 0,17m. Hình tượng của Siva và Uma được chạm nổi trong hai khung hình bán nguyệt khoét lõm so với bề mặt; một mảng phụ khác thể hiện hình tượng cây vũ trụ với kỹ thuật chạm hình nằm trên đầu. Thần Siva ngồi trên một chiếc bệ, mặc sampot ngắn có thắt lưng, vạt trước dài chảy tràn, mình và đùi để trần, miệng hé cười, cổ ba ngấn đeo những vòng trang sức thõng xuống ngực. Kế bên, tượng Thần Uma ngồi trên một bệ cao trong tư thế rất thoải mái, hai chân gập về phía sau; nửa thân dưới được phủ một sarong dài trong khi nửa thân trên để ngực trần. Hai cánh tay của Uma dài thon thả, tay trái chống lên, tay phải tựa khuỷu lên đùi, cánh tay vắt chéo qua trái ôm lấy eo bụng. Trên tất cả, là gương mặt đôn hậu. 

4. Năm 1986, người dân thôn Kim Đâu, xã Cam An, huyện Cam Lộ phát hiện ra Bò thần Nandin Kim Đâu tại di tích tháp Chăm Kim Đâu. Sử xưa chép rằng, bò Nandin là vật cưỡi của Thần Siva và Nữ thần Paravati. Tượng Bò được tạo liền một khối với bệ bằng sa thạch dài 0,46m, rộng 0,29m, nằm ở tư thế hai chân trước gập về sau, hai chân sau gập về trước. U bò cao gần ngang đầu, bụng thon, các bắp đùi nổi rõ; đuôi dài kéo từ phía sau luồn qua đùi trái rồi vắt chéo lên chân, cuối đuôi có một túm lông lớn vắt từ cẳng chân kéo dài xuống dưới tạo thành một đường lượn trên hình hài bộ phận sinh dục khá rõ nét.
 

Trống đồng Trà Lộc (Ảnh: TG).

5. Tại thôn Quảng Điền, xã Triệu Đại, huyện Triệu Phong trong khi đào đất ở Cồn Dưới người dân đã tìm thấy thêm một tượng bò thần tên là Bò thần Nandin Quảng Điền. Được làm bằng đá sa thạch, tượng Bò Thần dài 52cm, cao 34cm, nằm trong tư thế phủ phục, đầu hơi cúi xuống, mắt nhắm nghiền, trán khắc nổi hoa văn hình thoi, bụng thon, mông tròn, u nổi cao. Hơi khác với Bò thần Nandin Kim Đâu, Bò thần Nandin Quảng Điền có bộ phận sinh dục rất to và rõ nét, cùng với chiếc đuôi dài nổi trên mông, luồn qua khuỷu đùi, vắt chéo trên chân rất mềm mại.

6. Cụm vò bán sứ thời Đường Dương Lệ được người dân địa phương phát hiện tại cánh đồng thuộc làng Phúc Lộc, xã Triệu Thuận, huyện Triệu Phong, cách thành Thuận Châu chừng 1 km. Cụm vò gồm 7 chiếc, chiếc lớn nhất là một vò bán sứ có hình dạng thân phình, cổ ngắn, đáy bằng, trên thân có 6 núm; vò cao 57cm, đường kính miệng 21cm, đường kính đáy 23cm. Các vò còn lại nhỏ hơn, được chôn xung quanh vò lớn. Đây là những chiếc vò bán sứ men trấu rạn, được sản xuất tại Quảng Đông, Trung Quốc dưới thời Đường (thế kỷ VII – VIII).
 
Theo các nhà nghiên cứu, đây là ngôi mộ vò của một gia đình thuộc tầng lớp thượng lưu trong xã hội người Chăm cổ. Những chiếc vò bán sứ Đường này là do người Chăm mua lại của người Trung Quốc thông qua con đường giao lưu, trao đổi từ các cảng biển Mai Xá, Cửa Việt thời bấy giờ.
 

Trống đồng An Khê (Ảnh: TG).

7. Tháng 4/1997, khi rà bom mìn tìm phế liệu trên một quả đồi thuộc làng An Khê, xã Gio Sơn, huyện Gio Linh, anh Phan Tấn Hoàng đã phát hiện một chiếc trống đồng có tên gọi Trống đồng An Khê. Trống có tang phình, thân eo, đế thẳng, xung quanh có bốn quai; mặt trống có hình ngôi sao 8 cánh và có 6 vành hoa văn với các hoạ tiết trang trí là các vòng tròn đồng tâm, chim mỏ dài, đuôi dài đang bay ngược chiều kim đồng hồ, hoa văn răng cưa hình thoi, xương cá. Tang trống có hai vành hoa văn, trang trí hình răng cưa hướng lên tâm và về chân trống. Quai trống có hai đôi quai kép hình bán khuyên, trang trí hoa văn thừng tết. Các nhà nghiên cứu kết luận, đây là trống đồng thuộc niên đại loại I He’ger, cách đây 2.500 năm.

8. Tại rú Cát, thôn Trà Lộc, xã Hải Xuân, huyện Hải Lăng, trong khi rà tìm phế liệu, ông Hoàng Công đã phát hiện thấy Trống đồng Trà Lộc. Đây cũng là chiếc trống đồng có niên đại loại I He’ger cách đây hơn 2.500 năm. Trống có hình dạng thân thon, đế choãi, tang phình, có bốn quai; mặt trống trang trí hình sao 10 cánh mập, xen giữa cánh sao là chữ V lồng, đầu chữ V quay ra ngoài gồm 7 vành hoa văn với các hoạ tiết như vòng tròn tiếp tuyến có chấm giữa, chim mỏ dài có mào, đuôi dài bay ngược chiều kim đồng hồ... Vòng chủ đạo của mặt trống có 4 hình thuyền. Chân trống choãi có 5 vành hoa văn được trang trí hình bò u nổi cao, hình chấm dải. Quai trống có hai đôi quai kép hình bán khuyên được trang trí hoa văn thừng tết.
 

Bộ vò gốm thường Đường Dương Lệ (Ảnh: TG).

9. Tượng Nguyễn Ư Dĩ tạc hình cậu ruột của chúa Nguyễn Hoàng, cao 0,62m, phần vai rộng 0,30m. Tượng được đúc bằng đồng ở tư thế ngồi trên ghế thấp, hai chân gấp khuỷ hơi dang ra; khuôn mặt chữ điền, mắt nhìn xuống, mũi cao, môi mỏng, cằm vuông, râu dài, dái tai rộng; đầu đội mũ quan hai lớp, chân đi hia chỉ để lộ phần mũi. Toàn thân khoác áo choàng rộng phủ từ vai xuống vắt trùm cả hai chân. Hai tay vòng phía trước bụng khuất trong vạt áo choàng chỉ để hở một ngón tay cái của bàn tay phải. Phần bụng để hở to, tròn; trên ngực có một dải đai vòng. Tượng Nguyễn Ư Dĩ được thờ tại miếu thuộc đình làng Trà Liên, xã Triệu Giang, Triệu Phong.

10. Bản khoán ước làng Phú Kinh, được khắc trên một tấm gỗ lim, hình chữ nhật có kích thước 230 cm x 36,5 cm x 8 cm. Mặt trước khắc gần 5.000 chữ Hán, viết theo lối chữ Chân, mặt sau để trơn. Nội dung bản khoán ước là những quy định như phân chia ruộng đất, giáo dục, khuyến học, giữ gìn phong thuỷ, cưới xin, tang ma...Theo sử sách ghi lại, Bản khoán ước này do dân làng Phú Kinh, thuộc xã Hải Hoà, huyện Hải Lăng thực hiện vào tháng 6/1774. Đến nay, ngoài một vài vết thủng nhỏ do bom đạn, phần lớn bảo vật này vẫn còn nguyên dạng.
 

“Giới nghiên cứu đánh giá rất cao giá trị của hai cổ vật là Bản khoán ước làng Phú Kinh và Tượng đồng Nguyễn Ư Dĩ. Đây là hai cổ vật có một không hai ở trong nước và trên thế giới”.

Thạc sĩ sử học Lê Đức Thọ
(Sở Văn hóa Thể thao & Du lịch Quảng Trị)
 
Lâm Chí Công
thuhuyen
Bình luận (0)
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Con trai MC Mai Ngọc gây chú ý trong ngày đặc biệt của mẹ

Con trai MC Mai Ngọc gây chú ý trong ngày đặc biệt của mẹ

Giải trí - 9 giờ trước

GĐXH - "Con chính là điều đẹp đẽ nhất mà tuổi 35 mang đến cho mẹ", MC Mai Ngọc nhắn gửi con trai khi đón sinh nhật tuổi 36.

Ông Phi gây sốc khi đồng ý cho con trai cưới vợ nhưng không thừa nhận con dâu

Ông Phi gây sốc khi đồng ý cho con trai cưới vợ nhưng không thừa nhận con dâu

Xem - nghe - đọc - 11 giờ trước

GĐXH - Trong tập 15 "Gia đình trái dấu", ông Phi đã chấp nhận cho hai con cưới nhau nhưng với điều kiện ông không coi Vân là con dâu.

Thanh tra Nguyệt nhận hối lộ, Khắc bị triệu tập

Thanh tra Nguyệt nhận hối lộ, Khắc bị triệu tập

Xem - nghe - đọc - 12 giờ trước

GĐXH - Trong tập 43 phim "Lằn ranh", Khắc được mời lên Viện kiểm sát trao đổi, làm việc về những thông tin có liên quan đến Nguyệt nhận hối lộ.

Chiều cuối năm, Ý Nhi gây chú ý khi đăng tải khoảnh khắc nhìn lại một năm đã qua

Chiều cuối năm, Ý Nhi gây chú ý khi đăng tải khoảnh khắc nhìn lại một năm đã qua

Giải trí - 12 giờ trước

GĐXH - Hoa hậu Ý Nhi ghi dấu ấn với bộ ảnh lộng lẫy và dòng tâm sự về năm 2025. Cô nhìn lại hành trình phát triển bản thân, trân trọng tình yêu thương và những trải nghiệm quý giá.

Con trai Lệ Quyên 14 tuổi có chiều cao vượt trội, sống trong biệt thự hàng trăm tỷ, ngồi xe siêu sang

Con trai Lệ Quyên 14 tuổi có chiều cao vượt trội, sống trong biệt thự hàng trăm tỷ, ngồi xe siêu sang

Giải trí - 15 giờ trước

GĐXH - Bé Bo - con trai Lệ Quyên mới đây lại xuất hiện trên trang cá nhân của mẹ với hình ảnh điển trai cùng chiều cao vượt trội. Mới 14 tuổi nhưng cuộc sống của Bo đã được nhiều người mơ ước.

Ông Thăng rơi nước mắt thương con gái 'sống thử' mà chưa được hỏi cưới

Ông Thăng rơi nước mắt thương con gái 'sống thử' mà chưa được hỏi cưới

Xem - nghe - đọc - 16 giờ trước

GĐXH - Ông Thăng yêu thương, chiều chuộng con gái nên từ khi phát hiện ra con "sống thử" với bạn trai lại lo con bị phụ tình.

'Bản giao hưởng Việt Nam' mang đến bữa tiệc âm nhạc đặc sắc đón chào năm mới

'Bản giao hưởng Việt Nam' mang đến bữa tiệc âm nhạc đặc sắc đón chào năm mới

Giải trí - 16 giờ trước

GĐXH - Chương trình "Chào năm mới 2026 - Bản giao hưởng Việt Nam" sẽ mang đến cho khán giả những tiết mục nghệ thuật độc đáo và ấn tượng.

Tết Dương lịch đến khám phá 'Chợ phiên vùng cao - Chào năm mới 2026' ở Hà Nội

Tết Dương lịch đến khám phá 'Chợ phiên vùng cao - Chào năm mới 2026' ở Hà Nội

Câu chuyện văn hóa - 16 giờ trước

GĐXH - Từ ngày 1 - 4/1/2026, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Hà Nội) sẽ diễn ra các hoạt động dịp Tết Dương lịch với chủ đề "Chợ phiên vùng cao - Chào năm mới 2026" nhằm giới thiệu những nét văn hóa đầu xuân với các nghi lễ, lễ hội, phong tục tập quán giúp du khách hiểu rõ hơn về văn hóa truyền thống, đặc trưng của các dân tộc.

Triển nghi ngờ thanh tra Nguyệt bị Thiệu 'thủ tiêu'

Triển nghi ngờ thanh tra Nguyệt bị Thiệu 'thủ tiêu'

Xem - nghe - đọc - 17 giờ trước

GĐXH - Trong tập 42 phim "Lằn ranh", Nguyệt hoàn toàn biến mất khiến Triển không còn giữ được bình tĩnh, nhất là khi anh nghi ngờ cô đã bị thủ tiêu.

'Bống' Hồng Nhung nhìn lại 'một năm có nhiều điều kỳ lạ, nhiều thử thách'

'Bống' Hồng Nhung nhìn lại 'một năm có nhiều điều kỳ lạ, nhiều thử thách'

Giải trí - 17 giờ trước

GĐXH - 'Bống' Hồng Nhung đã kết năm 2025 bằng những dòng tâm sự nhiều ý nghĩa. Chị coi năm 2025 là một năm "có nhiều điều kỳ lạ, nhiều thử thách và cả những ngạc nhiên mà tưởng rằng tới độ tuổi này chắc khó có gì làm mình phải ngỡ ngàng hay là kinh ngạc".

Top