Con vật vờ kỳ lạ ở sông Hồng, sống vài giờ nhưng lưu danh đặc sản, giá tới cả triệu đồng
GiadinhNet – Một số làng chài ven sông Hồng vừa có lại lộc trời ban là loài côn trùng có tên vật vờ, làm sống lại một loạt món đặc sản từng khiến bao người tiếc nuối, giá cả triệu đồng trở về.
Đặc sản vật vờ muốn ăn không có mà mua
Nhóm các nhà báo tình thương – tên gọi vui của chuyến đi của chúng tôi – xuống bến phà Liên Hà (Đan Phượng, Hà Nội) bỗng thấy một số người dân bì bõm dưới bờ sông, hoặc đứng trên bờ dùng cây vợt dài quơ đi quơ lại, hoặc vớt những con gì đó lên. Hỏi ra mới biết họ hớt con vật vờ (có nơi gọi là con vờ).

Con vật vờ - đặc sản của dân chài ven sông Hồng. Ảnh: Uyển Hương
Nghe cái tên lạ, "các nhà" xúm vào hỏi thăm, mới biết Liên Hà hơn 20 năm trước được trời ban cho con vật vờ, chế biến thành nhiều món ăn đặc sản trứ danh, ăn một lần nhớ mãi. Chị Quý – tài xế lái phà cho biết, con vật vờ sống ở đáy sông, khi trở trời các ấu trùng nở ra to gần bằng con châu chấu, thân trắng đục, cánh trắng mỏng tang, bay vật vờ trên mặt nước mà thành tên.
Một bác dân chài lớn tuổi kể lại, hơn 20 năm trước đi hớt vật vờ là tuổi thơ vui tươi của nhiều người - nhất là trẻ em sống ven sông theo người lớn đi hớt vật vờ về vừa làm món ăn, vừa có tiền. Xưa vật vờ nhiều lắm, chỉ cần đứng trên bờ dùng vợt dài quơ qua liệng lại một buổi sớm cũng được cả yến.
Vậy mà đột nhiên vật vờ biến mất cùng với những món đặc sản ăn một lần nhớ mãi đó, để lại tiếc nuối cho bao người.
Khoảng 3 năm nay lộc trời vật vờ bỗng nhiên trở về ở khúc sông Hồng xã Ninh Sở (huyện Thường Tín, Hà Nội), và xã Liên Hà (Đan Phượng, Hà Nội). Số lượng vật vờ không nhiều như xưa, nhưng đủ làm làng chài sớm nào có vật vờ ngoi lên là tíu tít kéo nhau đi hớt, vừa vui, vừa có tiền, vừa làm sống lại những món ăn đặc sản.

Một sớm đi hớt vật vờ của một phụ nữ làng chài. Ảnh: Uyển Hương
Theo nhiều người dân Liên Hà, con vật vờ sống ở đáy sông, khoảng tháng 2 đến tháng 4 âm lịch chúng ngoi lên mặt nước vài giờ để lột xác vào sáng sớm. Cả tháng vật vờ lên lột xác vài ngày, đẻ trứng rồi chết. Trứng nở thành ấu trùng lại trở về đáy sông chờ ngày được ngoi lên mặt nước lột xác.
Để hớt được con vật vờ, dân chài phải canh thời tiết, con nước sao cho đúng vào ngày vật vờ lên lột xác thì hớt. Nhiều người bảo những ngày trở trời là vật vờ dễ xuất hiện, dân chài phải "canh" để nhanh tay hớt vật vờ về ăn và bán.

Vật vờ ngoi lên đẻ trứng, lột xác đầy mặt sông, bám đầy thành thuyền, phà. Ảnh Uyển Hương
Muốn ăn "phải lăn" từ 3 giờ sáng
Con vật vờ cho người dân Liên Hà hưởng lộc trời, nhưng muốn ăn dân chài "phải lăn" ra sông từ 3 giờ sáng. Hớt vật vờ rất dễ, tầm 4-6 giờ sáng vật vờ ngoi lên bay đi tìm chỗ đậu để lột xác, lúc đó nó rất yếu nên chỉ bay là là mặt nước, hay mặt đất.
Không phải chỗ nào cũng có vật vờ, mà chỉ có ở ngã ba sông nơi nhiều đất thịt để chúng làm tổ mới có. Chúng ngoi khỏi mặt nước là bay thành đàn, thành mảng. Người không có thuyền đi ven sông chăm chú vợt cũng hớt được cả cân côn trùng màu trắng đục gom vào vợt. Nhà thuyền chài thì dùng vợt gắn lưới bơi ra xa bờ vớt xác vật vờ nổi đầy mặt sông. Vì trời chưa sáng nên có nhà thuyền chài còn đốt bó đuốc to cho vật vờ thấy sáng thì tụ lại, rồi cầm vợt chao qua liệng lại tới nặng tay thì đổ ra cả rổ vật vờ.
Những ngày vật vờ nổi lên mặt nước từ sớm tinh mơ tiếng nói cười đã râm ran khắp khúc sông. Khoảng 6 giờ thì mọi người thu vợt, vớt lưới người thì đem vật vờ bán lại cho tiểu thương, người đóng thùng xốp thuê ship chuyển về thành phố cho người đặt hàng giá cao, người mang về chuẩn bị nấu bữa đặc sản dân dã.
Vật vờ chỉ sống vài giờ, nhưng lưu danh nhiều món đặc sản trứ danh ven sông Hồng. Vật vờ ra tới chợ bán tới 4-5 trăm ngàn đ/kg, vào nhà hàng thành món ăn giá tới 1 triệu đ/kg. Ăn rồi hôm sau muốn ăn thêm thì dù có đặt trước cũng không có mà mua. Còn ở bến phà Liên Hà giá vật vờ khi đắt (lúc ít vật vờ) là 150 ngàn đ/kg, khi rẻ (lúc nhiều vật vờ) là 100 ngàn đ/kg, có nhà mua cả tải về cất vào tủ đông ăn dần.
Những người thích ăn vật vờ mà đến muộn, hoặc không vợt được thì đi dọc bờ sông đón thuyền mua, nhưng việc này cũng không dễ bởi sản vật này lên bờ mẻ nào là có người đợi sẵn và mua hết.
Con vật vờ (còn gọi là con vờ) thuộc bộ Cánh phù du, một bộ thuộc một nhóm Palaeoptera, cùng với bộ Chuồn chuồn, tên khoa học là Ephemeroptera.
Vật vờ là loại trùng thoát xác hai lần. Sau lần thứ hai chúng có một cặp cánh và chỉ sống được vài giờ.
Tuổi thọ dài nhất của vật vờ cũng không quá 1 tuần. Ấu trùng của nó sống trong nước, sau thành trùng thì thân mềm nhũn, phát ra ánh sáng, hai cái râu ở trên đầu giống con dao găm, cuối phần bụng mọc ra 3 cái lông đuôi.
Buổi tối những con vật vờ tụ tập, bay lượn trên mặt nước để tiến hành giao phối. Sau đó vật vờ cái đẻ trứng xuống nước, rồi đa số chết đi.
Theo sách "10 vạn câu hỏi vì sao"

5 món canh nên ăn trong mùa thu giúp thải độc gan, giúp trẻ lâu
Ăn - 9 giờ trướcGĐXH – Mùa thu thời tiết chuyển se lạnh, cơ thể mệt mỏi, dễ tích tụ độc tố. Bổ sung các món canh thanh đạm này sẽ giúp thải độc gan, giúp trẻ lâu và dễ nấu.

'Bánh dẻo thị phi' có gì đặc biệt khiến cộng đồng mạng 'phát cuồng'?
Ăn - 11 giờ trướcGĐXH - Trong những ngày gần đây, trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok..., một loại bánh đang trở thành tâm điểm chú ý của cộng đồng yêu ẩm thực: Bánh dẻo Trung thu nhân sen dẻo trứng muối.

Loại hạt đắt đỏ 'bậc nhất thế giới', Việt Nam xưa rụng đầy gốc ít ai nhặt
Ăn - 15 giờ trướcThoạt nhìn loại quả "xấu xí" ai cũng nghĩ không ăn được, tuy nhiên những năm gần đây hạt loại quả này đang trở thành món ăn vặt được nhiều người ưa chuộng. Không chỉ vậy, chế biến theo cách này mang đến vô vàn lợi ích cho sức khỏe.

Ngỡ ngàng với bộ bát đĩa 'sang hết phần thiên hạ' trên bàn ăn nhà Phương Oanh
Ăn - 15 giờ trướcGĐXH - Lâu lắm mới quay lại việc bếp núc, Phương Oanh vẫn khiến dân tình phải trầm trồ như ngày nào.

Không có nhiều thời gian thì cứ nấu 5 món này: Vừa ngon 'siêu cấp' mà tối thiểu chỉ mất 10 phút là hoàn thành
Ăn - 19 giờ trước5 món ăn này siêu dễ làm, nguyên liệu lại quen thuộc mà hương vị lại ngon vô cùng và quan trọng nhất là nấu rất nhanh.

Bánh chả đặc sản Hà Nội mùa thu, cách chọn mua và cách ăn ngon nhất
Ăn - 21 giờ trướcGĐXH - Bánh chả ai ăn một lần không thể quên được hương vị rất riêng, rất dễ ăn của nó. Nhưng để thưởng thức món bánh chả Hà Nội đúng cách, chọn mua bánh ngon thì không phải ai cũng biết cách.

Cá rô kho tộ – ai cũng có thể kho nhưng thiếu mẹo này tay nghề giỏi mấy cũng mất ngon
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Cá rô kho tộ – ai cũng có thể kho nhưng thiếu mấy mẹo này thì tay nghề nội trợ giỏi mấy cũng mất hẳn đi cái ngon hương vị quê nhà trong từng miếng cá.

Mẹo xào thịt bò mềm, để nguội vẫn không dai
Ăn - 1 ngày trướcThịt bò nếu xào sai cách sẽ bị dai và khô; để tránh gặp phải tình huống tệ hại đó, bạn cần lưu ngay vài bí quyết dưới đây.

Cháo cá ám - không chỉ đặc sản tinh hoa ẩm thực mà còn là món nhậu ngon đậm hồn Hà Nội
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Món đặc sản cháo cá ám (cháo ám) Hà Nội đúng chuẩn ăn rồi là muốn nhớ. Bên nồi cháo ám lục bục, cả nhà và khách vừa ăn, vừa suýt xoa nhắm rượu, hàn huyên...

Hơn 20 món ăn từ một loại quả tốt cho người cao huyết áp và giúp hạ đường huyết
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Theo các nghiên cứu y học hiện đại, trong loại quả này có chứa các hợp chất charantin, polypeptid-P và vicine có tác dụng giảm huyết áp. Vì thế đây cũng là thực phẩm được khuyến nghị cho các bệnh nhân tăng huyết áp.

Bất ngờ trước 11 mâm cơm gia đình vừa ngon, vừa nhìn cực ấm cúng
Ẩm thực 360GĐXH - Mỗi ngày, hàng triệu mâm cơm được dọn ra trong những căn bếp Việt. Ẩn sau đó không chỉ là chuyện ăn uống, mà còn là câu chuyện văn hóa, kinh tế, và cả sự chuyển động của xã hội hôm nay.