Dân số Việt Nam: Những thách thức trong tương lai

Phát biểu tại Hội thảo, bà Nguyễn Thị Hoài Thu - Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội, Chủ tịch Hội nghị sỹ Việt Nam về dân số và phát triển nhấn mạnh: Qua 15 năm tham gia vào Hội nghị sỹ châu Á về dân số, Việt Nam liên tục được tín nhiệm bầu làm Phó Chủ tịch Hội. đây là, sự đánh giá cao của bạn bè quốc tế đối với các hoạt động hiệu quả của Hội nghị sĩ dân số và phát triển Việt Nam. Bên cạnh đó, việc thành lập Hội cũng được sự ủng hộ nhiệt tình và ngày càng tin tưởng của các lãnh đạo Quốc hội Việt Nam qua các thời kỳ.

TS. Nguyễn Văn Tiên - Tổng Thư ký Hội nghị sĩ dân số và phát triển Việt Nam cho rằng, hoạt động của Hội đã thường xuyên cung cấp thông tin về chính sách dân số, xã hội qua các chủ đề cụ thể như: thông tin về dân số, sức khoẻ, người già, di dân, phòng chống AIDS, khám chữa bệnh, bảo trợ xã hội, các vấn đề của gia đình hiện đại... Qua những hoạt động này đã kết nối và tập trung được chất xám của các nhà khoa học trong và ngoài nước, nguồn lực của các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ cùng nỗ lực tham gia hành động.

Đánh giá về những thách thức của vấn đề dân số Việt Nam trong tương lai, đại biểu Quốc hội Đặng Thị Ngọc Thịnh - Phó Chủ nhiệm Ủy ban DSGĐTE nhấn mạnh: Thời gian qua, các chính sách về DS/KHHGĐ của Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn. Đến nay, cả nước đã đạt được mức sinh thay thế. Nhận thức của chính quyền và nhân dân về lĩnh vực này ngày càng được nâng cao. Đất nước đang bước vào thời kỳ “dân số vàng”, là điều kiện vô cùng quan trọng để phát triển đất nước trong thời kỳ hội nhập kinh tế toàn cầu hiện nay.

Tuy vậy, bà Thịnh cũng đưa ra những khuyến nghị cụ thể: Đó là quy mô dân số và mật độ dân số của Việt Nam thuộc hàng cao trên thế giới, cơ cấu dân số trẻ, số phụ nữ bước vào độ tuổi sinh đẻ cao. Bên cạnh đó, chất lượng dân số thấp đang là trở lực khi nước ta bước vào hội nhập; sự thay đổi cơ cấu dân số, quản lý dân cư phân tán, thiếu thống nhất... đang là những vấn đề bức xúc hiện nay.

PGS-TS Nguyễn Đình Cử  - Viện trưởng Viện Dân số và các vấn đề xã hội (Đại học Kinh tế Quốc dân) đưa ra các thách thức hiện nay đối với dân số Việt Nam là: Quy mô dân số lớn và đang phát triển nhanh; Dân số trẻ nhưng đang bước vào thời kỳ quá độ chuyển sang dân số già và sẽ phải đối mặt với xã hội già hoá trong tương lai gần; Dân cư phân bố không đều và di dân ngày càng sôi động; Tỷ lệ dân đô thị hiện còn thấp nhưng sẽ gia tăng mạnh trong tương lai; Mức sinh đã giảm mạnh nhưng chưa ổn định và còn khác nhau giữa các vùng; Mức chết thấp và ổn định nhưng có sự khác nhau đáng kể giữa các vùng; Chất lượng dân số chưa cao; Quy mô dân số gia đình nhỏ hơn nhưng phức tạp và “dễ vỡ” hơn...

Vẫn theo ông Cử, cần xây dựng chính sách dân số hiệu quả nhằm cải thiện giống nòi Việt Nam, thông qua yêu cầu về sức khoẻ khi kết hôn, tư vấn, kiểm soát về gien, trước hết là đối với nhóm có nguy cơ cao. Bên cạnh đó, nên thay mục tiêu “mỗi gia đình có 2 con” nay đã đạt được sang mục tiêu “mỗi gia đình có 2 con khoẻ mạnh, có giáo dục và được đào tạo”. Cần tuyên truyền cho các bậc cha mẹ thấy được ý nghĩa của bước chuyển này và tư vấn cho họ kỹ năng thực hiện nuôi, dạy con cái. Đây cũng là nhiệm vụ mới của các cộng tác viên DSGĐTE. Sớm nghiên cứu, phổ biến, triển khai thực hiện Điều 21 của Pháp lệnh Dân số về “Biện pháp nâng cao chất lượng dân số”.

Lê Hồng Sơn