Giá các mặt hàng tiêu dùng vẫn cao: Cần chống độc quyền tư nhân

 

Rút 25.000 đồng ra trả tiền cho một suất cơm bình dân, anh Thành, nhân viên một công ty du lịch ở Giảng Võ (Hà Nội) thắc mắc với chị chủ quán: “Em nhớ hồi giá xăng tăng, ngay buổi trưa cơm nhà chị đã kịp tăng giá theo. Bây giờ xăng giảm giá lâu rồi, sao chẳng thấy cơm nhà chị giảm giá?”. Chị chủ quán cười thản nhiên: “Tôi cũng thấy lạ. Xăng giảm giá rồi, mà thịt cá, gạo nước chẳng thấy cái gì chịu giảm cả. Chú cứ đi chợ thì biết. Những thứ đó không giảm thì làm sao tôi giảm giá cơm cho chú được”.

 

Cái lý lẽ “chắc chắn” của chị chủ quán này cũng là lời giải thích của nhiều người bán hàng khác. Họ cho rằng, sở dĩ không thể giảm giá được vì giá “đầu vào” vẫn chưa giảm là bao. Theo thống kê, giá các mặt hàng lương thực, thực phẩm đã giảm nhiều so với hồi tháng 3. Nhưng mức giảm 5 - 10% vẫn không thấm vào đâu so với mức tăng trước đó. Mức giá vẫn cao hơn 15-20% so với thời điểm trước lạm phát.

 

Hồi tháng 7, ngay sau dòng thông báo: “Từ 10h sáng 21/7, giá mỗi lít xăng A92 là 19.000 đồng, tăng 4.500 đồng so với mức cũ. Đây là mức tăng cao nhất từ trước tới nay”, là những lời than thở bất tận của cư dân mạng và một nỗi lo: “Rồi giá cả cái gì cũng tăng cho mà xem”. Sau đó, đúng là mọi thứ hàng tiêu dùng đều tăng theo giá xăng, từ cốc trà đá vỉa hè đến suất ăn trong quán. Chuyện các mặt hàng đua nhau “ăn theo” giá xăng, không có gì là lạ. Chỉ có điều là giá xăng đã giảm, kể từ tháng 7 đến nay, sau 9 lần điều chỉnh giá, giá xăng đã giảm tổng cộng 7.000 đồng/lít, từ 19.000 đồng xuống còn 12.000 đồng; nhưng, giá cả nhiều mặt hàng khác lại vẫn cứ điềm nhiên “dậm chân tại chỗ”.

 

Lương thực, thực phẩm là một trong những mặt hàng thiết yếu đã tăng giá mạnh trong thời gian qua. Ảnh: ĐK

 

 

“Ở ta, giá chỉ có lên thôi, không có chuyện giảm. Như vàng đấy, trước đây có 500.000 đồng/chỉ, bây giờ lên đến hơn 1,6 triệu đồng/chỉ rồi thì sẽ chẳng bao giờ có hi vọng giảm lại xuống mức 500.000 đồng nữa”. Đó là lời giải thích của người bán hàng về câu chuyện giá cả. Cách lý giải này chưa hẳn đã đúng về mặt khoa học kinh tế, nhưng nó đúng phần nào với thực tế: sau mỗi đợt tăng giá, gần như sẽ có một mặt bằng giá mới được thiết lập.

 

Theo Tiến sỹ Nguyễn Minh Phong, Trưởng phòng Nghiên cứu Kinh tế, Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế - Xã hội Hà Nội, nghịch lý giá cả ở Việt Nam hiện nay có 4 nguyên nhân chính. Thứ nhất, đó là tâm lý trục lợi của người kinh doanh, muốn bán được hàng với một mức giá cao nhất có thể. Ví dụ, trong một khu chợ, việc tất cả những người kinh doanh một mặt hàng cùng bắt tay đồng thuận tăng giá hay không giảm giá khá dễ dàng. Việc này về nguyên tắc là vi phạm luật, tuy nhiên các cơ quan quản lý cũng rất khó có thể kiểm soát được. Thứ hai, là sự thụ động của chính người tiêu dùng. Người tiêu dùng phải lên tiếng để tự bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình trong việc đạt được một mức giá hợp lý. Thứ ba, có thể là từ sự “vô cảm” của người dân do những biến động giá cả lớn trong 2 năm gần đây. Nguyên nhân cuối cùng, là sự chậm trễ trong điều tiết thị trường của các cơ quan quản lý nhà nước.

 

Ông Phong nói: “Trong hoàn cảnh này, cơ quan nhà nước phải thể hiện được vai trò điều tiết thị trường của mình. Các doanh nghiệp, công ty thương mại nhà nước gần như bị lãng quên. Đáng ra họ phải tạo một kênh phân phối hàng hoá tiêu dùng với giá cạnh tranh, tạo đối trọng với các doanh nghiệp, hộ kinh doanh tư nhân. Trước nay, chúng ta vẫn lo chống độc quyền nhà nước, nhưng lại quên mất rằng cần phải chống độc quyền cả tư nhân. Khi những người kinh doanh tư nhân “bắt tay” nhau đồng thuận, tức là đã tạo thành một sự độc quyền nhất định trong việc phân phối hàng hoá”.