Giúp trẻ có hoàn cảnh đặc biệt vươn lên tự lập, hòa nhập cộng đồng

Nhân rộng mô hình giáo dục hoà nhập

Tuy vậy, khác với mô hình giáo dục hoà nhập, mô hình giáo dục chuyên biệt lại có một số hạn chế: Chi phí xây dựng, trang thiết bị, bộ máy tổ chức cho các trường chuyên biệt dạy trẻ em khuyết tật lớn, nhưng chỉ thu hút được một số lượng quá ít trẻ em khuyết tật (khoảng 0,3% trong tổng số trẻ khuyết tật).

Cuộc sống nội trú, xa cha mẹ, tách biệt với cộng đồng sẽ ảnh hưởng về mặt tâm lý và tinh thần của các em, gây cho các em tâm lý mặc cảm, ngại tiếp xúc với mọi người, khó khăn hoà nhập trong tương lai. Chỉ số phát triển chậm hơn so với trẻ khuyết tật sống cùng gia đình.

Hiện nay, mô hình giáo dục hoà nhập dành cho trẻ khuyết tật nhẹ và vừa, có khả năng theo học tại các trường phổ thông cơ sở ở cộng đồng cùng với trẻ em bình thường đang được tiến hành ở hơn 40 tỉnh, thành trong nước thu hút hơn 50.000 trẻ em khuyết tật.

Đây là hình thức giáo dục trẻ khuyết tật đỡ tốn kém kinh phí đầu tư và đem lại hiệu quả xã hội tốt. Hình thức giáo dục này giúp được rất  nhiều  em nhỏ khuyết tật đến trường, được vui chơi với các bạn, được hoà nhập cộng đồng, xoá  đi những  mặc cảm, có ý thức vươn lên tự lập trong cuộc sống và nhiều em đa trưởng thành.

Các em khuyết tật đã phát triển tốt hơn khi được sống trong môi trường gia đình, không bị tách rời khỏi cộng đồng. Đồng thời, đây cũng là cơ hội giáo dục cho trẻ em bình thường bài học về lòng nhân ái, biết thông cảm với những mất mát thiệt thòi của bạn mình, từ đó có hành động giúp đỡ thiết thực.

Nhiều trẻ trưởng thành từ các mái ấm

Ông Phạm Quang Huân, Viện Nghiên cứu Sư phạm (ĐH Sư phạm Hà Nội) đánh giá: Đến 2006, sau gần 20 năm, tại Việt Nam đã có 12 làng trẻ em SOS được xây dựng và đi vào hoạt động tại các tỉnh, thành Hà Nội, Hải Phòng, TP Hồ Chí Minh, Phú Thọ, Nghệ An, Đà Nẵng, Khánh Hoà, Lâm Đồng, Bến Tre, Cà Mau, Thanh Hoá, Quảng Bình. Các làng đã nuôi và dạy gần 2.000 trẻ trong đó 1.330 trẻ sống trong 150 gia đình, 190 trẻ sống trong 7 nhà thanh niên tập trung. Đến nay, có 159 trẻ đã học Đại học, Cao đẳng, Trung học chuyên nghiệp và dạy nghề..., ngoài ra có 81 trẻ em đã trưởng thành hoà nhập cộng đồng.

Theo đánh giá chung, trong số các mô hình chăm sóc trẻ mồ côi hiện đang hoạt động tại Việt Nam, mô hình làng trẻ SOS là một trong những mô hình tốt  nhất. Ở đây, trẻ thiệt thòi có cuộc sống ổn định, được bù đắp về vật chất và tình cảm, được tạo điều kiện thuận lợi để học tập, phát triển nhân cách.

Các cháu được chuẩn bị những khả năng, kiến thức và những điều kiện cần thiết để tự lập cuộc sống, hoà nhập cộng đồng. Trẻ có khả năng trội bật được tuyển chọn và gửi đến bồi dưỡng tại các trường năng khiếu; một số được lựa chọn đi học ở nước ngoài. 100% trẻ sau khi học văn hoá phổ thông đều được học nghề, có việc làm, thu nhập ổn định, chưa có trường hợp nào bị thất nghiệp.

Trẻ mồ côi và trẻ em nghèo, thiệt thòi trong các làng trẻ SOS đã được cộng đồng xã hội tạo nhiều điều kiện. Tuy nhiên, hiện nay, trẻ em mồ côi trong những làng trẻ em SOS nói riêng và hoạt động của các Làng trẻ SOS tại Việt Nam nói chung vẫn có những khó khăn, nhu cầu cần được giải quyết.

Theo GS.TS Phạm Tất Dong, một trong những chỉ số nói lên trình độ nhân văn của hệ thống giáo dục là ở chỗ, trong hệ thống có cơ hội nào cho trẻ có HCĐB. Trong những năm qua, nhiều chuyên gia giáo dục, nhất là những chuyên gia có trách nhiệm giáo dục trẻ có HCĐB, đã nhiều lần lên tiếng về sự công bằng xã hội trong giáo dục cho đối tượng này, nhưng trên thực tế, không phải ai cũng thấy được.

Mặt khác, chúng ta đang lâm vào tình trạng thiếu những chuyên gia đầu ngành cũng như thiếu các giáo viên cho từng loại trẻ có tật. Hệ thống giáo dục trẻ khuyết tật đang thiếu một tầm nhìn chiến lược cả về phương diện nội dung và phương pháp giáo dục lẫn phương tiện đào tạo cán bộ nghiên cứu và cán bộ giảng dạy.

Để có một hướng đi đúng đắn trong lĩnh vực này không chỉ cần sự phối kết hợp giữa ban ngành các cấp chính quyền, các cơ sở, tổ chức các đơn vị từ thiện mà còn là sự nhận thức sâu sắc của đại bộ phận tầng lớp nhân dân nhằm ủng hộ tinh thần vật chất cho sự nghiệp cao cả này.

Xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa chính quyền địa phương, các tổ chức từ thiện với các doanh nghiệp, các nhà hảo tâm để giúp đỡ những gia đình có con em là trẻ em thiệt thòi.

Chung Nhi