Lặn lội "thân cò"

“Bà Tú Xương” thời nay

Chạng vạng tối ngày cuối năm rét cắt da cắt thịt, bà Huệ vẫn lội bì bõm dưới ao vớt bèo để sáng mai đem bán ở chợ huyện. Có lẽ giờ đây, khi đã bước vào tuổi 52, bà vẫn không sao quên được cái ngày “định mệnh” ấy - cái ngày chồng bà bị ngã từ giàn giáo xây dựng, tai biến mạch máu não rồi nằm liệt. Mắt ầng ậng nước, bà tâm sự: “Tôi lấy chồng từ năm 25 tuổi, đến năm 29 đã sòn sòn ba đứa trứng gà trứng vịt...

Sau khi ông ấy bị tai nạn, tôi khóc đến loà cả hai mắt, người rạc đi. Thế rồi, ngửa mặt lên trời than khóc mãi mà vẫn đói, thả ba đứa con heo nhóc ra bờ sông Chanh Dương mò cua bắt ốc, tôi thắt từng khúc ruột...”. Rồi thời gian cũng trôi đi, bà cóp nhặt chắt chiu từng con cá mớ tép, từng lá rau cái bèo nuôi các con khôn lớn và người chồng tật nguyền. Chồng bà thì toàn thân bất toại, mọi sinh hoạt đều do bà chăm lo. Ông chỉ biết trao cho bà ánh mắt trìu mến cảm thương trong những lúc đói lòng và tuyệt vọng. Dù trăm ngàn vất vả, khổ cực, bà vẫn trọn đạo làm vợ, làm mẹ. “Người ta 5 năm nuôi một ông cử còn tôi cũng ngần đấy năm nuôi ba con học đại học, khổ quá là khổ, nhưng vui cũng thật là vui”. Bà lấy tay quệt nước mắt, cười.

Vậy mà đã 13 năm trôi qua, giờ đây các con bà Huệ đã khôn lớn và trưởng thành. Ngẫm lại, bà bùi ngùi và cũng thấy vui hơn, bởi bên bà lúc nào cũng có bầy con hiếu thảo, sự san sẻ của láng giềng, cũng như nghĩa tình đọng sâu trong mắt người chồng tri kỷ. Cái nghề vớt bèo đem bán nghe có vẻ đơn giản nhưng lại chính là nguồn thu nhập để bà nuôi con ăn học. Kiếm ăn cũng từ đó, tật nguyền cũng từ đó.

Đó là cái lần vào mờ sáng, trong khi cuốc bộ sang tận xã bên để lấy bèo, bà đã giẫm vào cả nửa cái chai thuỷ tinh đựng thuốc trừ sâu bị vỡ. Mảnh chai sắc cạnh cứa vào gân gót chân bà, máu túa ra ướt cả cái áo cánh mà bà quấn chặt lại. Do không thuốc thang gì và phải thường xuyên tiếp xúc với nước bẩn, chân bà co rút lại, mưng mủ, khiến bà “chân thấp chân cao”. Với cái chân tật nguyền, đều đặn trăm ngày như một, khi mặt trời chưa lên, bà cuốc bộ hàng chục cây số để vớt bèo và gồng gánh đem bán. Số tiền bán bèo hàng ngày không lớn nhưng “góp gió thành bão”, cuối tháng bà cũng thêm một khoản để gửi lên Hà Nội cho con ăn học.

Rồi tai hoạ lại đến với bà, sau khi lần mò thâu đêm với gánh bèo, bà lại bị gãy tay. Cũng tại hôm đó, trong lúc bước xuống cầu ao làm bằng mấy cây tre chắp lại, bà bị ngã đập mạnh tay xuống hàng gạch kề bên. Cánh tay phải gãy ngầm, giập thịt rồi thối, chả đi viện gì rồi cũng khỏi. Duy chỉ có một điều, giờ đây da thịt ở đó cứ đỏ lựng lên, sứt sẹo như phải bỏng, không làm việc gì được. Thế nên, từ đó, bà một tay nuôi chồng nuôi con.

Phúc đức tại mẫu

Tôi quan sát kỹ ngôi nhà tranh của bà Huệ. Dường như nó đã “già” lắm rồi, vách ẩm tường rêu hiện rõ. Trên những bức vách nghèo ấy, rạng rỡ những khung đựng giấy khen của các con bà. Những giấy khen giỏi thành phố thời phổ thông đến bằng khen sinh viên giỏi, bí thư liên chi đoàn gương mẫu... trang trí cho một không gian chật hẹp. Ba người con của bà, từ nhỏ đã phải đầu tắt mặt tối với công việc nhà nông, lại phải lặn lội ở bờ sông bến bãi mò cua bắt ốc, không một ngày đi ôn thi và cũng chẳng học thêm gì, thế mà người nào cũng học giỏi. Cả ba con bà đều thi đỗ liền một lúc mấy trường đại học, trong đó có những trường “khó” như Học viện Kỹ thuật Quân sự, Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Bách khoa... Cũng chỉ là cố gắng hết mình trong cảnh nghèo khốn khó, nhưng thành tích đó rõ ràng có sự hun đúc từ tình yêu thương, đức hy sinh và nghị lực phấn đấu mà mẹ Huệ đã dồn hết cho các con.

Cứ mỗi khi mùa vụ lớn, các con bà Huệ lại về quê để làm đồng cùng mẹ. Các anh là những thợ cấy thợ cày kiêm sinh viên. Những đôi dép nhựa cũ rách để ở góc nhà như một thứ đồ lưu niệm của một thời hàn vi túng thiếu. Tết này, các anh lại quây quần bên nồi xôi đạm bạc của mẹ, kể cho mẹ nghe thành tích học tập của mình. Còn bà con chòm xóm hễ cứ thấy bà Huệ quẩy gánh bèo nặng trĩu là lại xúm vào đỡ một tay. Có hôm trời đang nắng lại chuyển sang mưa bóng mây, bà Huệ mải miết chạy đua cùng gánh bèo để kịp về nhà che sân thóc, cây rơm đang phơi nhưng khi tới nhà thì mọi việc đã xong từ lúc nào…

Nguyễn Hoàng