Loại muối đặc biệt của bộ tộc trên núi cao
Không thể tiếp cận nguồn từ các mỏ hay biển, người dân tộc Apatani ở Ấn Độ đã tự tạo ra một loại gia vị riêng có chức năng và hương vị như muối.
Sau một ngày chăm sóc đồn điền trồng tre của mình, Pussang Punyo trở về nhà để thưởng thức một cốc bia gạo với tapyo. Loại muối nhà làm này thêm chút hương vị đậm đà cho ly đồ uống, cân bằng vị ngọt.
Punyo cho biết: "Thím tôi tự làm nó ở nhà, mất khoảng một tuần. Thím làm cho tôi và bạn bè đến đây vào dịp cuối tuần, để chúng tôi làm pike pila (một món ăn truyền thống rất được người Apatani ưa chuộng)".
Punyo thuộc Apatani, một trong những bộ tộc không du mục cổ xưa nhất Ấn Độ. Họ sống giữa những cánh đồng lúa và đồi xanh của vùng Arunachal Pradesh. Vị trí của nơi này lý giải vì sao thím của Punyo, như nhiều người khác trong bộ tộc, tự làm muối suốt nhiều thế kỷ.

Người Apatani sống trong thung lũng Ziro.
"Chúng tôi sống giữa những ngọn núi, ít tiếp xúc với thế giới bên ngoài. Khu vực này tách biệt, không có nước mặn hay mỏ muối. Khi biết đến sản phẩm này, chúng tôi không mua nổi. Nó có giá rất cao vì việc đem chúng vào thung lũng Ziro là thử thách với các nhà buôn" - Hibu Rimung, một thành viên khác của bộ tộc, cho biết.
Người Apatani đã tự tìm thứ thay thế cho muối, tạo ra một nguyên liệu không chỉ độc đáo, mà còn giúp họ thoát khỏi những vấn đề sức khỏe thường phổ biến ở những vùng thiếu loại gia vị này. Tapyo không phải là muối theo đúng nghĩa đen, mà được làm từ thực vật, và có vai trò tương tự trên cả phương diện sức khỏe và mùi vị.
Ngày nay, muối không còn quý hiếm, nhưng trong lịch sử, chúng từng được coi như vàng, được đem bán và tích trữ do có khả năng bảo quản thực phẩm và khiến mọi thứ ngon hơn. Trong thực đơn của người Apatani gồm cơm, rau, thịt và cá, không có muối và ít gia vị. Tapyo được trân trọng như muối, được đặt một bên món ăn và sử dụng dè xẻn để tạo hương vị.

Khách mời thử làm tapyo.
Họ phát hiện ra tapyo một cách tình cờ. Rimung cho biết: "Các ngôi nhà Apatani truyền thống thường có chulha (lò 3 tầng) giữa nhà. Sau khi ăn xong, họ sử dụng tro thay thế xà phòng để rửa tay. Nhờ đó, họ nhận ra tro có vị mặn và có thể được dùng để nêm nếm món ăn".
Anh cho biết thêm các nhà nghiên cứu y khoa kết luận rằng việc dùng tro trong món ăn là an toàn, nhưng không nên ăn riêng nó hay theo số lượng lớn.
Tapyo có vẻ đã đem lại lợi ích sức khỏe cho nhiều thế hệ, giúp họ có đủ lượng iốt, một khoáng chất trong muối mà cơ thể không thể tự sản xuất. Không thành viên nào trong bộ tộc bị bướu cổ hay trẻ con bị thiếu khả năng tư duy.
Tuy nhiên, loại gia vị này tốn nhiều thời gian và công sức để làm ra, thường chỉ được sử dụng trong các dịp đặc biệt hay lễ hội.
Trong đó, pepu (một loại cây tương tự tre), lá chuối, kê chân vịt và cây tarii được phơi khô dưới ánh nắng suốt nhiều ngày trước khi đem đốt. Tro được bỏ vào một giỏ lọc hình nón, có tên sader, và từ từ rót nước vào. Nước chảy qua tro và kết tủa lại ở đáy, một quá trình có thể tốn từ 3 ngày đến 2 tuần. Nước tro - hay còn gọi là pila - được để khoảng 3 ngày trước khi đem làm tapyo.
Đầu tiên, một chiếc nồi được đặt lên bếp, thêm nước cơm và đun cho đến khi tạo thành một lớp trong suốt, giúp nước tro không dính vào nồi. Sau đó, người làm sẽ rót từng chút nước cho vào, cho đến khi nó khô và tạo thành một khối giống như đất sét có màu nhạt.
Khối pila được để nguội, bọc trong cỏ và treo trên lò cho khô. Mỗi khi cần dùng, họ sẽ lấy ra từng miếng.


Tapyo phơi khô được dùng làm gia vị cho các món ăn truyền thống.
Hiện nay, chỉ người lớn tuổi biết cách làm tapyo, khi thế hệ trẻ đi đến những thành phố lớn để học tập. Nhưng một số cũng tò mò muốn học.
Khi được hỏi liệu tapyo có biến mất, Rimung trả lời: "Một số người dùng muối mua ở cửa hàng để làm pike pila, nhưng vị không ngon chút nào, cần phải có tapyo. Mọi người đến thung lũng này hay hỏi có thể thử tapyo ở đâu, nên chúng tôi vẫn sẽ tiếp tục làm nó".
Theo Zing

Bí quyết làm món ăn có vị giòn chua chuẩn ngon của mẹ tôi là ở một thứ nước cực đặc biệt
Ăn - 34 phút trướcVị chua chua thanh mát của món ăn này luôn kích thích vị giác, đưa cơm vô cùng!

Loại lá xưa mọc ở bờ bụi nay thành đặc sản, chế biến thành nhiều món ngon
Ăn - 1 giờ trướcGĐXH - Lá mơ không chỉ là một loại rau gia vị mà còn có thể chế biến thành nhiều món ăn thơm ngon, bổ dưỡng. Nếu bạn yêu thích ẩm thực truyền thống hoặc muốn thử những món ăn mới lạ, hãy thêm lá mơ vào thực đơn hàng ngày để trải nghiệm sự phong phú của nền ẩm thực Việt Nam.

Học ngay cách làm trà vải hoa hồng siêu mê detox cơ thể, xua tan nắng nóng
Ăn - 5 giờ trướcVị ngọt dịu của vải quyện với hương hoa hồng thoang thoảng, trà vải hoa hồng không chỉ là thức uống mát lạnh ngày hè mà còn là món quà nhẹ nhàng cho tinh thần.

50+ món ngon dễ nấu khiến bạn chỉ muốn về nhà ăn cơm: Đơn giản mà nấu phát là hết veo!
Ẩm thực 360 - 7 giờ trướcGĐXH - Chán cơm tiệm, ngán đồ ăn nhanh? Đây là list những mâm cơm với những món ngon 'đỉnh chóp', dễ nấu, nguyên liệu đơn giản, ai không giỏi bếp núc cũng làm được.

Thứ rau xanh trộn lẫn trong mớ rau sống nếu dùng đều đặn sẽ giúp hỗ trợ phòng chống ung thư
Ăn - 19 giờ trướcGĐXH - Không chỉ là một loại rau thơm góp mặt thường xuyên trên mâm cơm Việt, loại rau gia vị nhỏ bé này còn được giới khoa học ví như "chiến binh tí hon" giúp phòng ngừa nhiều bệnh mạn tính, từ huyết áp cao cho đến ung thư.

Đây mới là cách làm gỏi vịt rau răm chuối xanh chua chua ngọt ngọt ngon khó cưỡng
Ăn - 23 giờ trướcGĐXH - Món gỏi thịt vịt tuy là món ăn dân dã nhưng thơm ngon, lạ miệng thích hợp để "đổi gió" cho bữa cơm gia đình. Hãy cùng vào bếp theo hướng dẫn có trong bài viết sau để tìm hiểu cách làm gỏi vịt rau răm chuối xanh chua ngọt chiêu đãi cả nhà.

Đừng chỉ xào với trứng: Cặp đôi hoàn hảo với cà chua là món này, vừa ngon rẻ, vừa tốt cho tim mạch, tiêu hóa!
Ăn - 1 ngày trướcCà chua hầm khoai tây là món chay thần kỳ giúp ăn ngon, dáng đẹp, không còn lo táo bón mùa hè.

Vào tháng 7, hãy nấu 3 món từ các loại 'rau vàng' này: Vừa ngon miệng, giúp thanh nhiệt lại rẻ
Ăn - 1 ngày trướcHãy cùng khám phá 3 món ngon từ những loại "rau vàng" giúp giải nhiệt, dễ nấu và bổ dưỡng. Không thể bỏ qua!

5 điểm khi dùng đũa trên mâm cơm Việt bạn nhất định phải nhớ
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Trong không gian ẩm thực truyền thống của người Việt, đôi đũa không chỉ là một dụng cụ ăn uống đơn thuần. Nó mang trong mình cả một hệ giá trị văn hóa – nơi mỗi cách cầm, cách gắp, cách đặt đũa đều hàm chứa những bài học ứng xử, lễ nghĩa và đạo lý sống.

Làm món hấp 'siêu tốc' với 3 nguyên liệu có đầy ngoài chợ: Dùng làm món giảm cân hoặc ăn với cơm đều tuyệt ngon
Ăn - 2 ngày trướcMón ăn này thích hợp cho những người muốn ăn uống nhẹ nhàng, muốn giảm cân lành mạnh mà còn rất ngon miệng.

Sấu vào mùa giá chỉ từ 15.000 đồng/kg, đây là thời điểm mua sấu ngon nhất và cách chọn sấu ngon
ĂnGĐXH – Quả sấu có thể chế biến được nhiều món ngon khác nhau. Hiện sấu đang vào mùa, muốn chọn được những quả sấu vừa nhiều thịt, hạt nhỏ cũng cần biết cách như dưới đây.