Loài vật ở Việt Nam hiếm bậc nhất hành tinh: Chỉ biết qua 1 mẫu da duy nhất, 90 năm chưa tìm được thêm
Với hơn 90 năm chưa có phát hiện nào mới trong tự nhiên, có thể nói đây là một trong những loài vật quý hiếm và bí ẩn bậc nhất hành tinh từng được ghi nhận tại Việt Nam.
Nguồn gốc và lịch sử ghi nhận của loài vật bí ẩn
Theo Research Gate, loài cầy rái cá Lowe (Cynogale lowei) được phát hiện năm 1926–1927 tại tỉnh phía Bắc Việt Nam, rồi chính thức mô tả bởi Pocock vào năm 1933 dựa trên một mẫu da thuộc duy nhất lưu trữ tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, London. Từ đó đến nay, Việt Nam chưa từng ghi nhận thêm bất cứ cá thể nào, dù đã có nhiều khảo sát trong tự nhiên.
Loài vật bí ẩn được phát hiện năm 1926–1927 tại tỉnh phía Bắc Việt Nam, rồi chính thức mô tả bởi Pocock vào năm 1933 dựa trên một mẫu da thuộc duy nhất. (Ảnh: Prints)
Tranh cãi phân loại: Loài thực hay… một nhầm lẫn?
Nhiều nghiên cứu gần đây, bao gồm soi xét DNA, cấu trúc lông và hình thái so sánh giữa mẫu da này với các loài rái cá phổ biến, đưa đến giả thuyết rằng cầy rái cá Lowe có thể chỉ là một cá thể kỳ lạ của rái cá Á Âu (Lutra lutra) hoặc chỉ là dạng biến của loài cầy rái cá Sunda (Cynogale bennettii), loài hiện vẫn tồn tại tại Malaysia, Sumatra và Borneo chứ không hẳn là một loài riêng biệt. Thậm chí, chuyên san Small Carnivore Conservation đăng nghiên cứu năm 2017 kết luận rằng "Cầy rái cá Lowe không tồn tại" và loài này không nên được coi là ưu tiên bảo tồn nữa.
Đặc điểm sinh học
Dựa theo loài cận hệ nhất là Cynogale bennettii (cầy rái cá Sunda), các nhà khoa học cho rằng nếu cầy rái cá Lowe thực sự tồn tại, chúng sẽ có lối sống bán thủy sinh, hoạt động về đêm, và chủ yếu sinh sống dọc theo các vùng suối, rừng ngập nước. Chúng ăn cá nhỏ, cua, côn trùng và thẻ ăn thêm trái cây ven nước.
Nhiều ý kiến cho rằng cầy rái cá Lowe có thể chỉ là một cá thể kỳ lạ của rái cá Á Âu (Lutra lutra) hoặc chỉ là dạng biến của loài cầy rái cá Sunda (Cynogale bennettii). (Ảnh: iNaturalist)
Loài cầy rái cá Sunda có một số điểm đặc trưng như: Khả năng bán thủy sinh, chân có màng bơi, mõm dài rộng, râu dài và tai, mũi có thể khép kín khi lặn. Mức độ phổ biến rất thấp, số lượng toàn loài được IUCN ước tính chỉ vài nghìn cá thể, đang suy giảm nghiêm trọng do mất sinh cảnh và săn bắt rải rác.
Tình trạng tại Việt Nam
Cho tới nay, Việt Nam chỉ có một mẫu vật duy nhất, thu thập năm 1926–27 ở tỉnh thuộc miền Bắc. Không có ảnh, không có dấu vết hiện đại, không ghi nhận nào về cá thể sống hoặc hình ảnh camera trap. Loài cầy rái cá Lowe này có thể đã tuyệt chủng hoặc chưa tồn tại như một loài riêng biệt.
Thậm chí, IUCN và các chuyên gia không xác nhận phân bố hiện tại tại Việt Nam, coi đó là giả thuyết chưa được kiểm chứng rõ ràng.
Loài cầy rái cá Lowe này có thể đã tuyệt chủng hoặc chưa tồn tại như một loài riêng biệt. (Ảnh: Prints)
Nếu cầy rái cá Lowe từng tồn tại, nó có thể đã biến mất do:
- Mất môi trường sống rừng ngập nước phía Bắc Việt Nam.
- Săn bẫy và thu gom da, thịt dù số liệu ghi nhận gần như bằng không.
- Đánh giá gần đây cho thấy quần thể tổng thể loài cầy rái cá tương tự đã giảm hơn 50% trong ba thế hệ vì phá rừng, ô nhiễm nước và săn bắt.
Dù cầy rái cá Lowe có thể chưa bao giờ tồn tại như một loài độc lập, nhưng việc loài vật này biến mất một cách thầm lặng vẫn là lời nhắc nhở về sự mong manh của hệ sinh thái tự nhiên. Nhiều loài động vật đang biến mất trước khi khoa học kịp nhận ra chúng tồn tại. Việc truy vết và xác minh các loài động vật đáng nghi như cầy rái cá Lowe không chỉ giúp khôi phục kiến thức khoa học, mà còn nhắc nhở chúng ta rằng hàng loạt loài quý có thể đã bị lãng quên, cần nghiên cứu thêm.
Hướng nghiên cứu và bảo tồn tương lai
Một số hướng tiếp cận đã được giới chuyên gia đề xuất nhằm làm rõ tình trạng của loài này. Trước hết là việc cần thiết phải đánh giá lại tính hợp lệ phân loại học (taxonomic validity) của cầy rái cá Lowe dựa trên các dữ liệu di truyền và hình thái học hiện đại.
Song song với đó, các cuộc điều tra thực địa cần được đẩy mạnh hơn nữa, đặc biệt tại những khu vực ven sông suối, rừng ngập nước ở miền Bắc Việt Nam, nơi có khả năng từng là sinh cảnh của loài. Camera trap và các kỹ thuật khảo sát sinh cảnh cũng nên được áp dụng đồng bộ để tăng khả năng phát hiện.
Cầy rái cá Lowe là minh chứng cho một loài động vật "giống như tưởng tượng" chỉ được ghi nhận một lần từ hơn 90 năm trước và sau đó biến mất khỏi mọi hồ sơ quan sát hiện đại. (Ảnh: Prints)
Ngoài ra, cần xem xét lại các mẫu vật chưa định danh hiện đang lưu giữ trong cộng đồng bảo tồn hoặc thậm chí trong dân gian, bởi không loại trừ khả năng một số tiêu bản quý hiếm đã bị bỏ quên. Nếu có thể xác thực sự tồn tại của loài, việc phát triển một chương trình bảo tồn riêng cho cầy rái cá Lowe là hoàn toàn có cơ sở tương tự như các loài thú nhỏ quý hiếm khác dù hiện tại những nghi vấn về tính xác thực của loài này vẫn còn rất lớn.
Cầy rái cá Lowe là minh chứng cho một loài động vật "giống như tưởng tượng" chỉ được ghi nhận một lần từ hơn 90 năm trước và sau đó biến mất khỏi mọi hồ sơ quan sát hiện đại. Dù nhiều nghiên cứu cấp quốc tế đã bác bỏ tính hợp lệ loài này, nhưng mẫu vật lịch sử vẫn giữ vai trò quan trọng như biểu tượng của sự quý hiếm và cảnh tượng biến mất trong đa dạng sinh học. Câu hỏi lớn tới nay vẫn là: liệu nó chưa tuyệt chủng? hay chưa bao giờ có tồn tại ở Việt Nam?
Nguyệt Phạm (Theo Research Gate, Prints)
Ngôi làng hiếm có trên thế giới: Đàn ông và phụ nữ nói 2 ngôn ngữ khác nhau
Chuyện đó đây - 11 giờ trướcCâu nói "Đàn ông đến từ sao Hỏa, phụ nữ đến từ sao Kim" là mình chứng rõ ràng nhất với ngôi làng ở Nigeria, nơi nữ giới và nam giới dùng hai ngôn ngữ khác nhau.
Nữ cần thủ câu được con cá tra dầu khổng lồ, nặng 126kg
Chuyện đó đây - 1 ngày trướcNữ cần thủ cho biết, con cá tra dầu khổng lồ nặng 126kg này là món quà cô dành tặng cho người bạn quá cố.
Nghe tiếng động lớn, người đàn ông nhìn thấy điều kinh hoàng trên cây
Chuyện đó đây - 1 ngày trướcMột người đàn ông ở Canada đã nghe thấy tiếng động lớn trong lúc đi dạo, khi nhìn lên cây thì bất ngờ thấy một chiếc máy bay bị tai nạn.
Chết trong 2 phút trên Sao Thủy, tan chảy trên Sao Kim: Khám phá sự thật rùng rợn về 'tour du lịch' 8 hành tinh và cái kết kinh hoàng!
Chuyện đó đây - 2 ngày trướcDu lịch tới các hành tinh trong Hệ Mặt Trời có thể là điều mơ ước đối với nhiều người, tuy nhiên thực tế lại vô cùng khác biệt so với tưởng tượng.
Đặt bức tranh vẽ người phụ nữ khóc huyền thoại vào phòng tối, phát hiện thông điệp bí mật đau lòng
Chuyện đó đây - 2 ngày trướcBức tranh "No Woman, No Cry" khắc chân dung một người mẹ.
Đang câu cá, người đàn ông phát hiện sinh vật lạ dài gần 10 mét xuất hiện trên sông Hàn
Chuyện đó đây - 3 ngày trướcMột người đàn ông đã ghi lại cảnh một sinh vật lớn, bí ẩn di chuyển dưới sông Hàn ở Seoul, khiến nhiều người đặt câu hỏi về danh tính của nó.
Nếu vũ trụ là một chiếc bánh sinh nhật, thì nến được thắp lúc nào?
Chuyện đó đây - 3 ngày trướcChúng ta đang sống trong một chiếc bánh khổng lồ gọi là vũ trụ, nhưng liệu chiếc bánh đó có được nướng từ một thời điểm cụ thể?
Phát hiện loài côn trùng khổng lồ mới nặng nhất từ trước tới nay
Chuyện đó đây - 3 ngày trướcPhát hiện này bắt nguồn từ một bài đăng trên mạng xã hội.
Treo thưởng hơn 300 triệu đồng bắt loài xâm lấn gây hại, người dân đổ xô tham gia săn lùng
Chuyện đó đây - 4 ngày trướcSau khi thông tin được công bố, người dân hưởng ứng rất nhiệt tình với giải thưởng hấp dẫn này.
3h sáng, cụ ông 82 tuổi lặng lẽ ra vườn hái mận gửi cho con trai ở xa 1.300km, biết lý do ai cũng không kìm được nước mắt
Chuyện đó đây - 4 ngày trướcMột đoạn video ghi lại khoảnh khắc cụ ông 82 tuổi ở Trung Quốc dậy từ lúc 3h sáng để hái mận gửi cho con trai đã khiến cộng đồng mạng không khỏi nghẹn ngào.
Phi công bị bắt giữ ngay sau khi máy bay vừa hạ cánh, hành khách cùng cả phi hành đoàn ngỡ ngàng
Chuyện đó đâyMột phi công của hãng hàng không Delta Airlines đã bị các đặc vụ liên bang bắt giữ chỉ vài phút sau khi hạ cánh xuống một sân bay ở California khiến cả hành khách và phi hành đoàn đều bàng hoàng.
