Đái tháo đường không loại trừ ai

Theo PGS.TS Tạ Văn Bình, bệnh ĐTĐ là do thiếu insuline hoặc do các insuline mất khả năng chuyển hóa đường và  mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh ĐTĐ. Bệnh ĐTĐ phát triển như ngày nay là hậu quả của việc thay đổi lối sống như hoạt động thể lực ít, ăn nhiều thức ăn có năng lượng cao, gây  dư thừa lượng đường và lượng mỡ trong cơ thể, lâu ngày gây bệnh ĐTĐ. Ngoài ra, bệnh ĐTĐ có thể di truyền từ bố mẹ sang con, nhưng chỉ với tỷ lệ thấp. Người dưới 30 tuổi thường mắc bệnh ĐTĐ tuýp 1; Từ 30 tuổi trở lên, dễ mắc bệnh ĐTĐ tuýp 2 (đặc biệt ở lứa tuổi trên 45). 

Nguy hiểm của bệnh ĐTĐ là  nguy cơ xơ vữa động mạch cao, dẫn đến 80% số người mắc tiểu đường bị tử vong do các biến chứng tim mạch; Biến chứng về mắt cũng thường gặp ở bệnh ĐTĐ như mù mắt. Bệnh ĐTĐ đặc biệt nguy hiểm khi hạ đường huyết, nguyên nhân có thể do dùng thuốc sai hoặc chế độ ăn uống không hợp lý.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, hạ đường huyết không triệu chứng thường gây ra những biến chứng âm thầm không dễ nhận thấy, nhưng cực kỳ nguy hiểm như làm mất khả năng báo động của hệ thần kinh, mất khả năng tự điều hòa của hệ thống hormone đối lập. Những tổn thương này kéo dài nếu không được phát hiện sẽ gây ra nhiều rối loạn khác của cơ thể,  làm mất khả năng tự bảo vệ, tự cảnh báo của cơ thể.

Những nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh đái tháo đường Suy dinh dưỡng bào thai, suy dinh dưỡng trong 2 năm đầu đời. Thừa cân, béo phì. Những người có lối sống tĩnh tại, ít hoạt động, tập luyện thể dục, thể thao. Chế độ ăn không hợp lý. Gia đình có tiền sử người mắc bệnh đái tháo đường. Tuổi càng cao càng có nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2.  Ở mọi độ tuổi, cần phát hiện đái tháo đường sớm, nhất là người thừa cân, béo phì, người có tiền sử gia đình mắc đái tháo đường. (Theo PGS. TS Tạ Văn Bình, Giám đốc Bệnh viện Nội tiết Trung ương)

Cũng theo PGS. TS Tạ Văn Bình, bệnh ĐTĐ không lây qua đường quan hệ tình dục. Tuy nhiên, nếu để lượng đường trong máu thường xuyên cao, có thể dẫn đến giảm khả năng tình dục, thậm chí liệt dương. Bệnh ĐTĐ rất hay gây ra các biến chứng của bệnh mạch máu ngoại vi, đặc biệt là biến chứng bàn chân. Hiện trên thế giới, cứ 30 giây có một người bị biến chứng bàn chân phải cắt cụt; 10 giây có một người mắc bệnh ĐTĐ bị tử vong do nguyên nhân tim mạch.

PGS. TS Tạ Hữu Bình cho biết, đến thời điểm này, có khoảng 4 triệu người mắc bệnh ĐTĐ. Chi phí điều trị cho bệnh nhân mắc bệnh ĐTĐ rất tốn kém, đặc biệt là điều trị những biến chứng của bệnh. Có những dạng biến chứng, chi phí cao nhất cho một đợt điều trị lên tới hàng chục triệu đồng, như chi phí cho điều trị biến chứng chân do ĐTĐ: Một lần sử dụng máy hút lực âm hết 12 triệu đồng; một tuần phải hút hai lần. Trung bình thời gian nằm viện của bệnh nhân ĐTĐ khi bị biến chứng thường dài hơn khi chưa biến chứng là 2 tháng. Như vậy, chỉ tính riêng thời gian vượt ngưỡng này chi phí đã lên  gần 200 triệu đồng.

Cần phát hiện sớm để ngăn chặn biến chứng

Nguyên nhân gây bệnh, ngoài chế độ ăn uống thì những người lười vận động  cũng có nhiều nguy cơ. Vì thế, PGS. TS Tạ Văn Bình khuyên phải tăng cường các hoạt động thể lực, như tập thể dục, đi bộ tối thiểu 30 phút/ngày, 4-5 lần /tuần và không nên ngủ trưa quá 30 phút.

Theo PGS. TS Nguyễn Thị Lâm, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cần phải làm xét nghiệm để phát hiện sớm bệnh ĐTĐ để ngăn chặn nguy cơ bệnh phát triển nặng. Khi có những dấu hiệu  như đái nhiều, khát nhiều, ăn nhiều mà vẫn gầy, quan sát nước tiểu thấy ruồi bâu, kiến đậu... thì bệnh đã ở thể nặng. Lúc này, ngoài điều trị bằng thuốc, người bệnh phải đặc biệt chú ý đến chế độ dinh dưỡng hằng ngày.

Bà Lâm cho biết thêm, chế độ ăn của người bị ĐTĐ cần tuân theo nguyên tắc sau: Chia nhỏ bữa ăn trong ngày (5 đến 6 bữa). Ngoài 3 bữa chính nên có 2-3 bữa phụ, mỗi bữa phụ chiếm khoảng 10% năng lượng khẩu phần ăn trong ngày. Không để đói quá hoặc no quá, kiểm soát cân nặng để không bị thừa cân. Nếu kèm theo bệnh cao huyết áp thì nên ăn nhạt, không ăn các thực phẩm phủ tạng động vật, lươn, tôm vì những thực phẩm có nhiều cholesterol dễ gây xơ vỡ  động mạch.

Lâm Vũ