Mô hình quản lý bộ máy tổ chức công tác dân số cơ sở: Những bất ổn cần giải quyết
GiadinhNet - Nghị quyết lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VII (năm 1993) đã đề ra giải pháp cơ bản để thực hiện công tác DS-KHHGĐ: Vận động, tuyên truyền, giáo dục gắn với đưa dịch vụ KHHGĐ đến tận tay người dân.
Hoàn thiện dần hệ thống tổ chức
Hệ thống tổ chức bộ máy làm công tác dân số đã được hình thành, với nhiều lần thay đổi nhằm phù hợp với các giai đoạn phát triển và nhu cầu của xã hội. Năm 2001 sáp nhập cơ quan DS-KHHGĐ với cơ quan Bảo vệ, Chăm sóc trẻ em. Năm 2008, giải thể Ủy ban Dân số, Gia đình và Trẻ em sáp nhập bộ phận DS-KHHGĐ vào Bộ Y tế. Trung ương thành lập Tổng cục DS-KHHGĐ thuộc Bộ Y tế, địa phương thành lập Chi cục DS-KHHGĐ trực thuộc Sở Y tế và thành lập Trung tâm DS-KHHGĐ quận, huyện, thị xã trực thuộc Chi cục DS-KHHGĐ.
Thông tư số 05 ngày 14/5/2008 của Bộ Y tế quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ: "Trung tâm DS-KHHGĐ huyện là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Chi cục DS-KHHGĐ đặt tại huyện, có chức năng triển khai thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn kỹ thuật, truyền thông giáo dục về DS-KHHGĐ trên địa bàn huyện".
![]() |
Nếu áp dụng mô hình đưa Trung tâm DS-KHHGĐ về trực thuộc UBND quận, huyện, thành phố thì Trung tâm DS-KHHGĐ huyện cũng như cán bộ dân số xã mới thật sự chủ động phát huy hết năng lực trong công tác tham mưu, điều phối chương trình DS-KHHGĐ ở mỗi cấp. Ảnh: Dương Ngọc |
Về quyền hạn: Trung tâm DS-KHHGĐ huyện hướng dẫn, kiểm tra, giám sát chuyên môn hoạt động về DS-KHHGĐ của Trạm Y tế xã; quản lý cán bộ chuyên trách xã và cộng tác viên dân số thôn, bản.
Cũng theo quy định tại Thông tư nêu trên, cán bộ chuyên trách DS-KHHGĐ xã là viên chức của Trạm Y tế xã, chịu sự chỉ đạo trực tiếp của Trưởng Trạm y tế xã, chịu sự quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ của Trung tâm DS-KHHGĐ huyện. Qua thực tế hoạt động mô hình tổ chức cán bộ DS-KHHGĐ hiện nay đã và đang bộc lộ những bất ổn, ảnh hưởng không ít tới kết quả công tác DS-KHHGĐ.
Bất ổn trong tham mưu, phối kết hợp
Công tác tham mưu cho UBND huyện về quản lý, chỉ đạo tổ chức thực hiện các nhiệm vụ về DS-KHHGĐ trên địa bàn huyện theo qui định phải qua Phòng Y tế huyện. Nhưng do cán bộ phòng Y tế chưa am hiểu hết nghiệp vụ về DS-KHHGĐ nên không thể quán xuyến mà đành "thả nổi" công việc cho Trung tâm DS-KHHGĐ.
Trên thực tế hoạt động lâu nay, tất cả những nội dung văn bản tham mưu để UBND huyện quản lý chỉ đạo trên lĩnh vực DS-KHHGĐ đều phải do Trung tâm DS-KHHGĐ soạn thảo và trình ký. Do đơn vị không thuộc UBND huyện nên việc giải quyết các mối quan hệ giữa Trung tâm DS-KHHGĐ với các ban, ngành, đoàn thể cũng như UBND các xã, phường, thị trấn cũng gặp nhiều khó khăn. Mặt khác, việc huy động nguồn lực, nhất là kinh phí hỗ trợ đầu tư cho công tác DS-KHHGĐ từ nguồn ngân sách cấp huyện không thể đảm bảo được.
Tương tự đối với cấp xã. Từ khi cán bộ dân số xã được chuyển về làm viên chức của Trạm Y tế xã thì công tác tham mưu chỉ đạo của UBND xã đối với công tác DS-KHHGĐ ngày càng thưa dần. Công tác phối kết hợp các ban, ngành, đoàn thể để tổ chức triển khai các hoạt động lại càng khó khăn. Việc tham mưu tổ chức thực hiện nhiệm vụ công tác DS-KHHGĐ tại địa phương phải thông qua Trưởng Trạm y tế, nhiều nội dung bị hạn chế do Trưởng trạm y tế không thực sự am hiểu về DS-KHHGĐ. Mặt khác do Thông tư 05 chưa gắn trách nhiệm của Trưởng Trạm y tế với công tác DS-KHHGĐ nên còn tình trạng "phó mặc" cho cán bộ dân số. Đã vậy, cán bộ dân số chịu sự quản lý chỉ đạo của Trưởng Trạm y tế nên có tư tưởng thụ động, chờ giao việc gì làm việc nấy thiếu sự chủ động trong công tác tham mưu, phối hợp với các cấp, các ngành.
Với mô hình: Cán bộ chuyên trách dân số cấp xã là viên chức thuộc Trung tâm DS-KHHGĐ huyện nhưng làm việc tại UBND xã thì việc huy động được nguồn lực, nhất là kinh phí từ nguồn ngân sách huyện, xã cùng với chương trình mục tiêu đầu tư cho công tác DS-KHHGĐ sẽ thuận lợi hơn. Mặt khác, việc áp dụng mô hình này Trung tâm DS-KHHGĐ sẽ trực tiếp tham mưu phối hợp với các thành viên Ban chỉ đạo công tác DS-KHHGĐ cấp huyện; kiểm tra, đôn đốc hoạt động và đánh giá cán bộ chuyên trách dân số cấp xã, không làm xáo trộn đội ngũ cán bộ mà công tác quản lý lại càng hiệu quả hơn… |
Trên thực tế, nhiều cán bộ dân số được phân công thêm các công việc khác của trạm, thậm chí "được" phân công trực ngoài giờ trong khi không có chuyên môn về y tế. Lương và các chế độ chính sách khác đối với cán bộ chuyên trách dân số xã do Trung tâm Y tế huyện chi trả. Nếu không được sự đồng ý của Trưởng trạm và Giám đốc Trung tâm y tế thì cán bộ dân số không thể đi dự các cuộc họp chuyên môn do Trung tâm DS-KHHGĐ huyện và cấp trên tổ chức, nên không tránh khỏi tình trạng "trống đánh xuôi, kèn thổi ngược".
Cần sớm có mô hình phù hợp
Bài học rút ra từ sự thành công của công tác DS-KHHGĐ đó là: Nơi nào được các cấp ủy Đảng, chính quyền thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thì nơi đó mới thật sự thực hiện tốt công tác xã hội hóa về dân số, mới thật sự huy động, quản lý và sử dụng có hiệu quả nguồn lực cho công tác DS-KHHGĐ.
Hiện nay, mô hình tổ chức bộ máy DS-KHHGĐ ở các địa phương có sự khác nhau. Nhưng thiết nghĩ, mô hình quản lý công tác DS-KHHGĐ tại cấp huyện, cấp xã cần có sự sắp xếp lại cho thống nhất trong cả nước. Trung ương nên sớm có tổng kết, đánh giá lại hiệu quả của từng mô hình hiện nay, kết hợp trưng cầu ý kiến những cán bộ đang trực tiếp làm công tác dân số cơ sở, từ đó chọn ra mô hình tổ chức tối ưu.

TP Vinh tổ chức Lễ phát động hưởng ứng Tháng Hành động quốc gia về Dân số
Dân số và phát triển - 1 giờ trướcGĐXH - Đây là dịp để nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp uỷ Đảng, chính quyền, các ban ngành, đoàn thể tổ chức xã hội và của mỗi gia đình về ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác Dân số đối với sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Cụ bà 70 tuổi ở Uganda sinh đôi
Dân số và phát triển - 13 giờ trướcBà Safina Namukwaya và cặp song sinh thụ tinh nhờ ống nghiệm (IVF) khỏe mạnh sau ca sinh mổ hôm 29/11.

Tăng cân khi mang thai bao nhiêu là đủ và an toàn?
Dân số và phát triển - 1 ngày trướcTăng cân khi mang thai bao nhiêu là đủ và an toàn, đảm bảo sức khỏe cho mẹ bầu cũng như sự phát triển của thai nhi? Hầu hết mọi bà bầu đều quen thuộc với câu nói 'ăn cho hai người' và tăng càng nhiều cân càng tốt nhưng sự thực có đúng như vậy không?

Tại sao người trẻ kết hôn muộn, ngại kết hôn?
Dân số và phát triển - 2 ngày trướcGĐXH - Việc giới trẻ kết hôn muộn, ngại kết hôn đang trở thành một vấn đề đáng lo, nên tuyên truyền, vận động nam, nữ thanh niên kết hôn trước 30 tuổi là hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

Ý nghĩa hội thi "Là con gái để tỏa sáng"
Dân số và phát triển - 2 ngày trướcGĐXH - Hội thi góp phần nâng cao nhận thức, thay đổi quan niệm và hành vi của mọi người về vấn đề giới tính, góp phần giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; động viên, khuyến khích trẻ em gái tự tin, vươn lên thực hiện quyền bình đẳng.

Nuôi con bằng sữa mẹ có thể cứu hơn 2000 trẻ em mỗi năm
Dân số và phát triển - 2 ngày trướcSữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh. Nuôi con bằng sữa mẹ có thể giúp trẻ có đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển.

Dị tật bẩm sinh sứt môi - hở hàm ếch xảy ra ở giai đoạn nào của thai kỳ?
Dân số và phát triển - 3 ngày trướcDị tật khe hở môi - vòm miệng (hay còn gọi là sứt môi - hở hàm ếch) là một dị tật bẩm sinh vùng mặt làm biến dạng khuôn mặt của trẻ và làm rối loạn trầm trọng các chức năng cơ bản cũng như tâm lý của trẻ và gia đình. Vậy cách can thiệp điều trị như thế nào?

Bổ ích buổi truyền thông chăm sóc sức khỏe sinh sản cho vị thành niên, thanh niên
Dân số và phát triển - 3 ngày trướcGĐXH - Buổi truyền thông đã cung cấp cho học sinh nhiều kiến thức bổ ích về tuổi dậy thì, chăm sóc sức khỏe sinh sản, kỹ năng ứng xử trước sự thay đổi tâm sinh lý, cách để tránh bị lạm dụng tình dục, tránh việc mang thai ngoài ý muốn...

Nguyên nhân di truyền nào là phổ biến nhất của ung thư vú?
Dân số và phát triển - 4 ngày trướcUng thư vú có thể di truyền trong gia đình. Đây được gọi là ung thư vú di truyền. Vậy đột biến gene nào là nguyên nhân phổ biến nhất gây ung thư vú di truyền?

Thiếu nữ 18 bụng như mang thai 7 tháng, đi khám mới biết khối u 'khổng lồ'
Dân số và phát triển - 5 ngày trướcGĐXH - Bụng dưới của thiếu nữ bất ngờ to lên nhanh trong vòng 6 tháng nay. Nhưng cả người bệnh và người nhà đều lầm tưởng là đang mang thai, đi khám thì kết quả không ngờ...

Giao lưu trực tuyến: Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên và tầm quan trọng của tư vấn khám sức khỏe trước khi kết hôn
Dân số và phát triểnGĐXH - Theo các chuyên gia, sức khỏe sinh sản của vị thành niên, thanh niên được coi là một trong những yếu tố quan trọng có ý nghĩa quyết định đến chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực và tương lai của giống nòi.