Những lý do phổ biến khiến smartphone "chậm như rùa"

Có rất nhiều nguyên nhân khiến smartphone trở nên chậm chạp theo năm tháng. May mắn thay, phần lớn những nguyên nhân này có thể xử lý và ngăn chặn được nếu có kiến thức phù hợp. Chúng ta hãy cùng điểm qua một số phương thức khả thi, theo tập hợp từ AndroidAuthority.

Ứng dụng chạy nền

Có lẽ bạn đã nghe về điều này trước đây rồi, nhưng việc có quá nhiều ứng dụng chạy nền chính là nguyên nhân chủ đạo khiến máy bị chậm đi. Chúng ta thường có thói quen cài đặt nhiều phần mềm trong quá trình sử dụng, để rồi sau đó quên xóa bớt những thứ chẳng bao giờ đụng đến. Nhiều ứng dụng trong số đó có lẽ đòi hỏi tài nguyên nền, làm mới dữ liệu, kết nối Internet, hay giám sát một phần nào đó của hệ thống trong nền để phục vụ những mục đích nhất định.

Các điện thoại có tài nguyên hạn chế (gồm RAM, CPU...) nhưng lại phải chia ra để đáp ứng mọi tác vụ chạy nền và có ưu tiên cao. Do đó, nếu có quá nhiều ứng dụng đang chạy nền, điện thoại sẽ chậm đi, đặc biệt là trong trường hợp các ứng dụng đòi hỏi nhiều tài nguyên như các game chẳng hạn. Android hiện đã quản lý tài nguyên khá tốt, nhưng nếu hệ thống đã bị "ăn mòn" tài nguyên, đừng hi vọng nó sẽ chạy mượt. Android P sắp ra mắt được cho là sẽ thay đổi điều này, với tính năng Background Execution Limits (giới hạn thực thi nền) và hạn chế truy cập đối với các ứng dụng đang chạy nền.

photo-1

Tuy nhiên, trong khi đợi Android P, chúng ta có thể làm một số thứ như:

Xóa bỏ các ứng dụng cũ và không được sử dụng là một cách bảo trì hệ thống quan trọng và siêu đơn giản. May mắn thay, các phiên bản Android gần đây càng tạo điều kiện dễ dàng hơn, cung cấp các công cụ dọn dẹp với khả năng tự động xóa bỏ các ứng dụng bạn không động đến trong thời gian dài.

Để kiếm tra xem dịch vụ nào hiện đang chạy ngầm, bạn cần bật "Developer Options" bằng cách gõ 7 lần liên tục vào phần số bản dựng nằm trong Setting > About phone. Sau đó, bạn vào Developer Options và tìm tab "Running services" để xem danh sách chạy nền.

Hoặc bạn có thể sử dụng các ứng dụng như Greenify hoặc Servicely để tìm hiểu xem những dịch vụ nói trên tác động đến tài nguyên hệ thống và thời lượng pin theo thời gian, nếu thiết bị đã bị root. Điều này sẽ giúp chúng ta xác định những ứng dụng tồi tệ nhất để gỡ bỏ nhằm cải thiện hiệu năng.

Bộ nhớ lưu trữ đã đầy và phân mảnh

Tốc độ ghi của các ổ flash NAND (bộ nhớ trong lưu trữ) sẽ bị chậm đi nếu bạn nhồi nhét quá nhiều thứ vào đó - có thể đây là lý do tại sao điện thoại của bạn có cảm giác khá ì ạch khi bộ nhớ bắt đầu bị lấp đầy. Có nhiều thứ khiến bộ nhớ đầy: hàng tá tập tin log của các ứng dụng, vô số các bức ảnh và video tích tụ qua nhiều năm, và các tập tin đệm của ứng dụng.

Android sẽ hiển thị một thông báo nhỏ khi bạn hết bộ nhớ, đồng thời cung cấp các tùy chọn để dọn dẹp các tập tin media và ứng dụng không sử dụng. Tốt nhất bạn nên chủ động xử lý tình hình trước khi nó xảy ra, có thể bằng cách tự mình xóa bỏ các tập tin hay sử dụng tính năng dọn dẹp bộ nhớ tích hợp trong thiết bị.

Ngay cả nếu bạn không để ý thấy một trong những thông báo "dọn dẹp bộ nhớ" nói trên, thì bộ nhớ bị rối loạn bởi các ứng dụng lâu năm và đã bị xóa vẫn có thể làm chậm hệ thống. Đây là điều mà chúng ta vẫn hay gọi là "phân mảnh". Phân mảnh cũng xảy ra vì các vùng bộ nhớ bị lỗi, gây ảnh hưởng lên giới hạn chu kỳ đọc và ghi của ổ đĩa, nơi các sector bị lỗi không thể truy cập được nữa.

Bộ nhớ flash và SSD không có các bộ phận chuyển động như các ổ cứng cũ, do đó sự giảm sút hiệu năng đọc ngẫu nhiên không phải là vấn đề, nhưng tình trạng độ trễ tăng lên khi truy xuất dữ liệu từ các khối (block) không được tổ chức sẽ có thể xảy ra. Việc theo dấu các tập tin đã bị phân mảnh trên một ổ đĩa rất lớn có thể làm tăng thời gian quét, đồng thời việc ghi dữ liệu lên một ổ flash bị phân mảnh cũng bị chậm lại đáng kể bởi tìm không gian trống trên một ổ đĩa như vậy là một "cơn ác mộng".

Hệ điều hành Android và các trình điều khiển ổ đĩa đảm nhiệm khá tốt việc giữ cho bộ nhớ flash không bị quá phân mảnh bằng một phương pháp gọi là "trim". Tuy nhiên, khi bộ nhớ bị lấp đầy, sẽ rất khó để di chuyển và lưu các tập tin và ứng dụng mới vì thiếu không gian trống. Nếu bộ nhớ của bạn bị đầy hay ì ạch, bạn chỉ cần thực hiện factory reset (đưa máy về trạng thái xuất xưởng) để xóa sạch nó (tất nhiên là sau khi sao lưu dữ liệu sang một nơi khác) - trừ khi ổ đĩa flash đó đã quá cũ.

Bên cạnh đó, tốt nhất bạn nên lưu ảnh, nhạc, phim và các tập tin thường xuyên thay đổi lên một thẻ microSD thay vì lên ổ flash, bởi thẻ microSD có thể thay thế được khi trở nên già cỗi. Lưu trữ đám mây cũng là một lựa chọn tốt nếu bạn có các tập tin nhạc, video lớn.

Tuổi thọ pin

Pin cũng là một trong những vấn đề lớn nhất đối với các thiết bị điện tử di động. Sau từ hai đến ba năm hoạt động, dung lượng pin sẽ giảm xuống, và thiết bị của bạn sẽ không còn trụ vững một ngày sau mỗi lần sạc đầy nữa. Một phần khác trong quá trình già đi này là sự nội kháng ngày càng tăng của các phim điện cực bên trong viên pin.

Điều đó có hai tác động lên hiệu năng. Kháng trở càng cao sẽ khiến điện áp đầu ra giảm sút khi thiết bị cần một dòng điện lớn (V=I2R nếu bạn vẫn còn nhớ bài học vật lý năm 12). Đây gọi là tình trạng "sụt điện áp". Năng lượng bị bỏ phí này sẽ chuyển thành nhiệt, khiến pin và linh kiện bên trong máy bị ấm lên - một điều hết sức nguy hiểm đối với hiệu năng thiết bị.

CPU khá nhạy với nhiệt độ, do đó chip quản lý năng lượng điện thoại có thể làm giảm tốc độ vi xử lý nếu nó phát hiện ra điện thoại trở nên quá nóng vì pin cũ. CPU và bộ nhớ chạy ở xung nhịp cao cũng đòi hỏi dòng điện mạnh hơn và do đó gây ra tình trạng "sụt điện áp". Một viên pin quá cũ sẽ không cung cấp đủ dòng điện cần thiết và một điện áp ổn định - nghĩa là hoặc tốc độ tối đã sẽ bị kéo xuống, hoặc nếu không, quá trình thực thi các tác vụ sẽ gặp vấn đề.

Sự cố hiệu năng CPU iPhone năm ngoái là một ví dụ cụ thể cho vấn đề này. Một lượng lớn các nhà sản xuất Android khẳng định họ không làm điều tương tự, ít nhất là thông qua các bản cập nhật phần mềm, và có lẽ không như Apple, họ đã giảm đôi chút xung nhịp thực tế của các con chip để không phải rơi vào trường hợp như iPhone. Dù sao thì, nguồn cung năng lượng càng kém ổn định sẽ khiến CPU càng khó để duy trì xung nhịp cao nhất, đồng thời RAM và ROM cũng sẽ gặp khó khăn trong việc đọc và ghi.

Tệ nhất, pin bị chai có thể khiến cả hệ thống bị khởi động lại. Giải pháp lúc này chỉ còn 1 cách: thay pin mới. Không may là các smartphone cao cấp mới nhất hầu hết đã hàn cứng viên pin vào trong máy, khiến người dùng gặp khó khăn hơn khi tự sửa chữa, hoặc phải chấp nhận gửi máy đi bảo hành chính hãng với giá phụ kiện đắt đỏ.

Lỗi bộ nhớ

Cũng như pin bị chai, bộ nhớ flash và RAM cũng gặp vấn đề theo thời gian. Bộ nhớ flash được xếp loại dựa trên số chu kỳ ghi tối đa. Nguyên nhân là bởi quá trình ghi/xóa khiến lớp oxide giữ electron trong cell bộ nhớ flash NAND bị suy thoái, cuối cùng sẽ khiến chúng bất ổn định. Cũng như pin, dung lượng bộ nhớ giảm theo thời gian. Điều này còn nghiêm trọng hơn khi đi kèm với vấn đề phân mảnh nói trên, và nó làm tăng số lượng lỗi ghi theo thời gian - mà dưới góc nhìn của người dùng tức là bộ nhớ bị chậm đi.

Một số phần dư thừa được tích hợp vào trong các chip bộ nhớ, để khi các sector cũ bị hỏng, các sector mới sẽ nhảy vào thay thế. Rốt cuộc, vòng đời của bộ nhớ tùy thuộc vào lượng dữ liệu mới mà bạn lưu vào đó. Nói chung, phần lớn chip bộ nhớ hoạt động tốt trong 2-3 năm, trong khi nhiều chip khác có thể trụ từ 5-10 năm.

Các bản cập nhật hệ thống và ứng dụng?

Một thuyết rất phổ biến khác được cho là liên quan đến vấn đề thiết bị chậm đi khi chúng đến tuổi là các hệ điều hành như Android và iOS, cũng như các ứng dụng chạy trên chúng ngày một đòi hỏi tài nguyên nhiều hơn sau khi được cập nhật nhằm tận dụng lợi thế của các phần cứng mới và tốt nhất. Chính vì vậy, các smartphone cũ với phần cứng lỗi thời không thể đảm bảo tốc độ của các phần mềm.

Thực ra thuyết này vẫn còn nhiều hoài nghi, ít nhất là đối với Android. Hầu hết các thiết bị Android trên thị trường đều đã hết hạn được update từ 2 năm trước, do đó chúng không chạy phiên bản Android mới nhất. Chưa hết, yêu cầu cấu hình tối thiểu đối với Android không có sự thay đổi lớn giữa các lần cập nhật. Một chiếc điện thoại với 1GB RAM không phải đột nhiên không thể chạy Oreo hay Android. iOS lại hoàn toàn khác.

Có khả năng một số ứng dụng trở nên nặng nề theo thời gian khi nhiều tính năng mới được thêm vào. Facebook là một ví dụ: ứng dụng này hiện nay chưa đầy những thứ thừa thãi so với nhiều năm trước. Tuy nhiên, hầu hết các ứng dụng chỉ tiêu thụ khoảng vài chục đến dưới 100 MB RAM,t hay vì hàng GB. Chúng cũng được thiết kế chú trọng vào pin thay vì hiệu năng cao nhất, bởi người tiêu dùng sẽ gỡ bỏ những ứng dụng "ăn" pin như uống nước lã, đặc biệt khi mà hiện nay, Android đã có chức năng cảnh báo các ứng dụng làm hao pin (trừ game).

Dù các phần mềm ngày một đòi hỏi nhiều tài nguyên hệ thống có thể là yếu tố tiềm tàng khiến thiết bị chậm đi, nhưng theo ý kiến của nhiều người, chúng chỉ là yếu tố phụ mà thôi.

Hiệu ứng Nocebo

Nếu không có yếu tố nào được liệt kê ở trên là nguyên nhân khiến hiệu năng điện thoại của bạn sụt giảm, chỉ còn một nguyên nhân có thể: sự kỳ vọng của chính bạn. Chúng ta thường xuyên được nghe quảng cáo về tốc độ và tính siêu việt của các sản phẩm mới, gián tiếp gây ra suy nghĩ rằng các sản phẩm cũ hẳn phải chậm chạp lắm. Trên thực tế, sự cải thiện về mặt hiệu năng qua từng thế hệ phần cứng là không đáng kể nếu chỉ xét về việc thực hiện các tác vụ thường ngày. Các thiết bị cũ nếu được "chăm sóc" cẩn thận có thể hoạt động tốt trong nhiều năm.

Càng dành nhiều thời gian với điện thoại, chúng ta càng phát hiện ra những thứ vụn vặt và các vấn đề mà lúc chúng còn mới và đẹp, chúng ta không thể thấy được. Tuy nhiên, thời gian nạp ứng dụng hơi lâu hơn một chút, hay ứng dụng hơi lag, không có nghĩa điện thoại đã hỏng.

Smartphone nào cũng chậm dần theo thời gian, đó là một sự thật không tránh khỏi liên quan đến vòng đời của các linh kiện bên trong chúng. Nhưng nếu bạn biết các bảo trì và giữ gìn chiếc smartphone của mình, có lẽ chúng sẽ vẫn phục vụ tốt cho bạn, ít nhất là đến khi bạn có điều kiện "lên đời".

Theo Vnreview