Totem và bi kịch người cha

Thứ năm, 11:30 25/06/2009 | Gia đình

Giadinh.net - Lịch sử tình cảm giữa con trai và cha, con gái và mẹ dù có nét tương đồng nhưng các chàng trai “kị” cha mình hơn các cô gái “kị” mẹ nhiều.

Họ còn trải qua một thời kỳ lịch sử tàn sát lẫn nhau, một cuộc chiến không khoan nhượng của những đứa con trai với bố mình để giành quyền đối với người phụ nữ và duy trì nòi giống. Nét tâm lý con muốn hơn cha này đã hình thành trong vô thức của nhân loại, là nguồn gốc của tín ngưỡng totem tại rất nhiều nơi trên thế giới.

Nỗi hận thuở hồng hoang…

Nếu bạn là một chàng trai thì có lẽ ít nhiều bạn dễ dàng nhận thấy ý chí muốn “vượt mặt” cha của mình hoặc chí ít cũng là vươn lên bằng ông ấy. Đối với nhiều người, đó còn là một nỗi đau âm thầm không gì bù đắp nổi vì họ không thể nào thoát được cái bóng quá lớn của cha mình. Đó không chỉ đơn thuần là tham vọng của đàn ông mà còn là kết quả của một quá trình lịch sử không lấy gì làm vui vẻ giữa bố và con trai từ thời tiền sử. Các nhà phân tâm học đã tìm ra căn nguyên của tín ngưỡng totem của các dân tộc trên thế giới và một đặc thù tâm lý mang tên: Vô thức tập thể.

…Xã hội rơi vào tình trạng hỗn loạn vì không có con đầu đàn chỉ huy. Đó chính là thời điểm ra đời của tín ngưỡng totem. Người ta dựng lên một totem (một con vật nào đó mà họ cho là có sức mạnh) để thờ, là vị thần bảo hộ trong cuộc sống và duy trì các luật lệ cộng đồng. Và việc thờ totem nào phụ thuộc vào đặc trưng của từng vùng đất.

Chuyện bắt đầu từ thời loài người sống theo bầy đàn và mỗi cộng đồng chịu sự chi phối của một con đầu đàn. Con đầu đàn không những có quyền phân phối thực phẩm kiếm được mà còn có quyền kiểm soát toàn bộ con cái trong đàn. Người cha lớn chuyên quyền độc đoán này không cho các con mình cơ hội nào để thể hiện bản thân và ít nhất là quyền được có một người phụ nữ để duy trì nòi giống. Mối quan hệ giữa con đầu đàn và các con vì thế ngày càng trở nên mâu thuẫn và một âm mưu lật đổ ngấm ngầm diễn ra, những đứa con trai trong đàn tiến hành hạ bệ người cha lớn đó.

Kết quả của âm mưu này là người cha đầu đàn bị lật đổ, những người con trai say sưa trong chiến thắng và đạt được mục đích tối thượng của họ: Giành lấy người phụ nữ họ muốn và xã hội chuyển sang một hình thái mới. Tuy những đứa con trai đạt được mục đích của mình, nhưng xã hội lại rơi vào tình trạng hỗn loạn vì không có con đầu đàn chỉ huy. Đó chính là thời điểm ra đời của tín ngưỡng totem.

Người ta dựng lên một totem (một con vật nào đó mà họ cho là có sức mạnh) để thờ, là vị thần bảo hộ trong cuộc sống và duy trì các luật lệ cộng đồng. Việc thờ totem nào phụ thuộc vào đặc trưng của từng vùng đất. Tây Nguyên là nơi con trâu chi phối nhiều đến đời sống người dân ở đây, nên trâu được tôn làm vật tổ. Hiện ở Tây Nguyên vẫn còn tồn tại tục đâm trâu, thể hiện rất rõ ý muốn đồng hóa của những người con trai với người cha quyền lực của mình.

Lễ hội đâm trâu ở Tây Nguyên.

Ý chí vượt lên người cha

Do biến cố lịch sử này mà một vô thức tập thể được hình thành trong lòng mọi tộc người. Mọi người con trai đều nuôi trong mình ước muốn vượt lên trên người cha của mình nhưng đồng thời cũng mang một “nỗi đau” bị người cha chèn ép. Với nét vô thức này, con trai đối với cha mình trong tư cách của hai người đàn ông chứ không phải là đứa con với bố nữa. Điều này lý giải vì sao con trai (nhất là con trai cả) thường hay mâu thuẫn với bố mình như vậy.

Nhiều ông bố than phiền rằng: Họ không thể nào nói chuyện được quá 5 phút với con trai và ngược lại. Họ đổ lỗi cho con vô lễ- còn những cậu con trai thì cho rằng cha mình chuyên quyền. Chúng đặc biệt thấy “nóng mắt” khi mẹ mình bị đối xử tệ bạc và đủ mọi cách, vô thức hay ý thức chứng tỏ cho cha mình thấy rằng nó sẽ vượt lên trên ông. Điều này dẫn đến những tranh cãi vô tận giữa cha và con trai.

Mặc dù cuộc “đảo chính” này đã từng diễn ra một lần nhưng mặc cảm về việc luôn có một người mang tên bố đứng trên mình và “chèn ép” không cho mình phát triển khiến những cậu con trai vừa tức tối, vừa muốn bứt phá để vượt lên nhưng lại sợ hãi quyền lực đó. Trong vô thức của những cậu con trai này, người cha chính là “một thứ totem” có thể bị lật đổ nhưng lại không thể bị lật đổ và luôn có quyền lực chi phối đối với mình.

Vậy ắt phải có một giải pháp nào đó để cân bằng vô thức của các chàng trai chứ? Đó chính là việc đồng nhất hóa với totem của mình. Tục đâm trâu là một cách để các chàng trai lấy được sức mạnh của totem, đồng nhất hóa mình thành người cha để thỏa mãn vô thức.

PGS.TS Đỗ Lai Thúy- Phó Tổng biên tập Tạp chí Văn hóa nghệ thuật cho rằng: Việc người Việt ăn tiết không chỉ đơn thuần tiết là một món ăn mát mà nó còn xuất phát từ việc uống máu ăn thịt totem để có được sức mạnh của totem.

Vô thức có tính tập thể này chi phối rất nhiều đến tính cách của người con trai. Nếu như một người bố hiểu được điều này, ông ta sẽ không mắng mỏ và giận dữ khi con mình có những biểu hiện hư hỗn. Ngược lại, việc tiến gần hơn với đứa con để tạo nên sự tin cậy và tỏ sự tôn trọng với con là điều cần thiết để cậu con trai không thấy bị cản trở bởi hình bóng của mình.

Trong thực tế, một chàng trai có người cha quá quyền lực và giỏi giang rất dễ bị ức chế vì cảm giác luôn phải núp dưới bóng của cha mình. Nhiều người từ chối mọi sự giúp đỡ, tự mình muốn làm mọi thứ mà không cần đến bố. Đó không chỉ đơn thuần là vì anh ta có ý chí mà còn là vì anh ta muốn chứng tỏ với “con đầu đàn” rằng anh ta hoàn toàn có khả năng vượt mặt và lật đổ ông ta. Đó cũng là bản năng tự nhiên để tự vệ và giành quyền lực trong một thế giới luôn phát triển.

Có nhiều chàng trai nuôi ước muốn vượt lên này nhưng không được. Và nếu như anh ta không tìm cách để tự cân bằng mình thì rất có thể anh ta sẽ mắc bệnh nhiễu tâm, một chứng bệnh có căn nguyên mang tên mặc cảm Edip, mặc cảm muốn giết cha và lấy mẹ. “Sự thấu hiểu của người cha đối với mặc cảm này là vô cùng quan trọng, nếu không, ông sẽ nghĩ rằng con mình hư hỗn và ghét bỏ ông nhưng sự thực không phải như thế, đó là điều đã được mặc định trong lòng những đứa con trai”, PGS.TS Đỗ Lai Thúy nói.

Các nhà tâm lý học luôn khuyên các bậc phụ huynh: Tôn trọng là cách tốt nhất để một người cha tiếp cận với con mình, đối xử với chúng như một người đàn ông chứ không chỉ đơn thuần là cha - con là điều cần thiết để con trai không bị sức mạnh của totem chi phối quá nhiều, để vươn lên phát triển chứ không chỉ vì mối hận ngấm ngầm nào đó.

Thùy Ninh

thanhloan

Chia sẻ facebook

Bình luận

Xem thêm bình luận

Ý kiến của bạn

Cùng chuyên mục

Cuộc hôn nhân hạnh phúc nào cũng có 6 đặc điểm điển hình này

Chuyện vợ chồng - 5 giờ trước

GĐXH - Một cuộc hôn nhân tốt đẹp là khi cả hai không gặp quá nhiều vấn đề về tài chính.

Dạy con kiểu "Hiệu ứng đuổi rắn" không chỉ làm hại con mà còn làm tổn thương chính mình

Nuôi dạy con - 8 giờ trước

GĐXH - Chuyên gia tâm lý học Lý Mai Cẩn của Đại học Cảnh sát Trung Quốc cho rằng có những cha mẹ cả cuộc đời chỉ "lang thang bên ngoài cánh cửa trái tim trẻ".

Tôi nhận cái kết đắng vì đánh ghen chồng và cô bồ giữa phố

Chuyện vợ chồng - 9 giờ trước

Cuộc sống của gia đình tôi bị đảo lộn hoàn toàn sau ngày tôi đi đánh ghen.

4 con giáp kiếm tiền giỏi nhất năm 2024 trở thành chỗ dựa vững chắc cho gia đình

Gia đình - 12 giờ trước

GĐXH - Những gia đình có thành viên thuộc con giáp may mắn này thường được cho là sẽ có cuộc sống êm đềm, hạnh phúc.

Những chòm sao nữ lắm chiêu trò khi yêu đương

Gia đình - 15 giờ trước

GĐXH - Khi có người yêu, Thiên Bình thường áp dụng chiêu 'lạt mềm buột chặt'; còn Bọ Cạp thường dùng chiêu thức 'Thả con săn sắt bắt con cá rô'.

Tôi bỏ anh giám đốc giàu có để yêu chàng nhân viên nghèo

Chuyện vợ chồng - 15 giờ trước

Ngay sau khi chia tay, cười nhạt một cái, tôi quay sang hỏi anh đồng nghiệp nghèo có thích tôi không...

Tôi quá sốc khi biết mặt nhân tình của chồng

Chuyện vợ chồng - 1 ngày trước

Tạm thời tôi chưa biết phải làm sao cho tròn vẹn, để tất cả chúng tôi cùng được thoải mái, bình yên. Tôi thấy mệt mỏi khi suy nghĩ hiện tại trong lòng chỉ toàn là tiêu cực.

Cha mẹ sốc khi xem ảnh chụp não đứa trẻ 3 tuổi hay bị la mắng, tiến sĩ Harvard chỉ ra hệ lụy tiêu cực khi kỷ luật trẻ bằng lời nói

Nuôi dạy con - 1 ngày trước

GĐXH - Cha mẹ luôn nghĩ rằng, việc la mắng con cái là cách để giáo dục một đứa trẻ trở nên ngoan ngoãn hơn. Thế nhưng, họ không ngờ rằng, hành động này có thể gây ra những tác động tiêu cực lâu dài tới một đứa trẻ.