Trạm chờ tri thức

Không ít người đã liên tưởng từ chiếc xe buýt mô hình như một thư viện sách thu nhỏ, có ghế ngồi, wifi miễn phí và bên cạnh là một “trạm chờ tri thức” cũng được trang bị kệ sách, ghế gỗ, mái che thiết kế hình trang sách... đến những chiếc xe buýt, trạm chờ có thật… khoảng cách là bao lâu?

Hình ảnh quảng bá trong khuôn khổ một sự kiện đã diễn ra nói trên như một gợi ý tốt, đánh động đến mơ ước của nhiều người trong xã hội về nâng cao văn hóa đọc, tri thức xã hội mà bấy lâu nay có thể vẫn ở trạng thái chờ. Hãy thử hình dung, nếu bây giờ có một tổ chức, cá nhân nào đó sẵn sàng tài trợ việc xây dựng trạm chờ, trang bị xe buýt sách thì người Việt có đọc sách hay không? Khi còn có không ít người thích “đọc xong bỏ túi”, xe buýt chạy qua khu tắc đường, ổ gà ổ voi, người sử dụng phương tiện chịu cảnh chen lấn đông đúc, cướp giật… thì họ đọc sách kiểu gì?

Trước đó, đã có nhiều ý tưởng độc đáo nhằm thúc đẩy văn hóa đọc nhưng để thành thực tiễn lại gặp vô vàn khó khăn. Chẳng hạn, một công ty sách thực hiện “chiến dịch” kêu gọi 100 nhân vật nổi tiếng thuộc các lĩnh vực khác nhau trong đó có cả giáo sư toán học, nhà hoạt động xã hội, nhà báo, doanh nhân liên tục được đăng tải cá nhân đi kèm những thông điệp về ý nghĩa của sách đối với cuộc đời họ. Đó là ý tưởng hay song một thời gian phát động, thực hiện đã không duy trì được đến nơi đến chốn, không khai thác các giá trị theo chiều sâu văn hóa, tư duy nên bị mờ nhạt dần và bản thân độc giả cũng chỉ thích nhìn hơn thích đọc!

Đã có nhà văn phát biểu rằng: Các bậc phụ huynh ngày nay chỉ lo con cái còi xương mà không lo con còi tri thức, thẩm mỹ, chỉ lo thực phẩm bẩn nhưng không lo sách bẩn… Lại có bình luận trấn an: Theo tổng hợp các thống kê mới nhất từ trang Global English Editing, số liệu năm 2015 cho thấy 27% người trưởng thành ở Mỹ không đọc một cuốn sách nào trong suốt 12 tháng gần nhất. Thế thì chúng ta cứ bình tĩnh! Lại có tranh luận lại: Mặc dù hơn 1/4 dân số trưởng thành không đọc sách nhưng số lượng sách được đọc trung bình trên đầu người của nước Mỹ vẫn là 12 cuốn/năm, trong khi mỗi người Việt chỉ đọc bằng 1/3 người Mỹ và chủ yếu là sách giáo khoa!

Để kích hoạt cho những trạm chờ tri thức chuyển động, nhiều nhà sách thiết kế đẹp, những tiện ích phục vụ độc giả, các câu lạc bộ ra đời… góp thêm tiếng nói cho vấn đề này. Tuy nhiên, một trong những điều quan nhất với văn hóa đọc sách có lẽ ở câu chuyện truyền cảm hứng cho con người, đặc biệt là giới trẻ thông qua những ý tưởng, hành động và con người cụ thể. Mà cái đó thì hiện tại lại đang quá… yếu!

Thành Nam