Vì sự vững bền của đất nước

 

Đề án được triển khai thí điểm từ năm 2007 tại 20 tỉnh, thành phố trong cả nước do BV Phụ sản Trung ương, BV Từ Dũ (Tp.HCM) hỗ trợ về chuyên môn, kỹ thuật. Đến năm 2012, địa bàn triển khai đề án đã được duy trì và mở rộng ra 5.916 xã, phường của 458 huyện trên địa bàn 50/63 tỉnh, thành phố.

 

Sau hơn 5 năm thực hiện, tại các địa bàn thuộc đề án, các hoạt động tuyên truyền, vận động, tư vấn cho cộng đồng về lợi ích, ý nghĩa của chương trình được triển khai rộng rãi; tạo được nhu cầu và chuyển đổi hành vi đối với nhân dân địa phương trong việc tiếp cận và tham gia các dịch vụ về sàng lọc trước sinh và sơ sinh. Cụ thể, về kỹ năng truyền thông, hơn 200.000 người đã được đào tạo, tập huấn; về kỹ thuật lấy mẫu máu gót chân, đề án đã đào tạo, tập huấn cho gần 4.000 cán bộ y tế. Đội ngũ bác sĩ được đào tạo, tập huấn kỹ thuật siêu âm sàng lọc trước sinh ngày được nâng lên.

 

Đặc biệt, sau hơn 5 năm, nhận thức, thái độ, hành vi của người dân đã thay đổi đáng kể. Điều này là do xuất phát từ tính nhân văn và ý nghĩa thiết thực cũng như mục tiêu hướng tới là giảm thiểu tỷ lệ trẻ em khuyết dị tật để góp phần nâng cao chất lượng dân số, giảm bớt gánh nặng cho gia đình và xã hội.

 

Mục tiêu trong năm 2012, Đề án phấn đấu 3% thai phụ được sàng lọc trước sinh, 10% trẻ sinh ra được sàng lọc sơ sinh. Dự kiến trong thời gian tới, sàng lọc bệnh suy giáp trạng bẩm sinh sẽ được triển khai đồng loạt cho tất cả các trẻ sơ sinh; mở rộng từng bước sàng lọc thiếu men G6PD; thí điểm sàng lọc các rối loạn chuyển hóa bẩm sinh gặp với tỷ lệ cao; mở rộng sàng lọc trước sinh với hội chứng Down, thí điểm mở rộng bệnh Thalassemia, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh...

 

 

Những đề án ngành Dân số đang triển khai đã góp phần thiết thực vì mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Việt.

Năm 2009 là năm bắt đầu triển khai mô hình này ở 5 tỉnh (Sơn La, Lai Châu, Cao Bằng, Đắk Lắk, Yên Bái) với tổng số xã là 20 xã thuộc 10 huyện. Đến năm 2012, số xã được nâng lên là 126 xã duy trì và 34 xã mở rộng trên 15 tỉnh, thành phố (thêm Tuyên Quang, Bắc Kạn, Lào Cai, Điện Biên, Lạng Sơn, Kon Tum, Đăk Nông, Lâm Đồng, Trà Vinh, Kiên Giang). 100% các tỉnh sử dụng nguồn kinh phí Trung ương, đặc biệt tỉnh Lai Châu đã hỗ trợ một phần từ kinh phí địa phương.

 

Theo số liệu báo cáo chưa đầy đủ của địa phương, đến cuối năm 2011, một số chỉ số về tình hình tảo hôn và hôn nhân cận huyết đã có những cải thiện bước đầu đáng khích lệ. Tiêu biểu nhất có thể kể đến tỉnh Sơn La. Đề án triển khai tại 26 xã với 115 nhóm, 405 nhân viên thường trực truyền thông, 79 cộng tác viên tình nguyện luôn sẵn sàng truyền thông trực tiếp, tư vấn bất kỳ lúc nào. Sau 3 năm bền bỉ triển khai, truyền thông các đối tượng đích và đối tượng liên quan, đặc biệt nhấn mạnh đến tác hại hậu quả của hiện trạng này, thông qua các panô, tài liệu, tờ rơi, nói chuyện nhóm... tại Sơn La, từ 227 cặp (của 26 xã) tảo hôn giảm còn 105 cặp (53%); 24 cặp kết hôn cận huyết còn 7 cặp. Các điểm truyền thông ở các trường THPT Nội trú, trong 3 năm, từ 7 trường hợp bỏ học về lấy vợ lấy chồng, hiện không còn trường hợp nào.

 

Trong khuôn khổ hoạt động của Đề án, 10/15 tỉnh đã thành lập được 232 câu lạc bộ với 18.056 thành viên tham gia. 15 tỉnh đã tổ chức được 126 lớp đào tạo, tập huấn với gần 4.500 lượt nhân viên thường trực và 3.501 cộng tác viên tình nguyện, duy trì hoạt động của lực lượng này trong việc quản lý và theo dõi các đối tượng có nguy cơ tảo hôn, kết hôn cận huyết... Ngoài ra, tại 15/15 tỉnh đã có báo cáo về hoạt động hỗ trợ tư pháp cho UBND xã trong việc thực hiện quản lý, cung cấp thông tin, tư vấn cho các đối tượng chuẩn bị kết hôn, làm giấy đăng ký kết hôn và giấy khai sinh cho trẻ em tại địa bàn. Tuy nhiên, kết quả này mới mang tính ban đầu, để thành công, Đề án cần có thời gian và cần được sự vào cuộc của cả cộng đồng.

 

 

Năm 2009 là năm đầu tiên Đề án 52 được triển khai tại trên phạm vi 151 quận, huyện của 28 tỉnh, thành phố. Mục tiêu chung của Đề án 52 là góp phần thực hiện được “hai trong một” mục tiêu Chiến lược Biển Việt Nam đến năm 2020. Mục tiêu cụ thể: Từng bước hoàn thiện và ban hành chính sách đặc biệt về chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, chăm sóc SKSS/KHHGĐ, từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống, chất lượng dân số để thu hút và khuyến khích mạnh mẽ nhân dân ra đảo định cư, làm ăn lâu dài trên biển, vừa phát triển kinh tế, vừa làm nhiệm vụ bảo vệ vùng biển Tổ quốc.

 

Theo số liệu từ Ban quản lý các dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia, dân số vùng biển, đảo, ven biển; Đến cuối năm 2010 , dân số vùng ven biển là 31,1 triệu người, vượt mục tiêu đề ra là "quy mô dân số vùng biển, đảo, ven biển không quá 32 triệu người vào năm 2010". Tỷ lệ các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ áp dụng các biện pháp tránh thai hiện đại đạt 70% (đạt mục tiêu).

 

Đến nay, 28 tỉnh, thành phố ven biển trực thuộc Trung ương đã thành lập 169 đội lưu động, bình quân mỗi huyện có 1 đội lưu động. 17 tỉnh đã thành lập đội lưu động tuyến tỉnh để hỗ trợ kỹ thuật cho đội lưu động tuyến huyện. Nhiều tỉnh đã hỗ trợ thêm kinh phí cho các hoạt động trong Đề án 52. Cũng trong 3 năm, Đề án đã xây dựng, triển khai 6 mô hình phù hợp ứng với Đề án 52. Đến nay có 2 mô hình rõ nhất là mô hình Đội y tế lưu động với 169 đội tại 28 tỉnh, thành; kết hợp quân - dân y.

 

Tuy nhiên, thách thức trong công tác DS-KHHGĐ các tỉnh thuộc Đề án 52 còn rất lớn. Trong thời gian tới, ngành Dân số sẽ tăng cường phối hợp với Bộ Quốc phòng tổ chức cung cấp thông tin, tuyên truyền vận động, tư vấn các dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, SKSS/KHHGĐ cho quân nhân và nhân dân sống, làm việc tại các đảo. Các câu lạc bộ chăm sóc SKSS cho nam ngư dân theo các tổ, đội cùng nhau ra khơi đánh bắt xa bờ cũng sẽ được tổ chức đồng loạt tại 28 tỉnh thực hiện Đề án.

 

 

Năm 2009, Việt Nam đã xây dựng, triển khai “Đề án can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh” tại 11 tỉnh, thành phố có tỷ số giới tính khi sinh cao nhằm từng bước khống chế tốc độ gia tăng mất cân bằng, tiến tới ổn định, cân bằng giới tính khi sinh.

 

Các mục tiêu cụ thể của Đề án gồm: Tăng cường cung cấp thông tin về tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh cho người dân, trước hết là các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, những người cung cấp dịch vụ siêu âm và dịch vụ nạo phá thai, những người có uy tín trong cộng đồng nhằm hạn chế các hành vi không phù hợp với việc sinh đẻ theo quy luật tự nhiên. Tăng cường thực thi và hoàn thiện hệ thống pháp luật về các nội dung liên quan đến giới tính khi sinh. Khuyến khích, hỗ trợ phụ nữ, trẻ em gái trong học tập, chăm sóc sức khoẻ sinh sản và phát triển sản xuất. Đề án đã đạt được kết quả bước đầu, được sự quan tâm của lãnh đạo các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương. Đến năm 2011, đề án đã được triển khai tại 43 tỉnh/thành phố trong cả nước.

 

Cùng nội dung này, ngày 9/1/2012, Bộ Y tế đã có tờ trình số 18/TTr-BYT đề nghị Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2012-2020 với các nội dung chính như sau: Khống chế có hiệu quả tốc độ gia tăng mất cân bằng giới tính khi sinh, tiến tới đưa tỷ số giới tính khi sinh trở lại mức cân bằng tự nhiên góp phần thực hiện thành công Chiến lược Dân số và Sức khỏe sinh sản Việt Nam, thúc đẩy bình đẳng giới và phát triển bền vững đất nước.