Vấn nạn sinh con ở tuổi vị thành niên (2)
GiadinhNet - Số liệu của Quỹ Dân số Liên hợp quốc (2015) cho thấy, mỗi năm có 16 triệu nữ vị thành niên sinh con, trong đó có khoảng 2 triệu vị thành niên mang thai khi vẫn còn dưới 15 tuổi.
Khoảng 90% những trường hợp sinh con là liên quan đến việc kết hôn sớm. Mức sinh của vị thành niên tại những khu vực nghèo trên thế giới, cao gấp 4 lần so với khu vực kinh tế khá giả hơn.
Những con số đáng lo ngại!
Báo cáo số liệu Thanh niên thế giới của Văn phòng Tham chiếu Dân số (Hoa Kỳ, 2013) cho thấy, trên thế giới cứ 1 ngàn phụ nữ độ tuổi 15-19 thì có 52 bà mẹ sinh con. Trong đó, các nước phát triển là 17%o, các nước kém phát triển là 99%o và các nước còn lại dao động trong khoảng 56-67%o. Điều đó cho thấy, mức sinh của vị thành niên hiện nay trên thế giới là rất cao. Tại châu Phi, tỷ suất sinh lên đến 91%o và châu Á là 42%o, trong đó riêng khu vực Trung Nam Á là 62%o.
Báo cáo Tình trạng Dân số Thế giới (2015) của Quỹ Dân số Liên hợp quốc trong đó có xem xét các mục tiêu, chỉ tiêu sau ICPD cho thấy, giai đoạn 1999-2014, mức sinh của vị thành niên khu vực Tây và Trung Phi là cao nhất với 128%, Đông và Nam Phi: 112%o. Như vậy, mức sinh của vị thành niên những khu vực này trong suốt 15 năm qua cao gấp 4 lần so với khu vực có mức sinh thấp nhất là Tây Âu và Trung Á: 30%o, châu Á Thái bình dương: 33%o. Tiếp đến là, khu vực Mỹ La tinh và Caribbean: 76%o; các nước Ả Rập: 56%.
Liên hợp quốc phân loại mức sinh vị thành niên theo 3 cấp độ là cao (từ 80%o , màu đỏ); trung bình (19-80%o, màu cam), thấp (dưới 19%o, xanh nhạt). Bản đồ của Liên hợp quốc về tỷ suất sinh của vị thành niên giai đoạn 2005-2010 cho thấy, mức sinh ở tuổi vị thành niên rất cao (màu đỏ) gần như bao trùm toàn bộ châu Phi, một số nước tại vùng Caribbean và Nam Á.
Bản đồ Thế giới về tỷ suất sinh của VTN (15-19 tuổi), 2005-2010

Số liệu của Ngân hàng Thế giới dẫn nguồn từ Liên hợp quốc cho thấy, có tới 23 quốc gia có tỷ suất sinh của vị thành niên (2014) là trên 100%o, điển hình là Niger: 204%o, Mali: 175%o, Angola: 167%o, Mozambique: 143%o, Guinea: 142%o, Chad, Malaw: 137%o…
Những nước có tỷ suất sinh của VTN cao từ 100%o trở lên, 2014

Số liệu của Đối tác Dân số và Phát triển (PPD) cho thấy, trong số 25 nước thành viên của PPD, tỷ lệ mang thai của vị thành niên cao nhất là tại Ai Cập (9,6%) thấp nhất là Tunisia (0,9%). Trong số các nước thành viên ở khu vực Châu Á Thái bình dương, cao nhất là Bangladesh (6,1%) và thấp nhất là Việt Nam (1,6%). Tại khu vực giữa Saharan Châu Phi, cao nhất là các nước Mali (5,4%), Uganda (5,7%), Zimbabwe (5,5%), thấp nhất là Nam Phi (2,3%). Tại khu vực châu Mỹ: Colombia (4,3%), Mexico (3,9%).
Một số chỉ báo của nữ VTN các thành viên PPD

Điều tra Sức khỏe và Nhân khẩu của Inner City Fund Quốc tế cho thấy, tỷ lệ phụ nữ 15-19 tuổi mang thai và sinh con ở nông thôn cao gấp đôi thành thị. Tại Zimbabwe, Senegal và Colombia cứ 5 vị thành niên thì có hơn 1 em mang thai. Tỷ lệ vị thành niên ở những gia đình nghèo mang thai và sinh con nhiều hơn ở những gia đình khá giả. Tại Zimbabwe, Senegal, Colombia và Peru có hơn 1/4 nữ vị thành niên 15-19 tuổi thuộc những gia đình nghèo mang thai và con số này luôn gấp từ 4-6 lần so với những em thuộc gia đình khá giả.
Luật pháp hầu hết các quốc gia cho phép phụ nữ từ đủ 18 tuổi được kết hôn nhưng việc kết hôn sớm và sinh con sớm sẽ ảnh hưởng lớn tới sức khỏe bà mẹ, trẻ em và hạn chế các cơ hội tiếp cận về giáo dục, việc làm của chính họ. Tảo hôn, kết hôn sớm, tất dẫn đến mang thai sớm và sinh đẻ sớm. Theo Quỹ Dân số Liên hợp quốc thì ước tính số ca phá thai không an toàn của vị thành niên là 3,2 triệu ca (2015); 10% trẻ em gái cho biết đã từng bị cưỡng bước quan hệ tình dục trước tuổi 15. Tự tử là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em gái 15-19 tuổi và biến chứng thai sản là nguyên nhân thứ hai.
Vòng luẩn quẩn: “Sinh đẻ sớm- đói nghèo- lạc hậu”
Báo cáo năm 2015 của UNESCO cho thấy, mặc dù thế giới đã đạt được những thành tích trong phổ cập giáo dục tiểu học nhưng vẫn còn gần 58 triệu em bỏ học, ít nhất 20% các em tại 32 nước (hầu hết ở tiểu vùng Saharan, châu Phi) không theo được đến lớp cuối của bậc tiểu học. Đến cuối năm 2015, có khoảng 1/6 các em ở nhóm nước nghèo và trung bình, tức khoảng 100 triệu em-không hoàn thành bậc tiểu học. Tỷ lệ theo học của em gái luôn thấp hơn em trai, đặc biệt tại nước nước nghèo nàn, lạc hậu. Tại tiểu vùng Saharan, châu Phi, hầu như những em gái thuộc nhóm gia đình nghèo nhất chưa bao giờ được đến trường. Tại Guinea và Niger, tỷ lệ này là 70%.
Báo cáo về Số liệu Thanh niên Thế giới (2013) của Văn phòng Tham chiếu Dân số (Hoa Kỳ) cho thấy, tỷ lệ đi học chung của thanh niên toàn thế giới ở bậc trung học cơ sở là 72,5%. Tại các nước phát triển, tỷ lệ này là 100% và tại các nước kém phát triển chỉ có 39,5%. Một số nước ở châu Phi, tỷ lệ này là rất thấp, có nước dưới 30% thậm chí tới 10%, tức có tới 70% đến 90% các em không được đến trường trung học cơ sở như: Burkina Faso, Coote d’Ivoire, Mauritania, Niger, Sierra Leone, Burundi, Mozambique, Somali, Uganda… Đó là ở bậc học cơ sở, còn trung học phổ thông và cao đẳng, đại học còn thấp hơn nữa. Tỷ lệ này được tính chung cho nam và nữ, nếu tách riêng, tỷ lệ nữ luôn thấp hơn nam giới.
Tỷ lệ đi học chung cấp phổ thông cơ sở của một số nước trên thế giới, 2013

Hầu hết các quốc gia, khu vực có tỷ đi học chung của thanh niên còn thấp là ở các nước kém phát triển, nghèo đói, chiến tranh, bạo loạn. Điều đó đã làm mất đi các cơ hội được đến trường học tập, vui chơi của các em. Giáo dục mở ra các cửa sổ cơ hội cho các em về sức khỏe, việc làm, cuộc sống, kinh tế, bình đẳng giới… tạo nền tảng bền vững cho cuộc đời mỗi cá nhân và sự phát triển của xã hội. Tuy nhiên, khi cánh cửa này khép lại thì các cửa sổ cơ hội khác cũng thu hẹp hơn và đẩy các em đến gần hơn với một tương lai mờ mịt. Thất học sẽ buộc các em phải bươm trải kiếm sống sớm và vướng vào các cuộc hôn nhân sớm, sinh con sớm, nguy cơ bệnh tật cao rồi lại rơi vào cảnh túng quẫn. Đó thực sự là một vòng lẩn quẩn của sự đói nghèo, thất học, mức sinh cao và bạo lực.
Báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (2015) cho thấy, trên thế giới hiện có 168 triệu lao động trẻ em, trong đó 47,5 triệu lao động vị thành niên (15-17) đang làm những công việc độc hại, nguy hiểm, chiếm 40% nhóm dân số 15-17 tuổi và chiếm 28% tổng lao động trẻ em. Tại vùng nông thôn, tỷ lệ vị thành niên làm công việc độc hại, nguy hiểm cao hơn vùng đô thị. Nếu xét về tỷ trọng thì các nước cao nhất là Nicaragua (34%), Cambodia (30%), Honduras (27%), Lào PDR (26%) nhưng về số lượng thì đông nhất là Ấn Độ (2,4 triệu), Pakistan (1,3 triệu) và Indonesia (1,2 triệu).
Báo cáo thống kê của PRB ghi nhận có 15% vị thành niên ở độ tuổi 13-15 sử dụng thuốc lá (nam: 19%, nữ 11%). Trong cuộc chiến toàn cầu với đại dịch HIV/AIDS, năm 2011, có 0,4% thanh niên độ tuổi 15-24 bị lây nhiễm HIV/AIDS. Tuy nhiên, tại một số quốc gia, tỷ lệ này là rất cao đặc biệt với nữ như Lesotho, South Africa, Swaziland và Mozambique từ 8,2-15,4%. Báo cáo của Cơ quan AIDS Liên hợp quốc mới đây cho thấy, hiện trung bình có 3,3 triệu trẻ em (dưới 15 tuổi) bị HIV, mỗi ngày có 700 em bị lây nhiễm HIV và cũng có 600 em bị chết vì các bệnh có liên quan đến AIDS. Trong số các bà mẹ mang thai bị HIV và mang thai, chỉ có 62% bà mẹ được theo dõi, điều trị dự phòng lây truyền mẹ sang con. Như vậy, có ít nhất 40% đứa trẻ sinh ra có nguy cơ rất cao bị nhiễm HIV. Tại khu vực Châu Á-Thái Bình dương, theo báo cáo của 3 cơ quan UNFPA, UNESCO, WHO thì có tới 80% nữ vị thành niên quốc đảo Marshall đã từng có quan hệ tình dục, còn tại Nauru, Solomon, Vanuatu cũng từ 64-74%, các nơi khác như Bhutan, Ấn Độ, Lào, Mongolia, Papua New Guinea trên 50%.
Kiến tạo tương lai tươi sáng cho các em
Tiến sỹ Babatunde Osotimehin, Giám đốc điều hành Quỹ Dân số Liên hợp quốc nói: “Trẻ em gái chịu thiệt thòi là đối tượng dễ bị tổn thương nhất, nhìn từ góc độ sức khỏe sinh sản. Các em rất có thể buộc phải làm mẹ trong khi bản thân vẫn còn là trẻ em. Các em có quyền được hiểu, kiểm soát cơ thể mình và quyết định cuộc sống của chính mình”.
Trong một nghiên cứu của UNAIDS đã chỉ ra bốn nguyên chính dẫn đến tình trạng vị thành niên gái và nữ thanh niên bị bỏ lại phía sau: Bạo lực giới, Thiếu hụt cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế, Thiếu hụt cơ hội tiếp cận giáo dục và Chính sách không được triển khai trên thực tiễn. Cũng theo cơ quan của Liên hợp quốc này thì có bốn cách để đóng lại các khoảng cách này chính là: Chấm dứt bạo lực giới, Bảo đảm tiếp cận dịch vụ y tế có chất lượng, Đưa trẻ em gái đến trường, Trao quyền cho trẻ em gái, phụ nữ trẻ và thay đổi những quan niệm xã hội cũ.

Quỹ Dân số Liên hợp quốc năm nay đã đưa ra chủ đề “Đầu tư cho trẻ em gái vị thành niên” nhằm gửi đi một thông điệp mạnh mẽ tới các chính phủ, các tổ chức, các cộng đồng, gia đình hãy quan tâm và đầu tư cho trẻ em gái vị thành niên, mang đến các cơ hội cho các em được học tập, vui chơi, sinh hoạt phù hợp, được chăm lo sức khỏe, rèn luyện kỹ năng sống và được đảm bảo thực hiện các quyền của mình. Các em cần phải được tạo điều kiện để có thể bước vào giai đoạn trưởng thành một cách an toàn và khỏe mạnh, đồng thời các em cũng cần có cơ hội để có thể có được tương lai tươi sáng.
Tổng thư ký LHQ ông BanKi-moon từng nói: “Tôi đặc biệt quan tâm đến các nữ VTN/TN, những người mà có thể phải đối mặt với sự kỳ thị, bạo lực tình dục, kết hôn sớm và thai ngoài ý muốn. Ngay cả trong số những người trẻ đủ may mắn đã có được bằng đại học, vẫn có nhiều người trong số họ không có việc làm, lương thấp hoặc bế tắc trong công việc”.
Tiến sỹ Babatunde Osotimehin, Giám đốc điều hành Quỹ Dân số Liên hợp quốc kêu gọi: “Chương trình nghị sự phát triển mới kêu gọi chúng ta không được phép để cho bất kỳ ai bị tụt lại phía sau. Để có thể tiếp cận được các nhóm dân số đang bị bỏ lại phía sau, các nhà lãnh đạo và cộng đồng phải tập trung và bảo vệ quyền của trẻ em gái vị thành niên thiệt thòi nhất, đặc biệt là trẻ em nghèo, thất học, bị bóc lột hoặc bị áp đặt bởi những hủ tục, trong đó có nạn tảo hôn”.
Liên hợp quốc mới đây đã đưa ra Chiến lược Sức khỏe Phụ nữ, Trẻ em và Vị thành niên Toàn cầu giai đoạn 2016-2030 với thông điệp là Mọi phụ nữ, mọi trẻ em và mọi vị thành niên-Sinh tồn, Thịnh vượng và Biến đổi. Chiến lược nhấn mạnh đến quyền và khả năng thực thi sự tiếp cận, thụ hưởng chăm sóc sức khỏe bao gồm thể chất, tinh thần và sự hài hòa với xã hội của phụ nữ, trẻ em và vị thành niên trên toàn thế giới, đặc biệt là tại các nước đang phát triển. Chăm sóc sức khỏe được lồng ghép vào các chương trình phát triển kinh tế-xã hội và sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia, khu vực cũng như toàn cầu.
Tổng thư ký Ban Ki-moon khẳng định: “Bằng việc trao quyền cho thanh niên hôm nay, chúng ta sẽ đặt nền tảng vững chắc cho tương lai phát triển bền vững ở thế hệ tiếp theo”. Câu kết cho lời tựa của Chiến lược toàn cầu nêu trên, ông viết: “ Cùng với nhau, chúng ta có thể chấm dứt và ngăn chặn những cái chết của phụ nữ, trẻ em và vị thành niên ở mọi nơi và tạo nên thế giới mà ở đó, lần đầu tiên trong lịch sử, tất cả đều có thể thịnh vượng và đạt tới tất cả các tiềm năng của họ”.
Thông điệp mạnh mẽ tới các chính phủ, các tổ chức, cộng đồng, gia đình
Quỹ Dân số Liên hợp quốc năm nay đã đưa ra chủ đề “Đầu tư cho trẻ em gái vị thành niên” nhằm gửi đi một thông điệp mạnh mẽ tới các chính phủ, các tổ chức, các cộng đồng, gia đình hãy quan tâm và đầu tư cho trẻ em gái vị thành niên, mang đến các cơ hội cho các em được học tập, vui chơi, sinh hoạt phù hợp, được chăm lo sức khỏe, rèn luyện kỹ năng sống và được đảm bảo thực hiện các quyền của mình. Các em cần phải được tạo điều kiện để có thể bước vào giai đoạn trưởng thành một cách an toàn và khỏe mạnh, đồng thời các em cũng cần có cơ hội để có thể có được tương lai tươi sáng.
Tổng thư ký LHQ ông BanKi-moon từng nói: “Tôi đặc biệt quan tâm đến các nữ VTN/TN, những người mà có thể phải đối mặt với sự kỳ thị, bạo lực tình dục, kết hôn sớm và thai ngoài ý muốn. Ngay cả trong số những người trẻ đủ may mắn đã có được bằng đại học, vẫn có nhiều người trong số họ không có việc làm, lương thấp hoặc bế tắc trong công việc”.
Tài liệu tham khảo
1. Fox News, “2 more women found hanging from trees in India, report says’, June 12, 2014
2. ILO, World Report on Child Labour 2015: Paving the way to decent work for young people
3. ICF International, Demographic and Health Survey
4. Population Reference Bureau, “The World’s Youth 2013 data sheet”
5. Population Reference Bureau, World Population Data Sheet 2015
6. Partners in Population and Development,“Adolescent Pregnancy: Status, Socio-Economic Cost, Policy and Program options for 25 member countries of PPD”, July, 2013
7. UNAIDS, Children and HIV Factsheet, May 2014
8. UNAIDS, Why adolescent girls and young women are being left behind, 2014
9. UNESCO, Education for all 2000-2015: Achivements and Challenges
10. United Nations, Adolescent Fertility since the International Conference on Population and Development (ICPD) in Cairo, 2013
11. United Nations, Population Facts: Adolescent Fertility Trends, 12/2013
12. United Nations, The Global strategy for women’s, Chilren’s and Adolescents’ Health 2016-2030, 2015
13. United Nations, World Population Prospect: The 2015 Revision
14. UNICEF, Ending Childmarriage: Progress Prospects, 2013
15. UNFPA, Girlhood, Not motherhood: Preventing Adolescent Pregnancy 2015
16. UNFPA, State of World Population, 2015
17. UNFPA, UNESCO, WHO, Sexual and Reproductive health of Young people in Asia and the Pacific: A review of issues, policies and programmes, 2015
18. World bank, http://data.worldbank.org/indicator/SP.ADO.TFRT
Ths Lương Quang Đảng

8 cách phòng tránh bệnh lây qua đường tình dục
Dân số và phát triển - 7 giờ trướcBệnh lây qua đường tình dục gặp cả ở nam và nữ, bất kể lứa tuổi nào cũng có thể gặp phải. Có những căn bệnh lây qua đường tình dục hiện chưa có thuốc chữa. Áp dụng những cách sau để ngăn ngừa lây bệnh qua đường tình dục.

6 yếu tố không ngờ làm suy giảm lượng testosterone ở nam giới
Dân số và phát triển - 1 ngày trướcThừa cân, điều trị rụng tóc và lối sống ít vận động là một trong những yếu tố có thể làm giảm mức testosterone. Nếu bạn lo lắng về mức testosterone thấp, hãy xem lại thói quen và cách sống hàng ngày của bạn.

Học trò 'yêu sớm' nên biết độ tuổi nào quan hệ tình dục an toàn
Dân số và phát triển - 2 ngày trướcCác bậc cha mẹ luôn lo lắng về việc con cái họ bắt đầu yêu đương và có quan hệ tình dục từ khi còn ở độ tuổi trung học. Vậy độ tuổi nào bắt đầu quan hệ tình dục là quá sớm và cha mẹ cần làm gì để hướng dẫn con mình?

Bé gái với "vòng cổ đặc biệt" hiếm gặp đã chào đời an toàn
Dân số và phát triển - 3 ngày trướcBé sơ sinh với "vòng cổ đặc biệt" là 5 vòng dây rốn quấn cổ kèm vòng quanh tai vừa được các bác sĩ đón chào đời an toàn.

5 mốc phục hồi sức khỏe sau sinh, cần chăm sóc đặc biệt cho mẹ và bé
Dân số và phát triển - 4 ngày trướcSKĐS - Sáu tuần đầu tiên sau khi sinh được gọi là thời kỳ hậu sản. Tuy nhiên các bác sĩ chuyên khoa Sản cho rằng, thời kỳ hậu sản có thể kéo dài từ 6 tháng đến một năm tùy theo thể trạng của sản phụ. Đây là những mốc cần chú ý để chăm sóc tốt cho cả mẹ và bé.

Hương Khê, Hà Tĩnh: Hoàn thành chỉ tiêu chiến dịch chăm sóc SKSS/KHHGĐ và nâng cao chất lượng dân số đợt 1 năm 2023
Dân số và phát triển - 4 ngày trướcGĐXH - Chiến dịch đợt 1 năm 2023 được Trung tâm Y tế huyện Hương Khê phối hợp với các ban ngành, đoàn thể ở địa phương thực hiện với nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Vì sao tuổi thọ của người Nhật ngày càng tăng?
Dân số và phát triển - 5 ngày trướcTheo thống kê của WHO, tuổi thọ trung bình của người Nhật là 84 tuổi và vẫn có xu hướng gia tăng mỗi năm.

6 lưu ý khi sử dụng thuốc trị mất ngủ cho người cao tuổi
Dân số và phát triển - 6 ngày trướcMất ngủ, ngủ không đủ giấc... dẫn đến tình trạng mệt mỏi mãn tính, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đối với sức khỏe người cao tuổi. Việc sử dụng thuốc ngủ để điều trị đôi khi là cần thiết, tuy nhiên, mọi loại thuốc đều tiềm ẩn nguy hiểm đối với người cao tuổi.

Ảnh hưởng của cổ tử cung ngắn khi mang thai
Dân số và phát triển - 1 tuần trướcCổ tử cung ngắn có thể gây khó khăn cho quá trình chuyển dạ và sinh nở. Cách nào để phát hiện sớm vấn đề tiềm ẩn này?

Đau lưng sau sinh có phải do thuốc gây tê khi mổ bắt con?
Dân số và phát triển - 1 tuần trướcNhiều phụ nữ sinh mổ nghĩ rằng nguyên nhân đau lưng sau sinh là do thuốc gây tê. Nhưng trên thực tế, đau lưng sau sinh do nhiều nguyên nhân.

Chu kỳ kinh nguyệt ngắn là bình thường hay dấu hiệu nguy hiểm?
Dân số và phát triểnĐộ dài của kỳ kinh nguyệt dao động tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Tuy nhiên, nếu thời gian của kỳ kinh nguyệt đột nhiên trở nên ngắn hơn nhiều, kinh nguyệt ra ít hoặc không đều có thể báo hiệu đang mang thai, mãn kinh hoặc là một vấn đề y tế nghiêm trọng.