Vitamin A tự ý uống có thể gây ngộ độc, làm sao để nhận biết?
Mới đây, 2 người bị ngộ độc vitamin A tại nhà được đưa vào Trung tâm Y tế huyện Thanh Thủy (Phú Thọ) trong tình trạng nôn, đau đầu, khó thở, co quắp tay chân. Vậy vitamin A tự ý uống có thể gây ngộ độc, làm sao để nhận biết?
Vitamin A có lợi ích gì đối với sức khỏe?
Vitamin A là một vi chất dinh dưỡng quan trọng đối với sức khỏe con người. Cơ thể người không tự tổng hợp được vitamin A mà phải hấp thụ qua thực phẩm hoặc bổ sung bằng các thực phẩm chức năng.
Vitamin A là vitamin tan trong chất béo , là chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể trong việc duy trì chức năng của biểu mô, hỗ trợ thay thế tế bào da, tăng cường thị giác. Vitamin A bao gồm một nhóm hợp chất retinol, retinal và retinyl esters. Có hai dạng chính của vitamin A trong thực phẩm:
- Vitamin A đã chuyển đổi: Gồm retinol và retinyl ester, được tìm thấy trong thực phẩm có nguồn gốc động vật như sữa, trứng, gan và cá.
- Tiền chất vitamin A: Bao gồm các carotenoid, được tìm thấy trong các loại dầu và các thực phẩm có nguồn gốc thực vật như trái cây, rau cải…
Vitamin A có vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe của mắt, đó là duy trì sức khỏe của giác mạc và kết mạc, bảo vệ mắt khỏi tổn thương, ngăn ngừa các bệnh về mắt như thoái hóa điểm vàng do tuổi tác, đục thủy tinh thể.
Thiếu vitamin A có thể dẫn đến các vấn đề về thị lực và đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em. WHO đã nêu rõ về tình trạng mù lòa ở trẻ em liên quan đến thiếu hụt vitamin A. Do đó, nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam thường có các chương trình bổ sung vitamin A đã được triển khai để giảm nguy cơ này.
Ngoài ra, vitamin A còn vai trò quan trọng trong việc nâng cao hệ thống miễn dịch của cơ thể. Tham gia vào nhiều khía cạnh của hệ miễn dịch, bao gồm cả việc kích thích sự phát triển và hoạt động của tế bào miễn dịch. Các tiền chất của vitamin A như beta-carotene, alpha-carotene và beta-cryptoxanthin có khả năng chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ cơ thể khỏi tác động của các gốc tự do gây hại, có thể giúp làm chậm quá trình lão hóa, bảo vệ cơ thể khỏi một số loại ung thư.
Vitamin A là một vi chất dinh dưỡng quan trọng đối với sức khỏe con người.
VitaminA dùng không đúng có thể gây ngộ độc
Thông thường vitamin A được hấp thụ qua thực phẩm ăn uống hàng ngày. Trường hợp cần bổ sung sẽ được chỉ định của các bác sĩ. Nếu tự ý sử dụng vitamin A không đúng chỉ dẫn về liều lượng của các bác sĩ có thể dẫn đến tình trạng ngộ độc nghiêm trọng.
Trên thực tế uống vitamin A khi cơ thể bị thiếu hụt vitamin A thì đối tượng có thể phải bổ sung là phụ nữ mang thai hoặc cho con bú và người mắc các vấn đề sức khỏe, cụ thể:
- Thiếu hụt vitamin A: Nếu bạn có triệu chứng của thiếu hụt vitamin A, chẳng hạn như khó thở vào ban đêm, rối loạn thị lực, da khô.
- Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú: Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú cần bổ sung đủ lượng vitamin A để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi và trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, việc bổ sung vitamin A trong trường hợp này nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
- Mắc các vấn đề sức khỏe cụ thể: Các tình trạng sức khỏe như bệnh tiểu đường , bệnh viêm nhiễm mạn tính, hoặc tình trạng yếu thế miễn dịch có thể ảnh hưởng đến sự hấp thụ và sử dụng vitamin A của cơ thể.
- Ở trẻ em, theo khuyến nghị của Bộ Y tế, một năm có 2 đợt (đợt 1 ngày 1 và 2/6, đợt 2 ngày 1 và 2/12) bổ sung vitamin A liều cao cho trẻ, nhằm phòng các bệnh về mắt như mù lòa, quáng gà. Trẻ chỉ uống được vitamin A liều cao ở các trạm y tế.
Việc tự ý bổ sung vitamin A quá mức cần thiết sẽ gây nhiều hệ lụy, ngộ độc, ảnh hưởng gan, thậm chí tử vong. Ở người lớn nếu dùng vitamin liều cao trên 1.500.000 đơn vị/ngày, trẻ em trên 300.000 đơn vị/ngày sẽ nguy cơ ngộ độc cấp sau khi uống thuốc từ 4 – 6 giờ. Trường hợp dùng liều cao trên 100.000 đơn vị/ngày liên tục trong 10 – 15 ngày có nguy cơ ngộ độc với các triệu chứng điển hình tiêu chảy , gan to, da đổi màu, tăng calci, phù. Trẻ nhỏ ngộ độc có nguy cơ tăng áp lực nội sọ, ù tai…
Sử dụng vitamin A liên tục kéo dài gây hại cho gan, thậm chí có nguy cơ dẫn đến xơ gan. Nếu sử dụng liều cao hơn sẽ ngộ độc nặng.
Thông thường vitamin A có trong thực phẩm như gan, thịt, cá, trứng, sữa, Các loại rau quả màu xanh, vàng, đỏ đậm như bông cải xanh, cà rốt, bí đỏ, đu đủ, gấc, rau dền… có chứa nhiều provitamin A carotenoid (chủ yếu là beta carotene). Ngoài ra, vitamin A còn có trong sữa mẹ, đặc biệt sữa non. Do đó, trong vòng 6 tháng đầu đời, trẻ bú mẹ hoàn toàn không cần bổ sung vitamin này.
Tóm lại: Cho dù vitamin A có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể, nhưng chúng ta không được tự ý sử dụng vitamin A một cách tùy ý. Nếu nghi ngờ thiếu hụt vitamin A cần đưa đi khám bác sĩ chuyên khoa để xác định liều bổ sung phù hợp.
Hàng năm Bộ Y tế tổ chức chiến dịch bổ sung vitamin A liều cao cho hơn 6 triệu trẻ em trong độ tuổi từ 6 – 36 tháng tuổi đi uống vitamin A theo hướng dẫn của trạm y tế xã/phường trên quy mô toàn quốc (mỗi năm có 2 đợt: Đợt 1 vào tháng 6 và đợt 2 vào tháng 12).
Trong các chiến dịch này, thì trẻ em trong độ tuổi được cho uống bổ sung viên nang vitamin A liều cao. Thời gian vừa qua, các chiến dịch bổ sung vitamin A đã giúp cho Việt Nam thanh toán được bệnh mù lòa do thiếu vitamin A vào năm 2000.
Bộ Y tế khuyến cáo để phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng, bên cạnh giải pháp ngắn hạn là uống bổ sung các sản phẩm vi chất dinh dưỡng (như viên nang vitamin A liều cao, viên đa vi chất…), dùng thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng, thì giải pháp lâu dài và cơ bản là cải thiện chất lượng bữa ăn.
Người đàn ông bất ngờ phát hiện bị ung thư biểu mô từ dấu hiệu nhiều người Việt bỏ qua
Bệnh thường gặp - 9 giờ trướcGĐXH - Trong lần khám gần đây, người đàn ông mắc ung thư biểu mô có biểu hiện mệt mỏi, xanh xao, kết quả xét nghiệm máu cho thấy chỉ số hồng cầu thấp...
Bất ngờ 4 loại rau củ mùa hè người bệnh suy thận không nên ăn thường xuyên
Bệnh thường gặp - 11 giờ trướcGĐXH - Người bệnh suy thận nên hạn chế những thực phẩm chứa kali. Trong khi rau củ và trái cây tươi lại chứa nhiều kali. Vậy nên việc chọn lựa rau phù hợp với người bệnh suy thận là rất quan trọng.
2 người bị 'bùng phát' viêm gan B mạn tính thừa nhận một sai lầm nhiều người Việt mắc phải
Bệnh thường gặp - 2 ngày trướcGĐXH - Một người bệnh có tiền sử mắc viêm gan B, thế nhưng anh lại tự dừng thuốc, không đi khám bệnh trong 1 năm nay; một người có thói quen đi khám sức khỏe định kỳ nhưng lại “quên” kiểm tra xét nghiệm về gan.
Nam sinh 21 tuổi suy tim, suy thận vì loại đồ uống khoái khẩu giới trẻ Việt yêu thích
Bệnh thường gặp - 2 ngày trướcGĐXH - Điều tra bệnh sử, các bác sĩ cho biết nam sinh bị suy thận này không có tiền sử bệnh lý nào khác ngoài việc uống quá nhiều đồ uống tăng lực.
Người phụ nữ 64 tuổi bất ngờ phát hiện ung thư đại tràng di căn phổi từ dấu hiệu nhiều người Việt bỏ qua
Bệnh thường gặp - 2 ngày trướcGĐXH - Người phụ nữ bị ung thư đại tràng di căn phổi có dấu hiệu bị táo bón liên tục trong khoảng 3 tháng, trước khi phát hiện bệnh.
7 việc nên làm để phòng nguy cơ suy thận
Bệnh thường gặp - 3 ngày trướcGĐXH - Có nhiều nguyên nhân gây suy thận ở người trẻ, trong đó phần lớn liên quan trực tiếp đến lối sống hiện đại như: thức khuya, uống ít nước, thường xuyên dùng thức ăn nhanh, lạm dụng rượu bia, hút thuốc lá...
Cảnh giác với biến chứng nguy hiểm của bệnh gout
Bệnh thường gặp - 3 ngày trướcGĐXH - Nhiều trường hợp người bệnh gout vào viện trong tình trạng hạt tophi nổi nhiều ở ngón chân, ngón tay, khuỷu tay, chân gây đau đớn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
Người phụ nữ 43 tuổi bất ngờ suy gan, suy thận vì 1 sai lầm trong lúc ăn phở mà nhiều người Việt mắc phải
Bệnh thường gặp - 4 ngày trướcGĐXH - Đang khỏe mạnh nhưng sau khi ăn phở tái, bệnh nhân bị nhiễm trùng, nhiễm độc nặng, sốc nhiễm trùng, nguy cơ tử vong cao do suy đa tạng, suy gan, suy thận và tổn thương cơ tim.
Phát hiện suy thận lúc khám tiền hôn nhân, cô gái trẻ chia tay mối tình 9 năm
Bệnh thường gặp - 4 ngày trướcChỉ khi khám sức khỏe tiền hôn nhân, Nguyễn Mai Ngọc mới biết mình mắc bệnh thận mạn tính và phải chạy thận suốt đời.
Người đàn ông 64 tuổi ở Vĩnh Phúc thoát cửa tử sau 3 lần ngừng tim dù tiền sử khỏe mạnh
Bệnh thường gặp - 5 ngày trướcGĐXH - Các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Vĩnh Phúc đã giành lại sự sống ngoạn mục cho một người bệnh 64 tuổi bị nhồi máu cơ tim cấp – một trong những tình trạng tim mạch nguy hiểm nhất, có thể cướp đi sinh mạng chỉ trong tích tắc.
Người phụ nữ 48 tuổi phát hiện u não to như quả quýt từ dấu hiệu nhiều người Việt bỏ qua
Bệnh thường gặpGĐXH - Người phụ nữ bị u não cho biết thường xuyên bị đau đầu từng cơn rồi lại hết. Những lúc đau bà chỉ chịu đựng hoặc dùng thuốc giảm đau.
