Chuyện "thánh vật" - 90% là bịa?
"Tôi rất lấy làm lạ là ai đó đã "phát động" nên chuyện này. Tôi tưởng rằng mọi chuyện hồi đó đã dừng lại từ lâu, và người ta đã xây dựng kè sạch đẹp cho người dân đi dạo, nào ngờ lại "thành chuyện" như hôm nay" - PGS.TS Đỗ Văn Ninh (Viện Sử học) nói.
>> Chuyện "thánh vật" và lá đơn cầu cứu cách đây 5 năm
>> Xuyên tạc về cái chết của Thượng tọa Thích Viên Thành và GS Trần Quốc Vượng
>> Chuyện "thánh vật" được lý giải dưới giác độ khoa học từ 5 năm trước
Ngay từ ngày đó, tôi đã nói rằng tôi không tin có trấn yểm. Vì việc trấn yểm đã lụi tắt từ trước công nguyên rồi. Trong sử sách từ Lý - Trần và mãi sau này có thấy ai viết về trấn yểm.
Thời xưa người ta chỉ trấn yểm ma tà bằng những loài động vật như rắn, ngựa, bò, trâu… chứ có trấn yểm bằng người đâu. Ông Nguyễn Hùng Cường nói có thấy hình bát giác. Theo tôi hiểu là ông ta định nói tới trận đồ bát quái tại khúc sông này.
Nhưng xin thưa, ngày đó, tôi đếm thì chưa đến 8 cột gỗ do máy xúc lấy lên từ sông (tôi nghi ngờ là mấy cột gỗ này được đóng xuống để kè sông). Cột gỗ dài nhất cũng chỉ vài mét. Hơn nữa, hôm đó các nhà khảo cổ có ai dám lội xuống sông Tô Lịch đen ngầu để kiểm tra xem có phải là bát quái không?
Chỗ khác, ông Cường lại nói là phát hiện được 8 bộ di cốt người. Khi chúng tôi đến đã đem đi chôn rồi. Vậy thì dựa vào đâu để ông Cường xác định là 8 bộ di cốt?
Ngành khảo cổ chúng tôi muốn nhận định đấy đúng là một bộ di cốt người, nam hay nữ thì còn phải nghiên cứu chán, các nhà nhân chủng học phải đối chiếu, so sánh nghiên cứu mới đưa ra được kết luận. Còn nữa, dựa vào đâu để xác định niên đại là sáu, bảy trăm năm. Xác định niên đại đâu phải dễ, dựa vào hiện vật chỉ là một phần còn phải kiểm tra đủ thứ nữa mới có kết quả chứ. Cho nên nói vậy là thiếu căn cứ.
Còn nhớ ngày đó, tôi và TS Vũ Quốc Hiền đi khảo sát một vài điểm xung quanh, khi phát hiện ra chỗ này thì tôi cùng TS Hiền đi khảo sát một vài điểm gần đó và đã phát hiện một ngôi mộ.
Không phải là nhận định nữa, cách đây vài chục năm, bờ bên này của sông Tô Lịch rộng lắm, cây cối xum xuê nên người ta thường tổ chức chôn cất người thân sau khi mất.
Sau này có kế hoạch mở rộng nên nhiều ngôi mộ phải bốc đi nơi khác. Từ thực tế đó cộng với lịch sử ghi nhận sự đổi dòng của dòng sông Tô và khi mùa lũ về nên rất có nhiều khả năng là không ít ngôi mộ ở trên bờ bị sạt lở xuống sông.
Cũng vì thế, những di cốt người phát hiện ở chỗ đấy là do sạt lở ở trên bờ mà thôi. Nói tóm lại, những chuyện anh Cường kể là bịa đến 90%.
"Nói đến vấn đề tâm linh phải khách quan"
![]() |
GS.TS Đỗ Quang Hưng |
GS.TS Đỗ Quang Hưng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tôn giáo (Viện Khoa học Xã hội Việt Nam) nói:
Chuyện tâm linh hay một niềm tin đặc biệt nào đó nó luôn biến đổi và ngày càng phức tạp. Nhưng dù gì đi chăng nữa thì chúng ta cũng phải nên tôn trọng nó.
Tôi đồng tình với quan điểm của nhà sử học Dương Trung Quốc, rằng trong đời sống tâm linh có những mặt tích cực của nó để góp phần cho xã hội ngày càng tốt hơn.
Thế giới tâm linh từ Á sang Âu đang trở thành vấn đề của nhân loại, có liên quan mật thiết, gần gũi với đời sống tôn giáo. Trong cái thế giới ấy, có những điều có thể thấy ngay, nhận thức ngay được nhưng cũng có những điều cần phải tiếp tục nghiên cứu.
Tôi lấy thí dụ, người ta bảo có hồn, nhưng người khác lại bảo không có. Cho nên nghiên cứu về đời sống tâm linh thực sự rất khó. Vì vậy, cũng phải ghi nhận những tình tiết đó để xem xét, nghiên cứu, nhất là ở khúc sông Tô Lịch đó có liên quan đến không gian, văn hóa lịch sử Hoàng thành Thăng Long.
Hiện nay đời sống tâm linh phong phú đang quay trở lại. Một số cũng tin vào điều đó nhưng cũng có không ít người không tin. Vấn đề nằm ở chỗ phải tiếp tục nghiên cứu.
Nhưng trong khi giới khoa học chưa thể khẳng định, kết luận chuyện đó là A hay là B thì không nên phản ánh như thế. Bản thân tâm linh là cái hộp đen mà người ta đang nghiên cứu.
Anh phản ánh, tuyên truyền điều gì liên quan đến tâm linh thì phải hết sức khách quan và cần tôn trọng nó. Anh có thể chia sẻ những trải nghiệm cá nhân chứ không thể đưa ra kết luận để mà dấy lên điều gì đó. Như thế là không được.
Trong đời sống tâm linh có mối quan hệ với môi trường xã hội dân sự. Khi những thông tin về tâm linh chưa được nghiên cứu, kiểm chứng mà vội tuyên truyền thì ngay lập tức ảnh hưởng đến môi trường xã hội.
Tôi lấy ví dụ, bây giờ giả sử UBND thành phố cho nạo vét lòng sông để tăng lưu lượng dòng chảy, làm cho nước sạch hơn thì cũng sẽ bị thánh vật và không làm nữa hay sao? Và khi thông tin chưa được kiểm chứng mà bị lan truyền rộng thì trở thành thứ siêu hình.
Cuộc sống là một dòng chảy liên tục trong đó có cả xã hội dân sự và đời sống tâm linh. Nhưng trong cuộc sống đó không thể đề cao yếu tố nào hơn yếu tố nào mà cần phải có sự hài hòa.
Theo Tiền Phong

Bảng lương giáo viên các cấp mới nhất hiện nay trước khi có sự thay đổi trong thời gian tới
Giáo dục - 5 phút trướcGĐXH - Hiện nay, bảng lương của giáo viên được áp dụng theo mức tăng lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng. Dưới đây là bảng lương giáo viên các cấp đang được hưởng.

Chủ sở hữu tài khoản Tiktok 'Gia đình Hải Sen' chính thức bị khởi tố vì buôn bán thực phẩm giả là Siro ăn ngon Hải Bé
Pháp luật - 10 phút trướcGĐXH - Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Ninh Bình vừa khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can đối với chủ tài khoản mạng xã hội Tiktok "Gia đình Hải Sen" về tội "Buôn bán hàng giả là thực phẩm".

5 con giáp rũ sạch vận đen sau tuổi 30, tài lộc đổ về như nước
Đời sống - 16 phút trướcGĐXH - Trong số 12 con giáp, 5 con giáp này có vận may tốt từ tuổi 30, đạt được nhiều thành tựu to lớn trong cuộc sống.

Lời khai của phó chủ tịch UBND thị trấn sản xuất cồn y tế giả ở Hà Nội
Pháp luật - 49 phút trướcQua kiểm nghiệm, các mẫu sản phẩm mang nhãn “Cồn 70 độ ethanol” và “Cồn 90 độ ethanol” do công ty của Tuấn sản xuất đều không chứa ethanol, mà chứa methanol, 1 loại hóa chất có thể gây nguy hiểm nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Danh sách các trường đại học xét học bạ ngành Sư phạm 2025 mới nhất
Giáo dục - 1 giờ trướcGĐXH - Dưới đây danh sách các trường đại học xét học bạ THPT ngành Sư phạm năm 2025, học sinh, phụ huynh tham khảo.

Đang đi bộ trong bệnh viện, người phụ nữ bị xe bán tải lùi trúng, cán qua người
Đời sống - 1 giờ trướcGĐXH - Nam tài xế trong lúc lùi xe bán tải thì bất ngờ mất lái, cán trúng người phụ nữ đang đi bộ. Sự việc xảy ra trong khuôn viên một bệnh viện trên địa bàn quận Hà Đông, TP Hà Nội, nạn nhân bị thương nhưng may mắn không nguy hiểm đến tính mạng.

Nhiều thí sinh 2K7 vỗ tay 'rần rần' vì được quyền chọn tổ hợp xét tuyển linh hoạt ở trường đại học này
Giáo dục - 1 giờ trướcGĐXH - Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TP.HCM) vừa công bố phương án tuyển sinh cho năm 2025, với tổng cộng 5.550 chỉ tiêu, tăng khoảng 400 chỉ tiêu so với năm trước. Trong đó, chương trình đại trà chiếm 3.605 chỉ tiêu, còn chương trình giảng dạy bằng tiếng Anh chiếm 1.380 chỉ tiêu.

Thêm một trường đại học top đầu công bố học phí cao kỷ lục, có ngành chạm ngưỡng 150 triệu đồng/năm
Giáo dục - 4 giờ trướcGĐXH - Năm học 2025 – 2026, nhiều trường đại học đào tạo khối ngành Xây dựng đã công bố mức học phí mới với sự chênh lệch đáng kể giữa các chương trình đào tạo. Trong đó, học phí dao động từ khoảng 18,5 triệu đến 150 triệu đồng/năm, tùy thuộc vào từng ngành học và loại hình đào tạo như chương trình chuẩn, chất lượng cao, đào tạo quốc tế.

Hệ lụy từ việc mua bán, sử dụng giấy phép lái xe giả
Pháp luật - 4 giờ trướcGĐXH - Mua bán, sử dụng giấy phép lái xe giả xâm phạm đến trật tự quản lý hành chính của nhà nước, xâm phạm sự hoạt động bình thường, uy tín của cơ quan nhà nước trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước về con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác.

Dự báo những biến đổi bất ngờ theo tử vi tuần mới 16/6 - 22/6 tuổi Tý, Sửu, Dần, Thìn, Ngọ, Thân, Dậu, Tuất, Hợi
Đời sống - 4 giờ trướcGĐXH – Chuyên gia phong thủy Nguyễn Song Hà cho biết dự báo tử vi tuần mới 16/6 - 22/6 tuổi Tý, Sửu, Dần, Thìn, Ngọ, Thân, Dậu, Tuất, Hợi có những biến đổi bất ngờ với tuần trước dưới đây.

Hà Nội: Tạm giữ 3 đối tượng liên quan vụ 'chặt chém' gần 5 triệu đồng của 2 người đồng bào dân tộc
Pháp luậtGĐXH - Công an phường Mỹ Đình 2 (quận Nam Từ Liêm, TP Hà Nội) đã tạm giữ 3 đối tượng liên quan đến vụ 2 người đồng bào dân tộc thiểu số bị “chặt chém” gần 5 triệu đồng tiền taxi và xe ôm.