Những trường hợp nào không có tên trong di chúc nhưng vẫn được hưởng tài sản thừa kế?
GĐXH - Theo chuyên gia, pháp luật hiện nay có quy định về những trường hợp tuy không có tên trong di chúc nhưng vẫn được hưởng tài sản thừa kế.
Di chúc là gì?
Theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.
Về hình thức của di chúc, Điều 627 Bộ luật này quy định, di chúc phải được lập thành văn bản. Nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng.
Những trường hợp không có tên trong di chúc nhưng vẫn được hưởng di sản thừa kế
Luật sư Hà Thị Khuyên (Trưởng văn phòng luật sư Nhân Chính – Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết, hiện nay theo quy định của pháp luật dân sự, thì việc phân chia di sản theo pháp luật chỉ được thực hiện khi không có di chúc hoặc có di chúc nhưng di chúc không hợp pháp.
Tuy nhiên pháp luật hiện nay cũng có quy định về những trường hợp tuy không có tên trong di chúc nhưng vẫn được hưởng di sản thừa kế.
Cụ thể, Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc.
Theo đó, những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:
- Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng.
- Con thành niên mà không có khả năng lao động.
Quy định tại khoản 1 Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật Dân sự năm 2015.
Việc không phụ thuộc hoàn toàn vào nội dung của di chúc giúp bảo vệ quyền lợi của những người thừa kế, đặc biệt là khi di chúc có thể không được lập một cách công bằng và minh bạch.
Bên cạnh đó, quy định này cũng phù hợp với những quy chuẩn đạo đức và phong tục tập quán của người Việt Nam, ưu tiên cho những người thừa kế yếu thế là một cách để bảo vệ giá trị gia đình, phản ánh tinh thần nhân văn trong quy định của pháp luật.

Những trường hợp không có tên trong di chúc nhưng vẫn được hưởng tài sản thừa kế. Ảnh minh họa
Tuy vậy, không phải tất cả những người có mối quan hệ trên với người để lại di sản đều là người được hưởng thừa kế, họ cần phải thỏa mãn các điều kiện:
Thứ nhất, không thuộc trường hợp những người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015. Cụ thể:
- Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.
- Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.
- Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.
Thứ hai, không thuộc trường hợp những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, những người sau đây không được quyền hưởng di sản:
- Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó.
- Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản.
- Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng.
- Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản.
Khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện nói trên thì những người này sẽ được hưởng một phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật.
Để di chúc hợp pháp cần các điều kiện gì?
Điều 630 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về điều kiện để di chúc hợp pháp như sau:
Thứ nhất, người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép; nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã
Thứ hai, hình thức di chúc không trái quy định của luật:
- Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
- Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
- Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều 630 Bộ luật Dân sự năm 2015.
Người lập di chúc viết tay phải đáp ứng điều kiện quy định tại Điều 625 Bộ Luật Dân sự quy định về Người lập di chúc, phải là Người thành niên có đủ điều kiện theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 630 của Bộ luật Dân sự năm 2015 có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi được lập di chúc, nếu được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
Thứ ba, di chúc phải bao gồm những nội dung gì?
Theo quy định tại Điều 631 Bộ luật Dân sự năm 2015 nội dung di chúc phải có có các nội dung chủ yếu sau:
- Ngày, tháng, năm lập di chúc.
- Họ, tên và nơi cư trú của người lập di chúc.
- Họ, tên người, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản.
- Di sản để lại và nơi có di sản.
Lưu ý:
- Ngoài các nội dung quy định tại khoản 1 Điều 631 Bộ luật Dân sự năm 2015, di chúc có thể có các nội dung khác.
- Di chúc không được viết tắt hoặc viết bằng ký hiệu, nếu di chúc gồm nhiều trang thì mỗi trang phải được ghi số thứ tự và có chữ ký hoặc điểm chỉ của người lập di chúc.
- Trường hợp di chúc có sự tẩy xóa, sửa chữa thì người tự viết di chúc hoặc người làm chứng di chúc phải ký tên bên cạnh chỗ tẩy xóa, sửa chữa.
- Khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực.
Từ những phân tích nêu trên, chiếu theo quy định pháp luật thì di chúc viết tay vẫn được xem là một loại di chúc theo hình thức văn bản có hoặc không có người làm chứng, khi đáp ứng được các điều kiện, nội dung cần có của di chúc thì di chúc viết tay vẫn hợp pháp. Di chúc viết tay và di chúc công chứng, chứng thực đều có giá trị pháp lý tương đương nhau.

Hà Nội: Nhóm cướp đuổi theo 2 thanh niên về tận cổng, dùng hung khí để cướp... 'vỉ kẹo cao su'
Pháp luật - 12 phút trướcGĐXH - Nhóm cướp truy đuổi 2 thanh niên về tận cổng nhà ở xã Khánh Hà, huyện Thường Tín (TP Hà Nội). Sau khi lục lọi cốp xe của nạn nhân, các đối tượng chỉ thấy... một vỉ kẹo cao su.

Phá két sắt nhà dân, nam thanh niên trộm nhiều trang sức bằng vàng
Pháp luật - 2 giờ trướcGĐXH - Do ham mê chơi game nên Phong đã lén lút theo dõi, đột nhập nhà anh M., phá két sắt lấy trộm 1 dây chuyền vàng cùng 2 lắc tay bằng vàng. Sau khi trộm được vàng, đối tượng mang bán để lấy tiền tiêu xài cá nhân.

Vỏ bọc 'tập đoàn tỷ đô' của gã bán rau và cú lừa gần 600 người
Pháp luật - 6 giờ trướcTừng là người buôn rau, Nguyễn Thái Điền “lột xác” thành Tổng Giám đốc của 'tập đoàn tỷ đô' mang tên Vựa miền Trung, thu hút hàng trăm người rót vốn đầu tư. Khi màn kịch sụp đổ, gần 600 người lâm vào cảnh trắng tay.

Quan hệ tình dục với bé gái chưa đủ 13 tuổi, nam thanh niên ở Hải Dương bị khởi tố tội hiếp dâm
Pháp luật - 18 giờ trướcGĐXH - Sau khi có tình cảm với nhau, giữa B.P cùng cháu N.P thường xuyên nhắn tin qua lại và đã nhiều lần phát sinh quan hệ tình dục. Ngay khi phát hiện sự việc, gia đình cháu N.P đã trình báo cơ quan công an.

Hơn 30 người sập bẫy lừa đảo vì mua bàn ghế, tủ cấp đông giá rẻ trên mạng
Pháp luật - 19 giờ trướcGĐXH - Sau khi lập các tài khoản Facebook ảo, đối tượng thường xuyên đăng bài rao bán đồ dùng thanh lý như bàn ghế nhà hàng, tủ cấp đông với giá rẻ. Khi có người liên hệ mua, đối tượng yêu cầu chuyển khoản đặt cọc và chiếm đoạt.

Danh tính đối tượng 'biến thái', thoát y đuổi theo cô gái ở Hà Nội
Pháp luật - 19 giờ trướcGĐXH - Công an phường Vĩnh Phúc (quận Ba Đình, TP Hà Nội) đã làm rõ danh tính đối tượng có hành vi “biến thái”, cởi quần áo, đuổi theo cô gái tại một con ngõ trên đường Hoàng Hoa Thám.

Đã bắt được 2 phạm nhân khoét tường vượt ngục khỏi trại giam ở Hà Nội
Pháp luật - 21 giờ trướcHai phạm nhân trốn khỏi trại giam ở Hà Nội bị Công an tỉnh Nghệ An bắt giữ rạng sáng 8/6.

Quấn 64 chiếc điện thoại quanh người hòng 'qua mặt' hải quan sân bay Nội Bài
Pháp luật - 1 ngày trướcGĐXH - Ngày 8/6, Cục Hải quan cho biết, vừa qua lực lượng Hải quan sân bay quốc tế Nội Bài đã kịp thời phát hiện, thu giữ 112 chiếc điện thoại thông minh đã qua sử dụng, được vận chuyển trái phép qua sân bay quốc tế Nội Bài.

Hai phạm nhân đục tường trốn trại giam Thanh Xuân bị bắt tại Nghệ An
Pháp luật - 1 ngày trướcGDXH - Rạng sáng 8/6, hai phạm nhân Trần Hoàng Khiêm (27 tuổi, quê Bến Tre) và Bùi Văn Chúc (40 tuổi, quê Hải Dương) đã trốn khỏi trại giam Thanh Xuân. Tuy nhiên, chúng nhanh chóng bị bắt giữ khi đang di chuyển trên quốc lộ 48, đoạn qua tỉnh Nghệ An.

Hà Nội: Truy nã 2 phạm nhân vừa trốn khỏi Trại giam Thanh Xuân
Pháp luật - 1 ngày trướcTrại giam Thanh Xuân (Bộ Công an) vừa ra quyết định truy nã phạm nhân Bùi Văn Chúc (quê Hải Dương) và Trần Hoàng Khiêm (quê Bến Tre), đã trốn trại giam ngày 7/6.

Đến nhà bố mẹ vợ hờ đón con, gã thanh niên bất ngờ nổ súng
Pháp luậtGĐXH - Do mâu thuẫn vì vợ hờ mang con về nhà ngoại, Cường mang súng đến đòi con. Tại đây, hai bên xảy ra xô xát, đối tượng bất ngờ nổ súng nhưng không ai bị thương.