Nỗ lực chặn “dòng chảy của lũ”

Đưa tỉ số GTKS về mức tự nhiên, hợp lý là một bài toán khó, song vẫn có thể giải quyết được nếu có sự tham gia của các cấp, các ngành và sự ủng hộ, đồng thuận của người dân. Ảnh: Dương Ngọc.

Bất thường và phức tạp

Nếu so sánh với mặt bằng chung các nước trong tình trạng MCBGTKS, giá trị TSGTKS ở một số quốc gia khác cao hơn của Việt Nam (Ấn Độ là 112,1 năm 2006, Trung Quốc là 120,6 năm 2008 và Azerbaijan là 117,2 năm 2007,…) thì trong vòng 5 năm qua TSGTKS ở Việt Nam lại tăng nhanh hơn các quốc gia đó.   

MCBGTKS ở Việt Nam diễn ra với tốc độ nhanh, ngày càng lan rộng. Đặc biệt là trong vòng 5 năm trở lại đây, TSGTKS liên tục gia tăng, chỉ giảm nhẹ một chút vào năm 2011 và đang tiếp tục tăng lên trong năm 2012. Điều đáng lo ngại là sự MCBGTKS này lại đến từ những nơi có đời sống kinh tế phát triển, từ những gia đình khá giả và từ những người có trình độ học vấn cao. Nếu TSGTKS ở các nước cao ở những lần sinh sau thì ở Việt Nam tỉ số này cao ngay từ lần sinh đầu tiên, tăng dần và cao nhất ở lần sinh cuối. Ở lần sinh thứ 3 trở lên, tỉ số này là 115,5 trẻ trai/100 trẻ gái. Một số cặp vợ chồng đã chủ động tìm kiếm kỹ thuật lựa chọn giới tính trước sinh ngay từ lần sinh đầu tiên. Đối với những gia đình mới chỉ sinh được 2 con gái thì ở lần sinh thứ 3, TSGTKS lên tới 130.

Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh. Ảnh: Chí Cường.

Việt Nam cũng như một số quốc gia có sự MCBGTKS khác đều có chung một điểm về sự ưa thích con trai và tìm mọi biện pháp để đạt được mục đích đó. Mất cân bằng giới tính khi sinh sẽ tác động tới cấu trúc giới tính của dân số trong tương lai, dẫn đến tình trạng dư thừa nam giới khi đến độ tuổi kết hôn. Theo tính toán của UNFPA Việt Nam thì đến năm 2040, số lượng nam giới sẽ thừa khoảng 12% và đến năm 2050 là 20% (dự báo mức trung bình). Sử dụng chương trình dự báo dân số Spectrum version 3.54 (dự báo ở mức trung bình) cho kết quả: Đến năm 2020, nước ta có khoảng gần 700.000 nam giới trong độ tuổi 15-49 “dư thừa” và đến năm 2050 là khoảng gần 3 triệu người. 

Tuyên truyền vẫn là giải pháp tối ưu

Tại Việt Nam, nhằm ngăn ngừa giảm thiểu tình trạng này, Pháp lệnh Dân số 2003, Luật Bình đẳng giới, dự thảo Chiến lược DS-SKSS giai đoạn 2011 – 2020, một số Nghị định của Chính phủ đã có những quy định cụ thể nghiêm cấm hành vi lựa chọn, chẩn đoán giới tính thai nhi.

Nhằm ngăn ngừa và giảm thiểu tình trạng này, Tổng cục DS-KHHGĐ đã triển khai thí điểm mô hình ngăn ngừa và giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh ở 10 tỉnh, thành phố, mở rộng 18 tỉnh, thành vào năm 2009 và đến năm 2011 triển khai ở 43 tỉnh, thành phố trên cả nước. Theo TS Dương Quốc Trọng, các biện pháp, chế tài xử lý các hành vi vi phạm chính sách DS-KHHGĐ là cần thiết, nhưng quan trọng và bền vững nhất là truyền thông, nâng cao nhận thức của người dân. Từ đó chuyển đổi hành vi để người dân coi con gái cũng như con trai. 

TS Dương Quốc Trọng cho hay: “Tôi không hy vọng chặn đứng được “cơn lũ” này nhưng tôi mong rằng mọi nỗ lực của chúng ta có thể ngăn chặn được dòng chảy của nó”. Theo ông, chính sách về mức sinh là một trong những yếu tố tác động đến vấn đề MCBGTKS. Một số nước có chính sách về giảm sinh rất hà khắc và khi triển khai thực hiện, họ làm cũng rất quyết liệt. Trong khi đó chính sách của ta là mềm mỏng và linh hoạt. “Biện pháp chính mà chúng ta áp dụng là tuyên truyền, giáo dục, vận động để người dân thay đổi nhận thức, chuyển đổi hành vi. Đảng và Nhà nước ta xác định việc thực hiện chính sách DS-KHHGĐ là một cuộc vận động lớn mà toàn Đảng, toàn dân đồng lòng chung sức thực hiện” – TS Dương Quốc Trọng nhấn mạnh.

Hà Thư