NSƯT Minh Huệ: Mừng vì Hà đã chín chắn và phụ nữ hơn

Trước khi đi vào câu chuyện với ca sĩ Trần Thu Hà, xin được hỏi về sự “mát tay” của chị khi đào tạo được nhiều học trò thành danh Trần Thu Hà, Trọng Tấn, Mỹ Tâm, Hiền Thục, Tùng Dương, Bích Thủy, Lan Anh, Khánh Linh.

- Có hai điều để đi đến thành công với một người thầy dạy nhạc: thầy tận tình, trò nhiệt tình. Tôi vừa dạy vừa tìm tòi nghiên cứu trên cơ sở thực tế cả các em học trò. Tôi không nó một cách xáo rỗng là tình thương mà là trách nhiệm, trách nhiệm của người thầy, muốn đào tạo được một em có kỹ thuật và hát tốt được, phải được đặt cao.

Ca sĩ bay giờ nhiều lắm, nhưng để có được một ngôi sao đúng nghĩa thì phải lao động cật lực cả thầy lẫn trò. Cũng có những trường hợp học sinh nào đó quá khó, tôi phải đầu tư khá nhiều thời gian và công sức. Tính tôi vốn kiên trì, không dễ gì đầu hàng bất cứ một đối tượng nào khó.

Riêng Trần Thu Hà, được biết, trước khi học chị Hà có học với cha đẻ là NSND Trần Hiếu. Nếu loại trừ khả năng “bụt chùa nhà không thiêng” thì theo chị, lý do nào khác để Hà theo học chị?

- Đến năm thứ ba trung cấp bên Cao đẳng nghệ thuật Hà Nội, Thu Hà có sang học với bố. Một lần, trong lúc hai bố con đang “đánh vật” với nhau trong giờ luyện thanh, tôi nói với anh Hiếu cứ để đấy tôi luyện thanh thử một câu, nếu mà Hà tiếp nhận được thì tôi sẽ nhận dạy Hà. Ngay buổi chiều hôm ấy, tôi cho Hà luyện thanh mấy câu thì thấy rất dễ dàng. Sau đó Hà đồng ý học với tôi từ năm thứ 4 trung cấp cho đến khi tốt nghiệp đại học.

Nhưng khi chị dạy Hà, là khoảng thời gian chị mới kết hôn với NSND Trần Hiếu. Chị có bị áp lực không khi dạy con riêng của chồng trong khi cuộc hôn nhân của chị và NSND Trần Hiếu không hề được phía gia đình này chấp nhận?

- 5 năm tất cả, trong quá trình tôi dạy, tôi thấy Hà là một ca sĩ rất cá tính, và rất khó, không phải là khó dạy mà là khó bảo. Hồi đó, tôi nén hết tất cả những điều mình cần phải nén. Về chuyện riêng tư hẳn dễ hiểu vì tôi là người tiếp bước sau mẹ Trần Thu Hà, cho nên là Hà không dễ dàng chấp nhận tôi.

Ban đầu, phải thẳng thắn như các cụ nói, là lót lá cầm tay. Hà không chấp nhận tôi. Tôi phải cố gắng hết sức vì một lẽ để trả ơn mẹ Hà vì trước đó, tôi là học sinh của mẹ Hà. Tôi phải quyết tâm bằng mọi cách, và có nói với Hà, thôi, Hà cứ học với cô, còn yêu ghét đó là chuyện bên ngoài, khi học là thầy và trò mà thôi.

Trong quá trình Hà học cũng khó khăn lắm, mỗi một lần sang học, Hà cắm đầu cắm cổ luyện thanh rồi đi về, không có quan hệ nào khác hay chào hỏi thân mật gì đâu. Có lần thấy mệt mỏi, tôi bảo: Thôi, Hà có thể học với bất cứ người nào Hà cứ chọn, nhưng Hà nói Hà thích học với tôi.

Trong hoàn cảnh đó, mà Hà theo học chị được 5 năm trời, quả là một con đường quá dài và nặng nề không riêng với chị, mà cả với Hà nữa?

- Có những lúc Hà cũng sang tâm sự với tôi là Hà khó xử trong chuyện nên đối xử với tôi như thế nào nhưng tôi chỉ nói một câu, không cần đâu Hà ạ, cô không quan trọng cái đấy, quan trọng nhất là Hà phải học được và làm được một điều gì đấy.

Năm thứ 4 trung cấp, Hà chao đảo tư tưởng ghê lắm, vì đang ở trường bên kia học rất dễ dàng, chuyển sang học với tôi thì khó hơn. Tôi nói với Hà: Hà so với chị Hồng Nhung, Mỹ Linh, Thanh Lam thì thuận lợi không bằng các chị ấy. Các chị ấy có giọng rất tốt, và hình thức cũng trội hơn, nhưng cô muốn Hà không bắt chước các chị ấy mà phải đi con đường riêng hoàn toàn của Hà.

Con đường ấy là học và học. Và Hà phải bằng kỹ thuật và lấy kỹ thuật để thu phục mọi người. Tôi nói với Hà: Cô nghĩ Hà học tốt, Hà sẽ được một điều gì đấy, Hà sẽ tiến tới một điều gì đó chứ không hẳn là sự nổi tiếng. Trong 5 năm trời học với tôi, tôi không cho Hà nghỉ ngày nào. Tôi đã hết sức, hết lòng để dạy Hà cho đến khi tôi vào TPHCM. Tôi đã chờ đợi cho đến khi Hà tốt nghiệp tôi mới đi.

Chị có thể cụ thể hóa hơn sự “dễ dạy nhưng khó bảo” của Trần Thu Hà?

- Dễ dạy vì thông minh lắm. Nhưng khó bảo là: nói không chịu nghe. Tôi lấy ví dụ tôi cho hát một aria cổ điển nhưng Hà lại muốn hát theo cách của Hà, phá phách. Tôi bảo không, không được phá phách thế vì cổ điển nó đã là khuôn mẫu rồi.

Lúc nào cháu ra ngoài đời cháu muốn phá thế nào cũng được nhưng đây cổ điển thì phải hát ra cổ điển. Hà không nghe. Tôi nói, nếu Hà không nghe, khi sang bên trường thi, các thầy các cô trừ điểm, cô không chịu trách nhiệm. Hà cũng bị ba lần như vậy sau đó mới vào khuôn khổ, tôi dạy Hà cũng dễ hơn.

Trần Thu Hà đã trở thành một ngôi sao trong quá trình theo học chị. Vậy với tư cách của người thầy thì ngôi sao này có những tố chất gì và thiếu những điều gì?

- Tôi tiếp xúc với Hà từ khi 2 – 3 tuổi. Còn sự thăng hoa trong giọng hát đã bộc lộ năm thứ ba đại học, kể từ khi hát bài Ngày em đến và Tóc gió thôi bay, đã bộc lộ sự trưởng thành và có cá tính âm nhạc không giống ai. Hà trưởng thành từ khi hát nhạc Quốc Bảo rồi sau đó khám phá ở nhạc Ngọc Đại.

Tư chất âm nhạc luôn đầy ắp trong Hà. Trí thông minh, nhạy cảm, tư tưởng cầu tiến và coi trọng sự khổ luyện, Hà luôn luôn có. Hồi đó chỉ thiếu thể lực và kinh nghiệm. Khi học xong rồi Hà có đủ kinh nghiệm và sự dày dặn trên sân khấu.

Và bây giờ Hà có được sức khỏe, thì chính những gì thuộc về kỹ thuật nảy nở, trưởng thành. Nó như con người đến tuổi già dặn. Hà sử dụng kỹ thuật đúng lúc, đúng chỗ và đúng thời điểm, biết lấy kỹ thuật để vận dụng vào cái của mình chứ không lấy kỹ thuật một cách máy móc. Đấy là thông minh. Anh phải biết kỹ thuật then chốt là cái gì và vận dụng cái gì vào.

Khi chị cùng Trần Hiếu vào TPHCM được 2 năm thì chia tay. Xin được hỏi một câu hơi tế nhị: mối quan hệ của chị và Trần Thu Hà thời “hậu Trần Hiếu” như thế nào?

Theo Đẹp