Tăng cường chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, thích ứng với già hóa dân số

Việt Nam chính thức bước vào thời kỳ già hóa dân số từ năm 2011 khi số người cao tuổi Việt Nam (từ 65 tuổi trở lên) chiếm 7,7% dân số, tức có 7,4 triệu người cao tuổi. Năm 2019, tỷ lệ người cao tuổi chiếm 11,86% dân số. Theo dự báo tỷ lệ người cao tuổi sẽ tăng lên 16,66% vào năm 2029 và lên 26,10% vào năm 2049.

Các chuyên gia nhận định, Việt Nam là quốc gia có tốc độ già hóa dân số thuộc hàng nhanh nhất thế giới. Nếu các nước phát triển phải mất một thế kỷ hoặc vài thập kỷ để chuyển đổi từ 7% lên 14% dân số ở độ tuổi trên 65 như Pháp (115 năm), Thụy Điển (85 năm), Úc (73 năm), Mỹ (69 năm), Canada (65 năm), Anh (45 năm) ...Việt Nam sẽ chỉ mất 18 năm.

Về đặc điểm người cao tuổi ở Việt Nam, hiện nay, đa phần người cao tuổi sống ở nông thôn, là nông dân và làm nông nghiệp; hơn 70% người cao tuổi không có lương hưu hay trợ cấp BHXH hàng tháng, đang phải đối mặt với nhiều khó khăn trong cuộc sống và phải sống phụ thuộc vào con cái. 

Cùng với đó, nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, tuổi thọ trung bình của nước ta tăng cao nhưng tuổi thọ khỏe mạnh của người cao tuổi thấp, đặc biệt có hơn 60% người cao tuổi có tình trạng sức khỏe yếu và rất yếu.

Hơn nữa, người cao tuổi Việt Nam đang phải đối diện với gánh nặng "bệnh tật kép" và thường mắc các bệnh mạn tính, bình quân mỗi người cao tuổi có 3 bệnh, đối diện với nguy cơ tàn phế do quá trình lão hóa, chi phí điều trị lớn.

Trong khi đó, hệ thống chăm sóc sức khỏe nói chung, chăm sóc sức khỏe ban đầu nói riêng tại Việt Nam chưa thích ứng già hóa dân số nhanh; việc xây dựng môi trường thân thiện với người cao tuổi và triển khai các loại hình chăm sóc sức khỏe dài hạn tại cộng đồng chưa được quan tâm đúng mức.

Mặt khác, một bộ phận xã hội còn có quan niệm sai lệch về người cao tuổi; vai trò của các tổ thức dân sự, đoàn thể, cá nhân chưa thực sự được phát huy… cũng là những khó khăn, thách thức đối với chất lượng sống của người cao tuổi.

Thời gian qua, để chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, thích ứng với già hóa dân số, nước ta đã đưa ra nhiều chủ trương, giải pháp, trong đó, Nghị quyết 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về công tác dân số trong tình hình mới đã đề ra mục tiêu: Giải quyết toàn diện, đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bổ, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội. Duy trì vững chắc mức sinh thay thế; đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hóa dân số; phân bố dân số hợp lý; nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững.

1 trong 8 mục tiêu của Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030 cũng nêu rõ: Thích ứng với già hóa dân số, đẩy mạnh chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Phấn đấu đến năm 2030 có ít nhất 50% số xã, phường đạt tiêu chí môi trường thân thiện với người cao tuổi; khoảng 70% người cao tuổi trực tiếp sản xuất, kinh doanh tăng thu nhập, giảm nghèo có nhu cầu hỗ trợ được hướng dẫn về sản xuất kinh doanh, hỗ trợ phương tiện sản xuất, chuyển giao công nghệ, tiêu thụ sản phẩm, vay vốn phát triển sản xuất đồng thời 100% người cao tuổi có thẻ bảo hiểm y tế, được quản lý sức khỏe, khám, chữa bệnh, chăm sóc tại gia đình, cộng đồng, cơ sở chăm sóc tập trung.

Để góp phần chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi, ngày 13/10/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1579/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đến năm 2030 với mục tiêu chăm sóc, nâng cao sức khỏe người cao tuổi (người từ đủ 60 tuổi trở lên) bảo đảm thích ứng với già hóa dân số, góp phần thực hiện thành công Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030.

Theo các chuyên gia, để thực hiện được mục tiêu này, thời gian tới, cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền về công tác chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; đẩy mạnh tuyên truyền vận động thay đổi hành vi tạo môi trường xã hội ủng hộ và tham gia chăm sóc sức khỏe người cao tuổi.

Bên cạnh đó, củng cố, phát triển hệ thống cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, phòng chống bệnh không lây nhiễm, khám chữa bệnh cho người cao tuổi; từng bước xây dựng mô hình chăm sóc sức khỏe dài hạn cho người cao tuổi; đào tạo, tập huấn chuyên môn cho người làm công tác chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Hoàn thiện chính sách pháp luật liên quan đến chăm sóc sức khỏe người cao tuổi.

Đồng thời, đa dạng hóa nguồn lực tài chính đầu tư cho công tác chăm sóc sức khỏe người cao tuổi và từng bước tăng mức đầu tư. Đảm bảo đủ nguồn lực đáp ứng yêu cầu triển khai toàn diện Chương trình.